Devlet İç Borçlanması
     ve Çevrilebilirliği






      IMF'nin emperyalist ülkeler adına alacakları tahsil etmek amacıyla "haciz memuru" olarak gönderdiği Kemal Derviş, 14 Nisan 2001 tarihinde "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı" adıyla IMF'nin bu "haciz işlemleri"ni nasıl gerçekleştireceğini açıkladı. Ancak, bir ay sonra, yani 15 Mayıs 2001 tarihinde IMF ile imzalanan yeni Niyet Mektubu'yla birlikte, 14 Nisan tarihli "program" "revize" edildi. Bu "revize" edilmiş "program"in "Sunuş"u şu sözlerle başlıyordu:
      "Ülkemiz çok ciddi bir ekonomik dar boğazdan geçmektedir. Yaşadığımız sıkıntının görünürdeki nedeni, kamu sektörünün borç stokunun boyutu ve son yıllarda korkutucu biçimde hızlanan olumsuz borç dinamiğidir.
      1990'lı yıllarda Türkiye'nin kamu borcunun milli gelire oranı yüzde 30'un altındayken, 2000 yılının sonunda bu oran yüzde 60'a ulaşmıştır. Bugün ise yüzde 70'in de üstüne çıkmıştır. Yıllardır ancak çok yüksek reel faizle borçlanabilen devlet için bu süreç artık sürdürülemez boyutlara varmıştır." (abç)
      Görüldüğü gibi, ülkemizde yaşanan son ekonomik krizin nedeni ("görünürdeki nedeni") toplam borçların büyük boyutlara ulaşması olarak ifade edilmektedir. Daha tam deyişle, "devlet"in, iç ve dış borçlarını ödeyemez ve yeniden borçlanamaz hale geldiği açıkça ilan edilmektedir. (Kendi dillerinde bu, "borçların çevrilemezliği" olarak ifade edilmektedir.)
      Görünüşte, yaşanan ekonomik krizin nedeni devlet borçları olarak ilan edildiğinden, ister istemez "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı" ya da IMF ile yapılan stand-by anlaşmasının amacı, bu borçların ödenmesi olarak algılanacak ifadelere yer verilmiştir. Oysa ki, amaç, hiçbir biçimde borçların tümüyle ödenmesi değildir. Amaç, vadesi gelmiş borçlar ile borç faizlerinin ödenmesi ve yeni borçlanmaya gidilmesidir. Yani, borçların "sürdürülebilir boyuta" indirilmesinden söz edilmektedir.
      Bu öylesine açık bir gerçektir ki, bizim gibi emperyalizme bağımlı ülkelerde iç ve dış borçlanma olmaksızın "ekonomi"nin işleyebilmesi olanaksızdır ve IMF, Kemal Derviş'ın ağzından bunu açıkça ilan edebilmektedir artık.
      İç borçlanma, devletin, yani "kamunun", ülke içindeki "kaynaklardan", yani bankalardan ve para-sermaye sahibi kesimlerden (sanayi ve ticaret burjuvazisinden) kendi giderlerini karşılamak amacıyla yüksek faizle aldığı borçlardır. Kökleri feodalizme kadar dayanan bu iç borçlanma olayını Marks, Kapital'de şöyle ortaya koymaktadır:
      "Köklerini daha ortaçağlarda Cenova ve Venedik'te bulduğumuz kamu kredisi, yani devlet borçları sistemi, manüfaktür dönemi sırasında, genellikle bütün Avrupa'yı sardı. Deniz ticareti ve ticaret savaşları ile birlikte sömürge sistemi, bunun için itici bir güç hizmetini gördü. Böylece de ilk kez Hollanda'da kök saldı. Kamu borçları, yani devletin yabancılaşması -bu devlet ister mutlakiyet, ister meşrutiyet ya da cumhuriyet olsun- kapitalist çağa damgasını vurdu. Ulusal zenginlik denilen şeyden, modern halkların ortak mülkiyetine gerçekten giren kısmı, bunların devlet borçlarıydı. Bunun zorunlu sonucu olarak, bir ulus ne kadar borçlu olursa o kadar zengin olur şeklindeki modern öğreti ortaya çıktı. Kamu kredisi, sermayenin credo'su halini aldı. Ve devlet borçlanmasının doğuşu ile birlikte, devlet borçlarına olan inançsızlık, kutsal ruha karşı işlenmiş, bağışlanmayan günahın yerini alır.
