"Modern toplumsal koşullarımız içinde gitgide kaçınılmaz bir zorunluluk durumuna gelen ve proletarya ile burjuvazi arasındaki son kesin savaşın, ancak kendi çerçevesinde sonuna kadar götürülebileceği devlet biçimi olan demokratik cumhuriyet, bu en yüksek devlet biçimi, servet ayrımlarını artık resmen tanımaz. Zenginlik, demokratik cumhuriyette, gücünü, dolaylı, ama o kadar da güvenli bir biçimde gösterir. Bir yandan, Amerika'nın klasik bir örnek sunduğu, memurların düpedüz rüşvet yemesi, öbür yandan, hükümetle borsa arasındaki ittifak biçimi altında; bu ittifak, devlet borçları ne kadar çok artar ve hisse senetli şirketler, yalnızca ulaştırmayı değil, üretimin kendisini de ellerinde ne kadar çok toplar ve böylece borsada ne kadar merkezi bir durum kazanırlarsa, o kadar kolay gerçekleşir. Amerika dışında, bunun çarpıcı bir örneğini yepyeni Fransız Cumhuriyeti verir, ve namuslu İsviçre de, bu alanda geride kalmaz. Ama, İngiltere bir yana, genel oy hakkının, Bismarck ya da Belichröder'den hangisinin daha yüksek bir duruma yükselttiği belli olmayan yeni Alman İmparatorluğu, hükümetle borsa arasındaki bu kardeşçe ittifak için, demokratik bir cumhuriyetin zorunlu olmadığını kanıtlar. Ve kısacası, mülk sahibi sınıf, doğrudan doğruya, bütün yurttaşlara tanınan genel oy hakkı aracıyla hüküm sürer. Ezilen sınıf, yani gerçekte proletarya, kendi kendini kurtarmak için yeteri kadar olgunlaşmadıkça, çoğunlukla, varolan toplumsal rejimi, olanaklı tek rejim olarak düşünecek, ve siyasal bakımdan söylemek gerekirse, kapitalist sınıfın kuyruğunu, onun aşırı sol kanadını oluşturacaktır. Ama kendi kendini kurtarmakta daha yetenekli bir duruma geldiği ölçüde, proletarya, ayrı bir parti oluşturur ve kapitalistlerin temsilcilerini değil, kendi öz temsilcilerini seçer. Öyleyse, genel oy hakkı, işçi sınıfının olgunluğunu ölçmeyi sağlayan göstergedir. Bugünkü devlet içinde bundan daha çok hiçbir şey olamaz ve hiçbir zaman da olamayacaktır; ama bu kadarı da yeter. Genel oy hakkı termometresinin, emekçiler için kaynama noktasını göstereceği gün, onlar da, kapitalistler gibi, ne yapmaları gerekiyorsa onu yapacaklardır." (abç) [F. Engels, Ailenin, Devletin ve Özel Mülkiyetin Kökeni, s. 401-402.]

      "Belirli bir süre için parlamentoda halkı, yönetici sınıfın hangi bölümünün ayaklar altına alacağına, ezeceğine, dönem dönem karar vermek: yalnızca anayasal parlamenter krallıklarda değil, en demokratik cumhuriyetlerde de burjuva parlamentarizminin gerçek özü budur." (Lenin, Devlet ve Devrim, s. 63.)

