Her siyasal hareket, siyasal iktidarı ele geçirmek için mücadele eder.
      Mevcut düzenin legal (yasal) partileri de, legalist (yasalcı) “sol” partiler de iktidar mücadelesi yürütürler. Bunun için mevcut yasalara bağlı olarak (“siyasi partiler yasası”) bir parti kurmalarıyla işe başlamak zorundadırlar. Bu partilerin bir ya da birkaçının iktidarı ele geçirebilmeleri için ise, genel seçimlere katılma hakkına sahip olmaları gerekir. Bu da mevcut düzenin yasalarının zorunlu kıldığı sayıda il ve ilçede örgütlenmek demektir (asgari örgütlenme).^[1*] Bu da Türkiye’deki siyasal partiler yasasına göre yaklaşık olarak bin kişiyi gerektirir. (Silahlı mücadeleye sempati duyan okuyucu bunu “bin gerilla” olarak hayal eder).Diğer yandan “parti teşkilatı” için bir mekan (yer) gerekir. Bu da yaklaşık iki yüz kiralık yer tutulması demektir. (Yine aynı okuyucu bu kira paralarıyla ne kadar “silah” alınabileceğinin hayalini kurar).
      Bütün bunları yasalara uygun olarak yaptıktan sonra genel seçimlere “katılma hakkı” kazanılacaktır.
      Seçimlere katılma hakkı “kazanıldığı” andan itibaren yapılması gerekenler ise “klasik” parti çalışması, yani propaganda faaliyetidir.
      Propaganda, siyasal propaganda, partinin amaçlarının, yani iktidar olduğu koşullarda neler yapacağının kitlelere anlatılmasıdır. Hiç tartışmasız, neler yapılacağının anlatılması, aynı zamanda, bunların neden yapılacağının açıklanmasını gerektirir. “Neden” ise, her durumda ülkenin içinde bulunduğu durumdan çıkar.
      Böylece düzenin yasallığı içindeki bir siyasal parti, yasaların emrettiği sayıda “il ve ilçe teşkilatı” kurduğu andan itibaren yürüteceği “parti çalışması”nda, ülkenin içinde bulunduğu “durumu” ve bu “durumdan” nasıl çıkılacağını en geniş kitlelere anlatmaya ve açıklamaya çalışır. Bu anlatı ve açıklamayla geniş kitleler içinde yaşadıkları “durum”un bilincine varır ve bu “durum”dan kurtulmak için de bu “parti etrafında” örgütlenir. Kısacası, mevcut düzenin yasallığı içinde kalmayı kendi varoluş koşulu olarak kabul etmiş olsun ya da olmasın bir partinin olağan parti çalışması, kendi düşünceleri ya da ideolojisi çerçevesinde kitleleri bilinçlendirip örgütlemeyi hedefler. (Sol örgütlerin “klasik” parti çalışması da böyledir.)
      Bu parti çalışmasında en önemli araçlar, günlük, haftalık ya da aylık yayınlar, kitle toplantıları, mitingler, afişler, bildiriler, “basın” açıklamaları vs.’dir.
      Hiç kuşkusuz, bu propaganda faaliyetinde “ulusal medya” önemli bir araçtır, hatta en önemli bir araçtır. Bir basın açıklaması bu “medya” aracılığıyla milyonlarca insana ulaşabilir. Bu nedenle tüm partiler “medya”da yer alabilmek için olağanüstü çaba gösterirler. Bu amaçla “medya uzmanları” ya da “iletişim teorisyenleri” göreve koşulur. Bunların “yol” göstericiliğinde “medya”nın istediği türden görüntü vermeye özen gösterilir. Hatta “medya”da yer alabileceğini umdukları eylemler bile düzenlerler.
      Ancak işin içine “solculuk” girdiği andan itibaren, bu parti çalışması düzen partilerinden söylemsel olarak farklılaşmaya başlar. Bazı istisnalar dışında, her “sol parti” öncelikle kendisini “marksist” ya da “marksist-leninist” yahutta “komünist” bir parti olarak ilan eder. Eğer mevcut yasalar böyle bir “sıfat” kullanılmasını yasaklıyorsa, böyle bir durumda isimler yumuşatılır. “Sosyalist”, “ilerici”, “demokrat” vb. sıfatlarla kendisinin “düzen partileri”nden farklı olduğunu göstermeye çalışır.
      Artık “ser”de “marksistlik” ya da “marksist-leninist”lik vardır. Böyle olunca da, programından söylemine kadar herşeyi “kitaba” uydurmak zorundadır. Hiçbir koşul altında mevcut düzenin bir parçası olduğunu, mevcut düzen partilerinin “birinin” yerine talip olduğunu söylemez, söyleyemez. Tüm pratiği sıradan bir düzen partisinin yaptığından farklı olmasa bile, görüntüde onlardan farklıymış gibi hareket etmek durumundadır.