      Kamusal borçlanma, ilkel birikimin en güçlü kaldıraçlarından birisi halini alır. Bir büyücü değneğinin dokunması gibi, kısır paraya üreme gücünü kazandırır ve onu sermayeye çevirir; ve bunu, sanayide ve hatta tefecilikte kullanıldığında bile kaçınılmaz olan zahmet ve tehlikelerle karşı karşıya bırakmaksızın yapar. Devlet alacaklıları, aslında hiç bir şey vermemişlerdir, çünkü borç verilen meblağ, ellerinde tıpkı nakit para gibi iş görmeye devam eder, kolayca devredilebilir devlet tahvillerine çevrilmiştir. Böylece yaratılan ve yıllık geliriyle geçinen bir aylaklar sınıfı ile, hükümet ve halk arasında aracılık eden bankerlerin aniden biriken servetlerini -ve gene, her devlet borçlanmasının büyük bir parçasının kendilerine gökyüzünden inen bir sermaye hizmeti sağlayan, vergi mültezimlerinin, tacirlerin ve özel manüfaktürcülerin zenginliklerini- bir yana bırakalım, devlet borçlanması, bir de, anonim şirketlerin, her türlü menkul hizmetler üzerinde yapılan işlemlerin, borsa oyunlarının, kısacası borsa kumarı ile bankokrasinin doğmasına yolaçmıştır.
      Ulusal adlarla süslü büyük bankalar, başlangıçta, hükümetler yanında yeralan ve elde ettikleri ayrıcalıklar sayesinde, devlete borç verecek duruma gelen özel spekülatörlerin kurdukları şirketlerdi. Bu nedenle, devlet borçlarındaki birikmeyi ölçmenin en şaşmaz yolu, gelişmeleri, tam anlamıyla, 1694 yılında İngiltere Bankasının kurulmasından sonra olan bankaların hisse senetlerindeki birbirini izleyen artışlardır. İngiltere Bankası, hükümete, parasını %8'den ikraz etmekle başladı; aynı zamanda, Parlamento, kendisine, banknot şeklinde halka tekrar ikrazda bulunmak suretiyle aynı sermayeden para basma yetkisini verdi. Bu banknotları, ticari senetleri iskonto etmekte, mal üzerinden avans vermekte, değerli maden satınalmakta kullanabiliyordu. Çok geçmeden bankanın kendi bastığı bu kredi-para, İngiltere Bankasının devlete yaptığı borçlanmanın ve devlet adına kamu borçlarının faizlerinin ödendiği para haline geldi. Bankanın bir eliyle verdiğini öteki eliyle fazlasıyla alması da yetmiyordu; geriye alırken bile, yatırılan son şiline kadar gene ulusun ebedi alacaklısı olarak kalıyordu. Yavaş yavaş, ülkenin bütün biriktirilmiş madeni servetlerini kaçınılmaz olarak kendisine çeken bir yer ve bütün ticari kredinin çekim merkezi halini aldı. Bu bankokratlar, bankerler, rantiyeler, borsa simsarları, borsa kurtları vb. sürüsünün böyle birdenbire ortaya çıkışının, çağdaşları uzerinde ne gibi bir etki yarattığı, o zamanın yazılarında, örneğin Bolingbrok'un yazılarında görülebilir.
