"Medyatik" Ekonominin
     Anatomisi
     (Eksi Enflasyon Rakamlarına Nasıl Ulaşıldı?)

Dış Ticaret Ocak-Temmuz (milyon $)
	2002	2003
İhracat	19.515	25.512
İthalat	27.387	36.607
Dış ticaret açığı	-7.871	-11.094[8*]

Cari İşlemler Dengesi (milyon $)
1999	-1.360
2000	-9.819
2001	3.396
2002	-1.391
2003 (yedi ay)	-4.544

Dipnotlar
^[1*] Bir başka tanımlamayla, mal ve hizmetlerin toplam değerinde bir artış sözkonusu değilken, yani üretim artmadan para arzında meydana gelen artış, eğer paranın el değiştirme (dolaşım) hızı sabitse, fiyatların yükselmesine neden olur, yani enflasyon ortaya çıkar. Bu durumda paranın değeri düşer.
^[2*] Metanın değeri, değişmeyen sermaye + değişen sermaye + artı-değer'den oluşur. Kapitalist açısından metanın değeri, metanın üretim fiyatı olarak tanımlanır. Ona göre, bir metanın üretim fiyatı, sabit sermaye + döner sermaye + ortalama kâr'dan oluşur.
^[3*] Burada gerçek değer, ortalama kâr oranıyla belirlenen değerdir. Arz-talep dengesinin olduğu koşullarda, metaların değerleri üzerinden satıldığını varsayıyoruz. Bu durumda, metanın değeri ile fiyatı eşittir.
^[4*] Doların sürekli değer kaybetmesiyle ortaya çıkan bu "artı-kâr" karşısında şirketler dolarla borçlanarak ithalata yönelmişlerdir. Tümüyle dışarıya yapılan bu borçlanmanın şirket bilançolarındaki ilk üç aylık sonucu 4,3 milyar dolarlık "döviz açığı" olmuştur. (Bkz. Güngor Uras, Milliyet, 31 Temmuz 2003)
^[5*] Bilgi ve düşünce konusunda yaşanılan bunalım çok daha önemlidir. Dolarla evini kiralayan bir evsahibi, doların değer kaybetmesi ile gelir kaybına uğrar. Dolayısıyla bu kaybından dolayı daha az tüketim malı talep edecektir. Yani talepte bir daralmaya neden olacaktır. Ancak kiracısı da aynı miktarda "tasarruf" etmiş olacaktır. Dolayısıyla birincinin tüketimindeki azalışı telafi eder. Bu nedenle piyasadaki talep üzerinde gerçek bir etkiye sahip değildir. Olsa olsa, dün dolar değer kazanırken üzülen ve "keşke elim kırılsaydı da bu kontratı yapmasaydım" diyen kiracı yerine şimdi evsahibi üzülüp aynı şeyleri söylemek durumundadır.
      Şüphesiz birden çok evi olan evsahibinin tükettiği mallar ile kiracının tükettiği mallar bir ve aynı değildir. Evsahiplerinin daha yüksek fiyatlı malları (lüks) tükettiği varsayılırsa, dolardaki düşüşten dolaylı olarak etkilenen kesim bu malların üretici ve satıcıları olacaktır. Yani ancak böylesine bir sektörel talep daralması sözkonusudur. Ama ekonominin bütünü açısından (makro) kayıpla kazanç birbirine eşittir. Dolayısıyla "makro" ölçekte ve ulusal hesaplar açısından sıfırdır.
^[6*] Dolar olarak toplam iç borçlar:

	1 $	$
Şubat 2001	680.00 TL	66 milyar
Ağustos 2001	1.400.000 TL	73 milyar
Kasım 2002	1.680.000 TL	86 milyar
Temmuz 2003	1.400.000 TL	127 milyar

^[7*] Bir zamanlar Kemal Derviş'in yaptığı gibi, yeni "islamcı" ekonomistler de bu sayıların gerçeği yansıtmadığını ileri sürmektedirler. İddia, iç borçların TL cinsinden olduğu, dolayısıyla doların değer kaybetmesiyle dolar cinsinden borç toplamının artmış göründüğü şeklindedir. Böylece AKP'nin "sağlam kaynaklara dayanan" bir bütçe politikası izlediği sanısı yerleştirilmeye çalışılmaktadır. Doların Kasım 2002'deki fiyatı üzerinden hesap yapıldığında bile iç ve dış borçlardaki artış 26 milyar dolar olmaktadır. Bu miktar da yeterince büyüktür.
^[8*] Bavul ticareti ve altın ithalatı rakamları eklendiğinde dış ticaret açığı, 2002 Ocak-Temmuz döneminde -4.100 $, 2003 Ocak-Temmuz döneminde -6.943 $ olmaktadır.