      Böyle durumlarda en yaygın söylem, “legal mücadele yürüttükleri” söylemidir.
      Sadece bu “ifade” bile, zımni olarak, “aslında” illegal oldukları “imajı” (“algısı”) yaratır. Yani “aslında” tüm “marksist-leninist partiler” gibi illegaldirler, sadece “legal olanaklardan yararlanmak” için “legal” faaliyet yürütmektedirler! Bu yolla da Lenin’in “Ne Yapmalı?” kitabında ortaya koyduğu partiye benzedikleri izlenimi oluştururlar.
      Legal “sol” partilerin ikinci özelliği ise, “demokratik muhalefetin en solunda” yer aldıklarını göstermektir. (Soldaki keskinliğin bir nedeni de budur.)
      Bu özellikleriyle, “aslında illegal” olan “legal” bir “sol” partinin “legal programında” ne yazılmış olursa olsun, “gönlünden geçen”in “devrim” (ve hatta “sosyalist devrim”) olduğunu hemencecik anlarız. (Elbette “legal” parti yazınında “demokratik halk devrimi”nden de söz edilir. Ancak biraz fazla “keskin” göründüğünden, bunun yerine “demokratik devrim” ya da “demokratik bir toplum” vb. ifadelere yer verilir.)
      Bu andan itibaren de, “devrim”in, “sosyalizm”in ne olduğu sorusu ortaya çıkar.
      Mevcut düzenin yasaları çerçevesinde yapılabilecek bir “devrim”in, “sosyalist devrim”in hiç de olanaklı olmadığı bilinir olduğu andan itibaren (ya da kendi saflarında yer alanlar tarafından öğrenildiği andan itibaren) herşey eğilip bükülmeye başlanır. Yasalar izin verdiği ölçüde “parti yazını”nda bolca marksist-leninist söyleme sahip “teoriler” ortaya atılır, “teorik değerlendirmeler” yapılır. Burada “marifet”, söylenenler ile yapılanlar arasındaki çelişkinin görülmesini engellemektir. Bunun yolu da, legal faaliyetin “aslında” sadece “legal olanaklardan yararlanmak” için yürütüldüğü “algısı”nın yaratılmasından geçer. Bir kez bu “algı” oluştu muydu, artık tüm söylenenler ve yapılanlar “aslında” illegal olan bir “devrimci” hareketin söylemleri ve eylemleri olarak kabul edilmeye başlanır. Legaldeki faaliyet ne kadar başat hale gelirse gelsin, arka plandaki bu “kabul” nedeniyle “yoldan sapıldığı” düşüncesi o kadar geç anlaşılır. Artarak yürütülen legal faaliyet, her durumda “illegal” bir amacın faaliyetleri olarak düşünülür.
      Legal faaliyet, bir tarafıyla “legal parti”leşmeye giderken, diğer tarafıyla “klasik sol” faaliyet olarak sürdürülür. “Marksist”, “marksist-leninist” ve hatta “marksist-leninist-komünist” bir partidirler, öyle ise “hedef kitleleri” proletarya, yani işçi sınıfı olacaktır. “Hedef kitle” proletarya (işçi sınıfı) olduğu için, “hedef” de öncelikle bu sınıfı bilinçlendirmek ve örgütlemek olmak durumundadır.
      İşçi sınıfı nasıl bilinçlendirilecektir? İşçi sınıfı “neyin” bilincine varacaktır ki, örgütlenecek ve devrim yapabilecektir?
      Bu sorulara verilen yanıt tektir: Siyasal bilinç. Dolayısıyla işçi sınıfının siyasal bilince sahip olabilmesi için mevcut düzenin siyasal niteliğini kavramış olması gerekir. Bu da “siyasal teşhir”i gerektirir. Bunu gören ve kavrayan işçi sınıfı, yine aynı doğallık içinde “siyasal iktidarı ele geçirmek amacıyla” siyasal olarak örgütlenir. Bu da “aslında” illegal olan “legal” parti çevresinde örgütlenmek demektir.
      Ama işçi sınıfı sadece “siyaset”le ilgilenmez. Aynı zamanda kendi ekonomik koşullarını iyileştirmek için de mücadele eder (ekonomik mücadele). Ekonomik mücadele de, ekonomik durumun teşhirini öngerektirir. Bu mücadelenin en temel aracı sendikalardır ve en temel mücadele biçimi grevdir.