      Devlet borçları ile birlikte, çoğu kez, şu ya da bu halktaki ilkel birikim kaynaklarından birini gizliyen uluslararası bir kredi sistemi doğdu. Böylece, Venedik soygun sisteminin kötülükleri, Venedik'in çöküşü sırasında büyük paralar ihraç ettiği Hollanda'nın sermaye servetinin gizli temellerinden birini oluşturmuştur. Hollanda ile İngiltere arasında böyle olmuştur. 18. yüzyılın başında Hollanda manüfaktürleri çok geride bırakılmıştı. Hollanda, ticarette ve sanayide ağırlığı olan bir ülke olmaktan çıkmıştı. Bu nedenle, 1701-1776 yılları arasında, özellikle büyük rakibi İngiltere başta olmak üzere dışarıya büyük miktarlarda sermaye ikraz etmek, yaptığı başlıca işlerden biri olmuştu. Bugün de, İngiltere ile Amerika arasında aynı şey olmaktadır. Bugün, Birleşik Devletler'de doğum belgesi olmaksızın ortaya çıkan sermayenin çoğu, daha dün İngiltere'de sermayeleştirilmiş çocuk kanı idi.
      Devlet borçlarının, desteğini, yıllık faiz vb. ödemelerini karşılamak zorunda olan kamu gelirlerinde bulması gibi, modern vergilendirme sistemi de, ulusal borçlanma sisteminin zorunlu tamamlayıcısı idi. Bu borçlanmalar, devlete, vergi yükümlüleri, hemen hissetmeksizin olağanüstü harcamaları karşılamak olanağını sağlamakla birlikte, eninde sonunda vergilerin yükselmesini zorunlu kılar. Öte yandan, birbiri ardına yapılan borçlanmaların birikmesi sonucu vergilerde meydana gelen yükselme, hükümeti, daima, yeni olağanüstü harcamalar için yeni borçlanmalara zorlar. En gerekli geçim araçlarını vergilendirme (yani böylece fiyatlarını yükseltme) ekseni çevresinde dönen modern maliyecilik, böylece, otomatik ücret artışlarının tohumunu kendi içersinde taşır. Aşırı vergilendime, bir raslantı olmaktan çok, bir ilkedir. İşte bunun için, Hollanda'da bu sistem ilk kez uygulanmaya başlandığı zaman, büyük yurtsever De Witt, Özdeyişler'inde, bunu, ücretli-emekçiyi, uysal, tutumlu, çalışkan ve aşırı işle yüklü hale getirmenin en iyi yolu diye göklere çıkarmıştı. Bunun, ücretli-emekçinin koşulları üzerinde yaptığı yıkıcı etkiler, burada, bizi, bunun sonucu olarak, köylülerin, zanaatçıların ve tek sözcükle bütün alt orta-sınıf unsurların zorla mülksüzleştirilmelerinden daha az ilgilendirmektedir. Bu konuda burjuva iktisatçıları arasında bile görüş ayrılığı yoktur. Sistemin mülksüzleştirme yönündeki etkinliği, onun ayrılmaz parçalarından birisi olan himaye sistemi ile daha da artırılmıştır.
      Kamusal borçlar ile buna uygun düşen mali sistemin, servetin sermayeleşmesi ve halk kitlelerinin mülksüzleştirilmesinde oynadığı büyük rol, Cobbett, Doubleday ve başkaları gibi çoğu yazarları, modern halkların sefaletinin temel nedenlerini yanlış olarak burada aramaya yöneltti."^[1*] (abç)
      Marks'ın açıkça ortaya koyduğu gibi, "kamu borçları", sermaye birikiminin en güçlü kaldıraçlarından birisi durumundadır. Devletin "ulusal adlarla süslü bankalar"a yaptığı borçlanma "kısır paraya üreme gücü verir", "onu sermayeye çevirir" ve bunu yaparken, bu sermayeyi her türlü piyasa koşullarından ("konjonktürden") korur. Çünkü, devlete verilen borçlar karşılığında alınan "kağıtlar", yani hazine bonoları ve tahvilleri, aynı zamanda birer "nakit para" gibidirler. Piyasada değişik faiz oranlarıyla satılabilirler, teminat mektubu olarak kullanılabilirler. Dolayısıyla, devlete verilen her bir dolar borç, bir yandan devletten faiz alarak çalışırken, diğer yandan piyasada, borsada vb. "değerli kağıtlar" olarak işlem görmeye devam eder. Böylece bir dolarlık bir devlet "kağıdı", borç verenler için, aynı anda iki dolarlık işleve sahip olur. Bunun sonucu olarak da, piyasadaki para miktarı, nakit para ve devlet bono ve tahvilleri olarak ikiye katlanmış olarak bulunur. Kaçınılmaz olarak, piyasadaki para miktarındaki ("emisyon hacmi") bu artış, mal ve hizmetlerin satınalınması için gerekli para miktarından fazla olduğundan, mal ve hizmetlerin fiyatı yükselir, yani enflasyon ortaya çıkar. Enflasyonu engellemenin tek yolu, devletin yapmış olduğu borçlanma kadar parayı, yani ihraç ettiği bono ve tahvil kadar parayı piyasadan çekmektir. Ve sorun, devletin bu parayı piyasadan nasıl geri alacağında toplanır. Bunun tek yolu ise, vergilerin artırılmasıdır. Marks, "devlet borçlarının, desteğini, yıllık faiz vb. ödemelerini karşılamak zorunda olan kamu gelirlerinde bulması gibi, modern vergilendirme sistemi de, ulusal borçlanma sisteminin zorunlu tamamlayıcısı"dır derken, bu gerçeği ifade etmektedir.
      Devlet borçlanmasına ilişkin olarak Marks'ın Kapital'de vurguladığı ikinci yan ise, bu borçlanma sisteminin, bir yandan paraya sahip olan kesimleri iki yönlü zenginleştirirken, diğer yandan hükümetlere, yeni olağanüstü harcama yapma olanağı sağlar. Bir başka deyişle, enflasyonist politikalar, ancak yüksek devlet borçlanması ile uygulanabilir niteliktedir. Çünkü enflasyonist politikalar, devletin, kendi gelirlerini aşan miktarda harcama yapmasına dayanır. Bu yolla, tüm toplumsal ilişkiler alanı yönlendirilebilir ve denetlenebilir olmaktadır. Ve her zaman olduğu gibi, devlet harcamalarının bir yönü, egemen sınıflara yeni iş ve kâr olanakları sağlamak iken, diğer yönü, baskı aygıtının artan oranda güçlendirilmesidir. Böylece, devlet borçlanmasının temel nedeni, açık ve net bir biçimde politik nitelikte olmaktadır. (Zaten, devlet, politik ilişkiler alanıdır, dolayısıyla devletin tüm ilişkileri, doğal ve kaçınılmaz olarak politik ilişkiler alanını kapsar. Ülkemizin son yirmi yıllık tarihine bakıldığında devlet borçlanmasının politik niteliği ve ikili amacı açıkça görülecektir.
      Anımsanacağı gibi, 1965 yılından itibaren artan oranda kullanılan devlet iç borçlanması, 1980 yılında oligarşinin askeri darbesiyle birlikte 721 milyar liraya yükselmiş ve 1991 yılında, yani DYP-SHP koalisyon hükümeti kurulduğunda 98 trilyona çıkmıştır. Dolar olarak, iç borçlar, 1980 yılında ($=80 TL.) 9 milyar olmuş, 1991 yılında ($=5.000 TL.) 19,4 milyar dolara çıkmıştır. 1992 yılında toplam borç miktarı 194 trilyona yükselmiştir, yani ($=8.500 TL.) 22,7 milyara yükselmiştir. 1996 yılına kadar 22 milyar dolar seviyesinde kalan iç borç toplamı, 1996 yılında 29,2 milyar dolar, 1997'de 30,7 milyar dolar, 1998'de 37,2 milyar dolar, 1999'da 42,5 milyar dolar ve 2000 yılında 54,2 milyar dolar olmuştur. Ve bilindiği gibi, 2001 yılının Temmuz başında iç borç toplamı 90 katrilyon, yani 72 milyar dolar olmuştur.
      1985-2001 döneminde iç borçların GSMH'ya oranları ise şöyle gerçekleşmiştir:

(Milyar $)	1985	1986	1987	1988	1989	1990	1991	1992	1993
Toplam İc Borç	12,15	13,91	16,91	15,70	18,14	19,53	19,24	22,70	24,72
GSMH'ya oranı	%19,7	%20,5	%23,0	%22,0	%18,2	%14,4	%17,3	%17,6	%17,9
	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001
Toplam İç Borç	20,66	22,87	29,29	30,69	37,14	42,44	54,22	72,1
GSMH'ya oranı	%20,6	%17,3	%21,0	%21,4	%21,9	%29,3	%28,7	%46*
* Kemal Derviş’in "revize edilmemiş" 15 Mayis 2001 tarihli "tahmini"ne göre.