      Böylece “sol parti”ler, işçi sınıfı partisi olarak işçi sınıfının tüm sorunlarıyla ilgilenmek zorunda olduğundan, işçi sınıfının ekonomik mücadelesine de “katkı sunar”.^[2*] Eğer sendikalar mevcutsa kendi kadrolarını bu sendikalara gönderir ve bu sendikalar içinde örgütlenmeye çalışır. Giderek “daha doğru ve tutarlı bir ekonomik mücadele” yürütülebilinmesi için bu sendikaların yönetimlerinin ele geçirilmesi gerektiğine kanaat getirilir. Böylece her “sol parti”nin bir sendika çalışması, bir sendika seksiyonu, bir sendika yayını olur ve bir sendikayı ele geçirme çabası ortaya çıkar.
      Öte yandan, toplum sadece işçi sınıfından oluşmaz. Değişik “halk” sınıfları mevcuttur ve bunlar da, tıpkı işçi sınıfı gibi, kendi ekonomik sorunları nedeniyle ekonomik mücadeleye yönelirler. “Sol parti”, tüm “halk” sınıflarını da kucaklamak zorunda olduğundan (çünkü “işçi sınıfı tüm halkın öncüsüdür”) bu kesimlerin ekonomik mücadelesine de “katkı sunar”. Bugün “sol”da pek önemi kalmamışsa da, tarım kooperatifleri, köylü sendikaları vb. örgütlenmeler bu ekonomik mücadelenin önemli unsurlarıdırlar. Ancak “halk” sınıfları içinde en aktif olan kesim gençliktir. Bu nedenle “sol parti”, gençlik örgütlenmesine yönelir (hem zaten dünyanın tüm komünist partilerinin bir “gençlik kolu” vardır). Gençlik, özellikle öğrenci gençlik, aktivizmiyle harekete canlılık katar ve yeni kadroların kaynağıdır. Bu arada “kadın hareketi” gelişmeye başlarsa, “sol parti”nin bir de “kadın seksiyonu” oluşturulur. İlerici ve demokrat meslek kuruluşları (mimar ve mühendisler odaları, barolar vb.) doğal “müttefikler” olduklarından, bunlar içinde de çalışma yürütülür. Hiç şüphesiz en önemsenen “seksiyon” da Kürt ulusal seksiyonudur. Bütün bu “çoklu” ve “çok yönlü” çalışmalara bir de “kültür merkezleri”, mahalle festivalleri, yaz kampları ve de müzik gruplarının konser organizasyonları eklenmelidir.
      Bir yandan günlük, haftalık, aylık yayınlar çıkartılırken, diğer yandan işçi sendikalarından öğrenci derneklerine, meslek kuruluşlarına kadar “hayatın her alanında” faaliyet yürütülür. Tek amaç vardır: Örgütlenmek, daha fazla örgütlenmek. Böylece tek sayılardan çift sayılara, çift sayılardan üç basamaklı sayılara ve giderek binlere, on binlere, yüz binlere, milyonlara doğru ilerlenecektir. “Yeterince” örgütlenildiğinde de, “amaç” hasıl olacaktır, siyasal iktidar ele geçirilecektir.
      Hiç kuşkusuz “yeterince” ifadesi göreli bir kavramdır. Kişiden kişiye, koşuldan koşula, durumdan duruma göre değişir. Yapılan örgütlenmelerin ne zaman “yeterli” olacağı bu nedenle önceden belirlenemez. Örgütlenmenin “yeterliliği”, yaşamın canlı pınarında ortaya çıkar!
      Örgütlenme tarafı, yani öznel koşullar göreceli olduğu için tüm dikkatler ve söylemler nesnel koşullara yönelir. İşte bu andan itibaren ülkenin içinde bulunduğu durum “sol parti”nin ilgi alanına girer. Marksist-leninist terminolojiyle söylersek, artık tüm dikkatler “milli kriz” kavramına yönelir. “Milli kriz” patlak verdiğinde “sol parti”nin krizden çıkışın adresi haline geleceği varsayılır. Artık iktidarı ele geçirmek, devrim yapmak çok kolaydır. Yeter ki “yeterli” örgütlenme olsun, yeter ki “milli kriz” patlak versin!
      Böylece her şey “yeterli örgütlenme”ye sahip olmayı ve “milli kriz”in patlak vermesini beklemeye indirgenmiş olur. Bu “bekleme” döneminde her türlü fırsattan yararlanarak örgütlenmek ve yine örgütlenmek gerekir. Ve “bir gün” bu ikisi eşzamanlı olarak geliştiğinde iktidarı almak için “son bir hamle” yapılacaktır! “Yasal zorunluluk” nedeniyle adı söylenmese de, bu “son hamle”, genel greve dayanan silahlı bir ayaklanma biçiminde olacaktır. Bu da yıllarca legalizmin kahrını çeken legal partinin ne kadar cengaver olduğunun işareti olarak görülür.
      Bu düşünce ve beklentiler içinde aylar, yıllar geçer. Bu aylar ve yıllar içinde aynı söylemlerle, aynı yerlerde, aynı tarzda faaliyet yürütülmeye devam edilir. Her gelişen siyasal olay beklentileri yükseltir, umutları artırır. “Biraz daha gayret”, “biraz daha örgütlenmek” yeterli olacaktır. Siyasal olaylar ters yönde geliştikçe de, yepyeni “ricat taktikleri” konuşulmaya başlanır.
      Doğal olarak aylar ve yıllar içinde düşünülenler ve beklenilenler gerçekleşmedikçe, gerçekleşmesi geciktikçe, eldeki insanları saflarda tutmak başlı başına bir sorun haline gelir. Yıllar boyunca aynı tarz çalışmalarla, aynı söylemlerle zaman geçirildiğinden, giderek “inandırıcılık” sorunu ortaya çıkmaya başlar. İşte bu andan itibaren siyasal söylem yön değiştirir ve ajitasyona dayalı söylemler (ajit-prop) temel, neredeyse tek konuşma tarzı haline gelir.
      Ancak olumsuz gelişmeyi durdurmaya bu da yetmez. Ülke, “normal” bir ülke değildir. “Hemen her şeyin olduğu” bir ülkede, doğal olarak “legal” düzen de değişir. Mevcut düzenin yasallığından çok yasadışılığı gündeme gelir. Zor ve şiddet, şu ya da bu oranda siyasal alanı kapsamaya başlar. Her ne kadar “faşizm”, “faşizmin tırmanışı” söylemi piyasayı kaplasa bile, yine de zor ve şiddete karşı bir “tutum” geliştirilmesi ve “tavır” alınması somut bir gerçeklik haline gelir. (Zaten solda, bu “legal” yoldan bir yere varılamayacağını açık biçimde söyleyen başka örgütlenmeler de vardır.) Mevcut düzenin, devletin zor ve şiddet uygulamasına karşı yapılan protesto eylemleri (örneğin Taksim Tramvay Durağı eylemleri gibi) ne kadar örgütlenirse örgütlensin, katılım ne kadar çok olursa olsun, her durumda bir “tavır” beklentisi giderek yoğunlaşır. Bu beklenti, başka örgütlerin “pasifizm” eleştirileriyle birleşerek “aktif eylem” beklentisine dönüşür.
      Öte yandan, doğrudan kendi legal varlıklarına yönelen “devlet baskısı” da “aktif eylem” beklentisi yaratır. Ama, Marks’ın sözleriyle ifade edersek, devlet, “kendi istek ve buyruklarını yerine getiren, kendi gelişmesini sağlayan insanlardan hiç kimseyi dıştalamaz. Kendi yetkinliği içinde, gerçek muhalefetlerin siyasal hiçbir yönleri olmayan ve canını sıkmayan muhalefetler olduklarını bildirecek, hatta gözlerini kapayacak kadar ileri gider.”^[3*] Askeri darbe dönemleri dışında bu partiler için “devlet baskısı” fazla ileri gitmez. Zaman zaman afiş asan, bildiri ya da yayın dağıtan birkaç parti üyesinin gözaltına alınması dışında önemsenebilecek bir gelişme ortaya çıkmaz. Yine de geçen zamanın baskısıyla ortaya çıkan “aktif eylem” beklentisi varlığını sürdürür.
      Hiç kuşkusuz bizim gibi ülkelerde “aktif eylem”, silahlı eylem olmak zorundadır. Böylece “aslında” illegal olduğu varsayılan “legal sol parti” (ya da “legal sol örgütlenme”) giderek “gerilla şubesi” oluşturmak zorunda kalır. Özellikle toplumun büyük tepkisini çeken olaylar karşısında bu “gerilla şubesi” harekete geçirilir. “Gerilla şube”sinin “eylemleri” ajit-prop faaliyetin ana malzemesi haline gelir. Bir yandan alabildiğine legalleşilirken, diğer yandan alabildiğine illegalmişçesine faaliyet yürütülür. “Gerilla şubesi”nin “eylemleri”, giderek, “aslında” illegal olan “legal” harekete güç katar ve işin içine “silah” girdiğinden “sol içi rekabet”te de önemli bir “avantaj” sağlar.
      Böylece “gerilla şubesi”ne sahip olan “legal sol parti” ya da “legal faaliyet”, mevcut diğer “legal sol parti”lerden (ya da faaliyetlerden) ayrışır ve farklılaşır.
      Mahir Çayan yoldaş Kesintisiz Devrim II-III’de “Revizyonist, Klâsik ‘Ortodoks’ Çizgi”nin karakteristliklerinden söz ederken şöyle yazar:

      “Askeri yan ile politik yanı birbirine zıt şeylermiş gibi görüp, askeri yanın küçümsenmesi. Şehir proletaryasının siyasi işlevini, proletaryanın anahtar rolü oynadığı sovyetik modelin ışığı altında görerek, aşırı abartma. Silahlı propagandanın prestij kazanması üzerine solda prestij kaybına maruz kalan bu örgütler, sonradan gerilla yapan bir şube de açmışlardır. Tabiî bu gerilla hikaye olmuştur. Milli bir krizin ülkede olmasına rağmen barışçıl mücadele metodlarının temel alınmasının ve de evrim ve devrim aşamalarının kesin çizgilerle ayrılmasının, Öncü Savaşının reddinin oluşturduğu kendiliğindencilik.”