      Görüldügü gibi, iç borçlanmadaki "patlama", 1980 yilinda başlamiş ve T. Özal döneminde 20 milyar dolar seviyelerine kadar yükselmiştir. Iç borçlanmanin ikinci büyük yükselişi ise 1998-2001 yillari arasinda gerçekleşmiştir. Bu gerçeklere karşin IMF'nin "haciz memuru" Kemal Derviş "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programi"nin ikinci versiyonunda şöyle söylemektedir:
      "Ancak bu olumsuz borç dinamiginin temel nedeni Türkiye'mizde devlet ile toplum ve siyaset ile ekonomi arasindaki ilişkilerdir. Birçok reform denemesine ragmen ekonomide ve toplumsal yaşamda 1990'li yillarda rant çekişmesi devam etmiştir. Siyaset; yasal çerçeveleri oluşturmak, denetim görevini yapmak, diş politikamizi ve ulusal savunma politikasini belirlemek, dar gelirliyi korumak gibi yararli ve meşru işlevlerinin ötesinde piyasanin işlemesine ve ekonomik kararlarin verilmesine müdahale alişkanligini sürdürmüştür. Özel sektör de siyasi destekle rant oluşturma çabasini terk edememiştir. Bankacilik sektöründe olsun, enerji sektöründe olsun, birçok başka sektörde olsun, yaşanan olumsuzluklarin kaynagi hep bu rant elde etme çabasina odaklanmiş düzendir. Bir türlü yenemedigimiz yüksek enflasyonun da temel kaynagi budur. Çok daha hizli büyümemizi ve daha yüksek refah düzeyine hizla ulaşmamizi engelleyen de budur."
      Burada, Kemal Derviş'in sözünü ettigi "birçok reform denemesi", 12 Eylül askeri darbesiyle birlikte T. Özal tarafindan yürütülen ekonomi-politikalardir.^[2*] Iç borç verilerinin açikça gösterdigi gibi, "olumsuz borç dinamigi" de bu dönemde ortaya çikmiş ve 1999'da IMF ile yapilan stand-by anlaşmasiyla birlikte "zirve yapmiş"tir. Ve yine herkesin bildigi gibi, Marks'in deyişiyle, "bankokratlar, bankerler, rantiyeler, borsa simsarlari, borsa kurtlari vb. sürüsünün böyle birdenbire ortaya çikişinin" kökleri de ayni dönemlerde atilmiş ve gelişmiştir.
      IMF'nin ve "teknokrat" Kemal Derviş'in ülkemizde yaşanan ekonomik kriz üzerine yaptiklari tüm degerlendirme, açik bir çarpitma, dezinformasyon ve demagojiye dayandirilmiştir. Devlet belgelerinde sahtecilik, çarpik veri kullanma, kavram kargaşasi yaratma, aleni ikiyüzlülük ve iki ayri belge düzenleme,^[3*] bu demagojinin ve dezinformasyonun araçlari olmaktadir.
      Ve "teknokrat" Hazine Müsteşari Faik Öztrak 13 Temmuz günü şöyle demektedir:
      "Bu noktada Hazine'nin borç stoku hakkinda bilgi vermemde yarar var. 2000 yili sonu itibariyle baktigimiz zaman Hazine'nin iç borç stoku 51.6 katrilyon seviyesindeydi. 12 Temmuz itibariyle borç stokumuz 92 katrilyon seviyesine yükselmiştir. Burada en önemli artiş, kamu kesimine olan borçlarimizdadir. Geçen sene 26 katrilyon lira seviyesinde olan kamu kesimine olan borçlarimiz, 62.2 katrilyon liraya yükselmiştir.