      Bu noktaya “farklı” yoldan da gelinebilir. Bunun için mutlaka “legal” bir parti kurmaya gerek bile yoktur. “Legal” alanlarda faaliyet yürütmek tek başına yeterlidir. Bu açıdan daha başlangıçta, söylem düzeyinde bile mevcut legal “sol” partilerden farklı olduğunu ileri süren bir örgütlenme, kendi “legalitesi” içinde aynı noktaya ulaşır. Bu da, başlangıçta illegal olarak oluşturulmuş olan bir örgütün legalize olmasından başka bir sonuç vermez.
       

SİYASAL AJİTASYON,
“GERİLLA ŞUBESİ” VE SİLAHLI EYLEM

      İster legalden illegale, ister illegalden legale gidilsin, her durumda yapılanlar yalın bir “pratikçilik”tir. Ne de olsa, “özlemi duyulacak olan mücadele, mümkün olan mücadeledir, ve mümkün olan mücadele belli bir anda verilmekte olan mücadeledir”.
      Kısacası ortam ne gerektiriyorsa o yapılır. Gerilla savaşının niteliği, devrim mücadelesindeki yeri, rolü vb. bir tarafa bırakılır. “Eylem”, herşey haline gelir. Marksizm-leninizmde siyasal ajitasyonun ne olduğunun burada hiçbir önemi yoktur. “Nihai amaç hiçbir şeydir; hareket ise her şeydir”. Yapılan ve yapılması gereken, yalın bir “ajit-prop” söylem geliştirmektir. “Gerilla şubesi”nin eylemleri birer “yiğitlik”, “kahramanlık”, “fedakarlık” örnekleri olarak sunulur. Her “eylem”, mevcut düzenin zor ve şiddetine karşı verilmiş bir “yanıt”tır, egemen sınıfların suratına atılmış birer “tokat”tır.
      Bir yandan mevcut düzenin izin verdiği sınırlar içinde legal faaliyet yürütülürken, diğer yandan “gerillacılık”la itibar kazanılmaya çalışılır. Böylece de legal faaliyetlerin “amacı”, yeni ve daha çok “gerillacılık” yapmak gibi görünür, en azından o saflarda yer alanlar böyle düşünüp “algı”larlar.
      Legalistlerin “gerilla şubeleri”, ister silahlı devrimci mücadelenin, silahlı propagandanın prestij kazanması üzerine kurulsun, isterse özel amaçlarla kurulmuş olsun, her durumda kendi “anayollarından” bir sapmayı temsil eder. Kendi yollarından, yani legalizmlerinden sapma olduğu anlamında, bir süre sonra bu “gerilla şubeleri” işlevsiz, eylemsiz hale getirilir, kısacası kapatılır.
      İsmail Bilen’in “gizli” TKP’sinin 1979-80 arasında “silahlanması” kadar, TDKP’nin Dersim’de dağa “gerilla” çıkartması da, MLKP’nin 2003-2004 arasında piyasaya sürdüğü FESK de, “gerilla yapan şube”lerden başka bir şey değildir.^[4*]
      Bu “algı” ortamında marksizm-leninizmin ustalarından bir dizi alıntı yapmak hiçbir işe yaramayacaktır. Örneğin, Lenin, “Ne Yapmalı?”da demiş ki, “Kısacası, propagandacı ‘birçok düşünceyi’ vermelidir, o kadar çok ki, bu düşünceler birbirleriyle bağlantılı bir bütün olarak ancak (nispeten) az sayıda kimseler tarafından anlaşılabilir olacaktır. Aynı konu üzerinde konuşan ajitatör ise en çarpıcı ve en çok bilinen bir olguyu, diyelim işsiz bir işçinin ailesinin açlıktan ölmesine, artan yoksullaşmayı, vb. örnek olarak ele alacak, ve herkesin bildiği bu olgudan yararlanarak ‘yığınlara’ tek bir düşünceyi, örneğin servet artışıyla yoksulluğun artışı arasındaki çelişkinin saçmalığı düşüncesini iletme yolunda çaba harcayacaktır; ve bu çelişkinin daha tam bir açıklamasını propagandacıya bırakarak, bu göze batan haksızlığa karşı yığınlar arasında hoşnutsuzluk ve öfke yaratmaya çalışacaktır. İşte bu yüzdendir ki, propagandacı, genellikle, yazı yazarak görevini yerine getirir; ajitatör ise konuşarak.” demek “ajit-prop” yönelimleri engelleyemeyeceği gibi.