      Ama en önemlisi, piyasaya olan borcumuz geçen sene sonunda 25 katrilyon lira iken, sadece 29.9 katrilyon liraya çikmiştir. Dolayisiyla "çevrilemez" dedigimiz, ya da "çevrilemez kuşkusu" yaratan borç stokunun önemli bir kismi kamu kesimi üzerindedir. Program çerçevesinde, kamu kesimi üzerindeki, kamu ve Fon bankalari üzerindeki kagitlarimizin piyasalarda satilmasi, ancak Hazine ile karşilikli uzlaşma halinde mümkün olabilecektir. Dolayisiyla bu nokta da bize borcun çevrilebilirligi konusunda ciddi bir esneklik saglamaktadir.
      Tekrar etmem gerekirse, Program'in temel dengeleri saglam gözükmektedir. Iç borç stokunun önemli bir kismi kamu kesiminedir. Bu çerçevede, bu saglam Program dengeleri ve bundan sonra yapilacak uygulamalar dikkate alindiginda, faizler düşecektir. Faizler beklenen hizla düşmese dahi, Hazine'nin, kamu kesimi üzerindeki kagit stoku dikkate alindigi zaman, borcunu bir ölçüde ciddi bir şekilde çevirebilme esnekligi vardir. Son olarak altini çizmem, tekrarlamam gerekirse; Türk ekonomisinin yapisal dengeleri saglamdir, borçlarini çevirememe gibi bir sorunu gözükmemektedir."
      92 katrilyon liraya yükselen iç borçlarin 62,2 katrilyon liralik kismini "kamu kesimine" aktararak 29,9 katrilyon liraya düşürmeyi "başardiklarini" ilan eden "teknokrat" F. Öztrak, artik iç borçlarin "çevrilebilirligi"nden hiç kimsenin şüphe duymamasi gerektigini söylerken, "kamu kesimine" aktarilan 62,2 katrilyon liralik borcun ne oldugunu ve ne olacagini açiklamamiştir.
      Oysa yapilan "illüzyon"dur. Bir başka deyişle, evrakta sahtecilik yoluyla, 62,2 katrilyon liralik borçlar "kamu"nun sirtina bindirilmiştir. Herkesin bilecegi gibi, "kamu", önce "devlet kuruluşlari", sonra "halk"tir. Dolayisiyla ödemeyi yapacak olanlar da bunlardir. Birkaç ay öncenin moda deyişiyle, 62,2 katrilyon liralik iç borçlar "kamu kesimine", yani kamu bankalarina "aktarilmiştir". Yapilan ise, devlet borçlari karşiliginda "kamu kesiminden", yani devlet bankalarindan borç alinmiş, ancak karşiliginda verilen "kagitlar"in hiçbir piyasa degeri bulunmamaktadir. "Teknokrat" F. Öztrak'in sözleriyle, "kagitlarin piyasalarda satilmasi, ancak Hazine ile karşilikli uzlaşma halinde mümkün olabilecektir".
      Sözün özü, "kamu ve fon bankalari" dedikleri devlet bankalari piyasa degeri olmayan "hazine tahvilleri" karşiliginda kendi mevduatlarini Hazine'ye devretmişlerdir. Bir başka ifadeyle, devlet bankalarinin mevduatlarinin ve gelirlerinin 62,2 trilyon liralik kismi, dogrudan Hazine'ye devredilmiştir. Böylece, sözcügün tam anlamiyla, bizzat devletin Hazinesi tarafindan, "teknokratlar" eliyle devlet bankalarinin "içi boşaltilmiştir".
      "Içi boşaltilmiş" tüm özel bankalar gibi, şimdi kamu bankalari da (başta Ziraat Bankasi olmak üzere) tüm mevduatlarini kendi "patronlari"na kredi olarak vermiştir. Böylece kamu bankalari mevduatlari ödeyemez hale gelmiştir.
      Bu "banka hortumlama" olayinin ikinci yani ise, kamu bankalarinin kredi verebilme olanaklarinin neredeyse tümüyle ortadan kalkmasidir. Dogal olarak, kamu bankalarinin (ki 20 katrilyon liralik mevduat sahibi olarak ortalama 10 katrilyon liralik kredi verebilme kapasitesine sahiptirler) kredi veremez hale gelmelerine paralel olarak kredi faiz oranlari yükselmiştir.
      Marks, Fransa'da Sinif Savaşimlari 1848-50 adli yapitinda bu borç sarmalina girmiş Fransa'nin "kurtuluş"unu şöyle ifade etmektedir:
      "Bu borçlanmadan kurtulmak için, devletin, ya harcamalarini kismasi yani hükümet mekanizmasini yalinlaştirmasi, azaltmasi, mümkün oldugu kadar az yönetmesi, mümkün oldugu kadar az personel kullanmasi, burjuva toplumla mümkün oldugu kadar az baglanti kurmasi gerekir. Sinifinin egemenligi ve sinifinin varoluş koşullari herbir yandan tehdit edildikçe, baski araçlari, devlet adina resmen müdahalesi, devlet organizmasi yoluyla her yerde hazir bulunmasi durumu da kaçinilmaz olarak artmak zorunda olan düzen partisi için bu yol olanak-dişiydi. Kişilere ve mülkiyete karşi saldirilar arttikça, jandarma kuvvetinde azaltma yapilamaz.
      Ya da, devletin, borçlardan kaçinmasi, ve olaganüstü, vergi katkilarini en zengin siniflarin omuzlarina yükleyerek, geçici de olsa, en kisa zamanda, bir bütçe dengesine ulaşmasi gerekir. Ulusal zenginligi borsanin sömürüsünden kurtarip aşirmak için, düzen partisi, kendi özel servetini vatanin yoluna kurban mi edecekti? Pas si bête!^[4*]"^[5*]
      Evet, IMF de, pas si bête! Kaçınılmaz olarak, "kurtuluş" yerine "borçların çevrilebiliriliği"ne çareler bulunmalıydı ve bulundu da. Kapitalizmde her zaman olduğu gibi, ellerinde biraz mülk bulunanlar mülksüzleştirilmelidir. Böylece, 1999 Aralık ayında IMF ile yapılan stand-by anlaşmasının son perdesi oynanmaya başlandı: borsa vb. yollarla 2000 yılında mülksüzleştirilemeyen ya da yeterince mülksüzleşmeyen küçük ve orta burjuvazinin mülksüzleştirilmesi.
      Yine de, bu mülksüzleştirmeler de "devleti" kurtaramayacaktır. Herkes bilmek zorundadır ki, iç ve dış borçlanmanın nedeni, ne "kötü siyasiler", ne de "hesapsız harcamalar"dır. Devlet borçlanmalarının altında yatan, doğrudan düzenin kendi varoluş koşullarıdır.
      Devlet, iç borçlanmaya gitmeksizin, kendi baskı aygıtını finanse edemeyeceği gibi, iç para sahiplerine ek gelir sağlayamaz. Öte yandan, dışa bağımlı sanayinin artan oranlı döviz talebi ve emperyalist ülke mallarının ithalatı için gerekli döviz ihtiyacı, kaçınılmaz olarak dış borçlanmayı sürekli büyütmek zorundadır. Özel sektörün dışardan aldığı "sendikasyon" vb. kredileri, hazine bono ve tahvilleriyle yüksek faiz ödenerek büyüyen iç borçlanma ve doğrudan kamu sektörü aracılığıyla alınan dış borçlanma, kamu ve özel kredilerin sürekli büyümesine ve faiz oranlarının yükselmesine neden olmuştur. Bu durum, kaçınılmaz olarak, "devlet"in iç ve dış kredibilitesini, yani kredi alabilirliğini azaltmıştır. "Devlet", gelinen aşamada, halk kitlelerini, özellikle de küçük ve orta burjuvaziyi olabildiğince çok ve hızlı mülksüzleştirmeden, iç ve dış borçlarının faizlerini ödeyebilme durumuna gelemez. Bu yüzden, herşey, bu mülksüzleştirmeye bağımlıdır, dolayısıyla mülksüzleştirileceklerin "Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı"na "inandırılmaları" oranında yürütülebilecektir. "Siyasiler" üzerine kopartılan tüm patırtılar, "devlet"in ve özel sektörün kredilerinin iç ve dış piyasalarda sürekli düşmesinden kaynaklanmaktadır. Bu borç sarmalından kurtulmanın yolu, iç ve dış borçların "çevrilebilirliği"nden değil, tümüyle ortadan kaldırılmasından geçer ve bu da ancak bir devrim ile olanaklıdır. Şüphesiz, bu devrim, her dönemkinden çok daha şiddetli olacaktır.