      Propagandasız ajitasyon ve siyasal ajitasyonun yerine tekil-bireysel kahramanlıklara dayalı ajitasyon, kaçınılmaz olarak, bireysel öfke ve kin biriktirmekten öteye geçemez. Hiç tartışmasız, ortaya çıkan bu bireysel öfke ve kin pek çok insanın devrimci fedakarlığına yol açar. Ama sonuç değişmez.
      Yine de “gerilla şube”lerinin “eylemleri”, gerilla savaşı yürütülüyormuşçasına bir “algı” oluşturulur. Her ne kadar bu konuda “gerilla savaşı kavramı, kavram olarak tek başına nitelik belirleyici değildir. Merkezi otoriteye karşı mahalli mütegallibe de, düzenli birlikleri yenilmiş bir ordu da düşmanına karşı gerilla savaşı yürütebilir” denilmişse de, tek başına “gerilla” yüceltilir.^[5*]
      Oysa gerilla savaşının devrimci politik amaçlarla, siyasi gerçekleri açıklama kampanyasının bir aracı olarak yürütülmesi, yani politik kitle mücadelesi olarak ele alınması bir stratejik kavrayıştır, stratejik bir çizgidir. Bu çizgi, aynı zamanda gerilla savaşından hareketli savaşa ve oradan da düzenli ordu savaşına doğru ilerleyen bir politikleşmiş askeri savaş çizgisidir ve siyasal iktidarı fethetmenin yoludur.
      Bu stratejik çizgi, genel ifadeyle, basitten karmaşığa, küçükten büyüğe doğru ilerleyen bir devrim yoludur. Atılan her adım, yapılan her eylem, yürütülen her faaliyet ve gerçekleştirilen her örgütlenme devrimin stratejik çizgisine bağlıdır. Eğer bu bağ kurulamıyorsa ya da “kurgu”lanarak kurulmaya çalışılıyorsa, ortada “gerillacılık”tan başka bir şey yok demektir. Hedefin ne olduğu ve neden olduğu bile “müphem” olan “gerilla şube”si eylemlerinden “keramet” beklemek hiç de akıl işi değildir.
      Sadece yakın tarihe bakıldığında bu “gerilla şubesi” anlayışının nerelerden nerelere geldiğini görmek ve anlamak olanaklıdır. Ancak bütün bunlar için devrimci teorik bilgi ve devrimci mücadele tarihinin bilgisi gerekir. Bunlar olmadığı sürece, söylenenler suya yazı yazmakla özdeştir.
      “Gerillacılık” ya da “gerilla şubesi” kurma anlayışı, sözcüğün geniş anlamında “fokoculuk”un bir türevinden başka bir şey değildir. Ama “fokoculuk” sözcüğü artık “sol”un literatüründen çoktan çıkartılmıştır. Bu nedenle de “gerillacılık”ın bir “fokoculuk” türevi olduğunu söylemenin de anlamı kalmamıştır.
      Böylesi bir ortamda şehir gerillasından, kır gerillasından, hareketli savaştan, düzenli ordu savaşından vb. söz etmek abesle iştigal etmek olarak görülecektir.
      Yine de “abesle iştigal” etmek pahasına “şehir fokoculuğu” üzerine birkaç şey söylemek gerekli olmaktadır.
      “Şehir fokoculuğu” teorisinin tarihsel kaynağının Brezilya’da Marighella ile başladığı kabul edilir. Özellikle Marighella’nın “Şehir Gerillasının Elkitabı”, bu eğilimin teorisi olarak görülür. Elkitabı’nın girişinde şöyle yazar Marighella:
      “Askeri diktaya muhalif ve ona karşı savaşmaya istekli her kişi, eylemi ne denli mütevazi olursa olsun, mutlaka bir şeyler yapabilir. Bu elkitabını okuyan ve bundan böyle pasif kalınamayacağı sonucuna varan herkesi, okuduklarını hemen uygulamaya ve derhal kavganın içine girmeye davet ediyorum.”
      Buradan düz mantıkla çıkartılan sonuç, herhangi bir örgütlenmeye, devrimci çizgiye vb. sahip olmaksızın herkesin hemen ve şimdi eyleme geçmesidir. Böylece 3-5 kişinin bir araya geldiği ve birbiriyle bağlantısı olmayan “hücreler” oluşturulur. Bu bağımsız hücreler, “elkitabı”nı okuyarak eyleme geçerler. Ortada merkezi bir örgütlenme olmadığı için de, ortaya çıkacak başarısızlık ya da yakalanma durumunda diğer “hücreler” zarar görmeyecektir. Her “hücre” kendince belirlediği hedeflere, kendince uygun gördüğü bir zamanda ve uygun gördüğü bir yerde eylem yaptığından, eylem hazırlıklarının bir başka olumsuzluk nedeniyle deşifre olma olasılığı da yoktur.