      "Kamu kredisi ve özel kredi, bir devrimin iktisadi bir termometresidir. Bu kredilerin düşmesi ölçüsünde, devrimin yakıcı kızgınlığı ve yaratıcı kuvveti yükselir."^[6*]






Konuyla bağlantılı yazılar:
*** Türkiye Devriminin Acil Sorunları-I
*** Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı (!)
*** Köylülerin Mülksüzleştirilmesi Ve "Siyasetin Yeniden Yapılandırılması"
*** Şehir Küçük-Burjuvazisinin "Globalizm Aşkı"nın Sonu
*** Dünya Ekonomisinde Durgunluk
*** Deflasyon, Yapısal Uyum, Döviz Çıpası, Kemal Derviş, vs.
*** Ne Oldu?
*** Alternatifi Olmayan Tek Ekonomi-Politika
*** Arjantin "Modeli"
*** Türkiye'nin Yazgısı ve Dünya Ekonomik Buhranı
*** Emperyalist Sömürü ve 5 Nisan Kararları
*** Ekonomik Buhranlar
*** Türkiye ve Dünya Ekonomisindeki Son Gelişmeler
*** Dünya Ekonomik Buhranı ya da Yeni-Sömürgeciliğin Bunalımı
*** "Globalleşen" Dünyada Anti-Emperyalist Bir İktidar Yaşayabilir mi?
*** İşte Emperyalist-Kapitalizm!
*** Kapitalizm ve "Modernizasyon"
*** Kapitalizmin Sürekli ve Genel Bunalımı ve "Yeni" Teoriler
*** İthalat Patlamasından Faşist-Mafya Cumhuriyetine






---
Dipnotlar
^[1*] Marks, Kapital, Cilt: I, s. 773-775
^[2*] TÜSİAD, bu dönemi, yeni piyasaya sürdüğü Coğrafya-2001 adlı lise ders kitabında şöyle ifade etmektedir: "Türkiye 1980 yılında 24 Ocak Kararları ile önemli bir ekonomik dönüşüm sürecine girmişti. Yüksek gümrük duvarları ile korunan kapalı bir ekonomik sistemden, dışa açık ve ihracata dayalı ekonomik büyümeyi hedefleyen yeni bir ekonomik sisteme geçilmiştir. Sonuçları 1990'lı yıllarda alınmaya başlanan bu dönüşümle Türkiye'nin dış ticaretinde önemli artışlar kaydedilmiştir. Böylece Türkiye'nin uluslararası ekonomi için ifade ettiği değer de değişmiştir."
^[3*] Kemal Derviş ve "teknokratlar ekibi"nin en sık kullandığı yöntem tüm belgeleri iki farklı biçimde hazırlamaktır. Bu belgelerden birisi kamuoyuna açıklanırken, ikincisi IMF'ye verilmektedir. Bu çift belge olayı, ilk kez 15 Mayıs'ta IMF'ye verilen Niyet Mektubu'yla birlikte açığa çıkmıştır. "Güçlü Ekonomiye Geçiş Prog-ramı"nın iki ayrı metni olması gibi, Niyet Mektubu'nun da iki ayrı metni hazırlanmış ve 16 sayfalık İngilizce-Türkçe metin koalisyon partilerinin "liderleri"ne verilmiştir. Bu olay, 18 Mayıs 2001 tarihinde Ertuğrul Özkök tarafından Hürriyet gazetesinde Devlet Bahçeli'nin ağzından açıklanmıştır.
^[4*] O kadar budaral değildi!
^[5*] Marks, Fransa’da Sınıf Savaşımları 1848-50, Seçme Yapıtlar, Cilt: I, s. 328
^[6*] Marks, Fransa’da Sınıf Savaşımları 1848-50, Seçme Yapıtlar, Cilt: I, s. 263