      Legalizmin “aktif eylem”e yönelmesiyle keşfedilen bu örgütlenme ve eylem tarzı, legal merkezin kararıyla ya da “uyuyan hücreler”in^[6*] etkisizleştirilmesiyle işlevsiz kalır. Aksi halde “hücre”nin eylemleri “hücre” tümüyle yok olana kadar sürer.
      Marighella’nın “Şehir Gerillasının Elkitabı”ndan türetilen (hiç şüphesiz Marighella buna açık kapı bırakmıştır) “kent fokoculuğu” sadece legalizmin “aktif eylem” ihtiyacına denk düşmez. Aynı zamanda silahlı mücadeleyi, özellikle şehir gerilla savaşını benimseyen örgütler açısından da “cazip” bir yol ve yöntemdir.
      Gerilla savaşına, özel olarak şehir gerilla savaşına ilişkin olarak temel yanlışlardan birisi de, savaşın askeri ve teknik boyutunun ihmal edilmesi ya da askeri ve teknik boyutunun abartılması olarak ortaya çıkar. Bu da, şehir gerilla savaşının belli bir merkezi örgütlenmeye bağlı (ki Marighella, kendi anlayışı çerçevesinde buna “stratejik komutanlık” ya da “genel komutanlık” adını verir) yürütülmesi yerine, birkaç kişiden oluşan tekil ve bağımsız grupların eylemlerine indirgenmesidir.
      Marighella’dan türetilen şehir fokoculuğunun dayanağı yine Marighella’nın sözleridir:
      “Görevlerini yerine getirebilmek için, şehir gerillaları küçük gruplar halinde örgütlenmelidir. ‘Ateş Grubu’ denen bir grup dört ya da beş kişiden fazla olmamalıdır. Diğer gruplardan ayrılmış olup bir ya da iki kişi tarafından yönetilen iki ateş grubu, birlikte, ‘ateş timi’ meydana getirir. Ateş grubundaki yoldaşlar arasında mutlak bir güven bulunması lazımdır. En iyi atış yapabilen ve makineli tüfeği en iyi kullanabilen kişi harekâtın yöneticisi olur. Ateş grubu, şehir gerillası eylemlerini planlar, yürütür, silahları ele geçirip muhafaza eder, kendi taktikleri üzerinde çalışmalar yapar, işlediği hataları düzeltir. Eğer stratejik komutanlık tarafından planlanmış görevler varsa, bunlar öncelik kazanır. Fakat ateş grubu daima kendi inisiyatifiyle hareket eder. Ateş gruplarının tam bir inisiyatifle hareket etmelerini sağlamak için, örgütte her türlü katılıktan kaçınmak gerekir. Geleneksel solun eski tip hiyerarşisi, bizim örgütümüzde asla olmamalıdır. Bu demektir ki, stratejik komutanlığın verdiği öncelik taşıyan görevler dışında, her bir ateş grubu, banka soymak, diktatörlüğün bir ajanını, gerici bir kimseyi veya bir Amerikan casusunu kaçırıp gerekirse cezalandırmak, propaganda ya da psikolojik savaşı yürütmek gibi işleri, genel komutanlığa danışmak gereğini duymadan kendi başına yapabilmelidir. Hiçbir ateş grubu, yukarıdan emir gelmesini bekleyerek boş durmamalıdır. Onun görevi eylem yapmaktır.”
      Askeri yazında “şok grupları” olarak da adlandırılan bu “ateş grupları” teorisi, şehir gerillasını salt askeri ve teknik bir olaya indirger. Burada önemli olan “silahlı eylem”dir. Silahlı eylem, kendi başına ve kendi kendine bir siyasal propaganda olarak kabul edilir. Kır fokoculuğunun teorisyeni olan R. Debray bunu şöyle ifade eder:
      “Silahlı propaganda, askeri eylemden önce gelmez, askeri eylemi izler. Silahlı propaganda, askeri faaliyetin önünden değil, ardından gelir. Silahlı propagandanın gerilla cephesinin dışında değil, içinde yapılacak şeyleri vardır. Bugünkü şartlar altında en önemli propaganda şekli başarılı askeri faaliyettir.” (Devrimde Devrim)
      Görüldüğü gibi, sol kendiliğindencilik olan fokoculuk ile legalizmin “aktif eylem” anlayışı belli ölçülerde birbiriyle çakışır. Birincisi askeri alanda aşırı profesyonelleşmeyi ifade ederken, ikincisi her türlü askeri ilke ve kuralı bir yana koyar. Sonuç ise, aşırı profesyonelleşme ve “uyuyan-otonom hücreler” tarzı örgütlenme “aktif eylem”lerin sürekliliğini güvenceye almak isterken, legalizmin “aktif eylem”ciliği ilkellik ve amatörlük içinde boğulup gider.
      Görüleceği gibi, legalizmin illegalitesinin niteliği budur. Sorun, bu niteliğin görülmesi ve kavranılmasıyla bitmemektedir. Bu “illegal legalist” saflarda, isterse “illegal” tarafında yer alınsın, her durumda, bu “yol”dan gidildiğinde devrime ulaşılıp ulaşılamayacağını kendilerine sormalıdırlar.
      Soru yalın ve açıktır: Bu “yol” devrime çıkar mı? Çıkacağı ve çıkartılacağı iddia ediliyorsa, bunun nasıl olacağının stratejik bir çerçevede ortaya konulması gerekir. Aksi halde, onlarca yıldır yapılageldiği gibi, insanları yanıltmaktan ve yanlış yollardan devrime ulaşılacağı sanısı yaratmaktan bir adım öteye geçilemez.
      “Elbette bu yoldan gidildiğinde de görünüşte bazı ilerlemeler olacaktır. Ancak bu yolun savunucuları, giderek başlangıçta savaşçı niteliklere sahip olsalar bile, bu niteliklerini kaybedecek, yozlaşacak ve giderek bürokratlaşacaklardır. Yitirilen devrimci öz ve de pasifize edilmiş beş-on emekçi; işte bu görüşün yolu basitleştirilince budur.” (Mahir Çayan, Kesintisiz Devrim II-III.)





Dipnotlar
^[1*] Siyasal Partiler Kanunu: “Madde 36 - (Değişik: 3420 - 31.3.1988) Siyasî partilerin seçimlere katılabilmesi için illerin en az yarısında ve ilçelerin en az üçte birinde teşkilat kurmayı gerektirir.” Bu nedenle bir partinin seçime girebilmesi için en az 41 ilde ve yaklaşık 150 ilçede örgütlenmesi gerekmektedir. Ancak bugün “var”olan partilerin birçoğu bu yeter sayıya sahip değildir. Bu nedenle “tabela partisi” olarak anılırlar.
^[2*] “Yasal” olarak doğrudan bu mücadeleyi örgütler ve yürütür denilemediği için böyle söylüyoruz.
^[3*] Marks-Engels, Kutsal Aile, s. 149.
^[4*] “Gizli” TKP’nin “silahlı güçleri” 1980 başlarında sır olurken arkalarında “sol içi çatışma”da bıraktıkları izler kalmıştır. TDKP’nin Dersim “gerillaları”, Ekim 1993’de 4 TDKP’linin PKK’liler tarafından öldürülmesiyle birlikte sona ermiştir. 2003 yılında MLKP’nin “askeri kanadı” olarak ortaya çıkan ve 2004 yılında yapılan polis operasyonlarıyla “darbelenen” FESK faaliyetleri uzun yıllar görülmez ve duyulmaz olmuştur. Temmuz ayındaki Suruç katliamı öncesine kadar uzun bir “uykuya” yatırılmış görünen FESK adı yeniden duyulmaya başlanmıştır. Bu “yeni”dönemdeki “ilk” eylemi, 19 Temmuz günü, yani Suruç katliamından bir gün önce, Figen Yüksekdağ’ı manşete çeken Star gazetesine bomba koymak olmuştur.
^[5*] Eğer bu “gerilla şube”sine sahip olan örgütlenmenin “kökeni”nde THKP-C varsa, kaçınılmaz olarak yüceltilen “gerilla”, sanki THKP-C’nin stratejik çizgisini izliyormuş gibi “algı”lanır. THKP-C “kökeni”nden değil de, “maoist” kökenden gelen kesimler için de aynı durum geçerlidir. Aralarındaki tek fark, birinin “Mahir’ler”den söz etmesi, diğerinin “İbo”dan söz etmesidir.
^[6*] Bugüne kadar “uyuyan hücreler” deyimi, Sovyetler’e karşı yürütülen anti-komünist propagandanın en hayali deyimidir. Dünyanın her ülkesinde Moskova’da “beyinleri yıkanmış” insanlardan oluşan “uyuyan hücreler” olduğundan söz edilirdi. Ama Murat Karayılan’la yapılan son röpartajda bunun anti-komünist propagandanın hayali bir unsuru olmadığı anlaşılmaktadır: “Evet, sizin de belirttiğiniz gibi Ölümsüzler Taburu’nun bir takım uyuyan hücreleri savaş başlar başlamaz hemen harekete geçtiler; Pozantı’da, Sultanbeyli’de çok keskin eylemler yaptılar. Biz bunları durdurduk. Henüz erken gördük.” (Yeni Özgür Politika, 28 Eylül 2015.)