      Marksist-leninistler için seçimler, Engels'in sözleriyle, "genel oy hakkı, işçi sınıfının olgunluğunu ölçmeyi sağlayan göstergedir". Bu açıdan, bir genel ya da yerel seçimin irdelenmesi, her şeyden önce, başta işçi sınıfı olmak üzere geniş halk kitlelerinin siyasal davranış biçimlerini ve siyasal yönelimlerini saptamaya olanak sağlar. Seçim tahlilleri, aynı zamanda, iki seçim arasında ülkede gelişen ekonomik ve toplumsal olayların kitlelerin bilincine nasıl yansıdığının da saptanmasını olanaklı kılar. Bu yönüyle seçim sonuçlarının irdelenmesi, ekonomik ve sosyolojik nitelik taşır.
      Ancak seçimler, her durumda siyasal olaylardır; dolayısıyla da seçim sonuçları, içinde yaşanılan maddi varlık koşullarının seçmenlerin bilincine nasıl yansıdığını ve günümüz açısından çok daha önemli olan nasıl yansıtıldığını ortaya koyar.
      Seçmen tercihlerini etkileyen on binlerce propagandif dışsal etki, ekonomik çıkar beklentisi ve ilişkisi, manipülasyon ve dezenformasyon ortamında yapılan değişik değerlendirmeler yepyeni bir siyasal söylem ve yönelim de ortaya çıkarabilmektedir.
      Evet, seçimler, "işçi sınıfının" olduğu kadar, geniş halk kitlelerinin de siyasal olgunluğunu ölçmeyi sağlayan göstergedir. 30 Mart seçimlerinin sayısal verileri bu bakış açısıyla değerlendirilmelidir.
      Herşeyden önce 30 Mart yerel seçimlerinin sayısal sonuçlarının daha önceki seçimlerden farklı özelliklere sahip olduğu bilinmelidir.
      AKP'nin 12 Kasım 2012'de büyükşehir yasasında yaptığı değişiklik sonucunda yeni büyükşehirler "ihdas" edilmiş^[1], büyükşehirlerin sayısı 30'a yükselmiştir. Yasanın en önemli özelliği büyükşehirlerde İl Genel Meclislerinin ortadan kaldırılması ve yerine "büyükşehir meclisi"nin getirilmesidir.
      Bugüne kadar yerel seçimlerde ülke genelinde partilerin aldıkları oylar İl Genel Meclisi oylarıyla hesaplanırken, 30 Mart seçimlerinde İl Genel Meclisi oyları sadece 51 il için geçerli olmuştur. Büyükşehirlerde ise, bir yandan "Büyükşehir Meclisi" oyları, diğer yandan buraların ilçe belediye meclisi oyları söz konusudur. Bu durum seçim sonuçlarının iki farklı haber ajansı tarafından (Anadolu Ajansı ve Cihan Haber Ajansı) farklı biçimlerde verilmesine yol açmıştır.
      Devletin "haber" ajansı olan Anadolu Ajansı, 30 büyükşehir belediye başkanlığı oyları ile 51 ildeki belediye başkanlığı oylarını toplayarak "genel" bir veriye ulaşırken, "cema-at"in olduğu "iddia edilen" Cihan Haber Ajansı, 51 ildeki il genel meclisi oyları ile 30 büyükşehirdeki ilçe belediye meclisi oylarını birleştirerek "genel" oy sayısına ulaşmıştır. Bunun sonucunda da iki farklı oy sayısı ve oy oranı ortaya çıkmıştır.
 

	CHA Verileri		A.A Verileri		Fark
	Aldığı Oy	%	Aldığı Oy	%
AKP	19.390.387	43,3	17.458.409	45.4	1.931.978
CHP	11.474.343	25.6	11.353.066	29.5	121.277
MHP	7.909.517	17.7	5.684.950	14.8	2.224.567
BDP	2.081.790	4.7	1.357.431	3.5	724.359
SP	1.236.995	2.8	810.613	2.1	426.382
HDP	878.914	2,0	709.171	1.8	169.743
BBP	703.200	1.6	352.422	0.9	350.778
7 Parti Toplamı	43.675.146		37.726.062		5.949.084

      Tablodan da görüleceği gibi, CHA'ya göre, AKP oyların %43,3'ünü alırken, A.A.'ya göre %45,4'ünü almıştır. Doğal olarak benzer farklılık CHP, MHP ve diğer partiler için de geçerlidir. A.A.'na göre CHP'nin oy oranı %29,5 gibi yüksek bir orana sahipken, CHA'na göre CHP'nin oy oranı %25,6'dır.
      İki ajansın verdiği sayılar arasında 6 milyon (5.949.084) fark bulunmaktadır. En büyük fark MHP'nin oylarında görülmektedir (2,2 milyon). CHA'ya göre, BDP+HDP'nin toplam oyu 2.960.704 (%6,7) iken, A.A.'ya göre, 2.066.602 (%5,3)
 

Partilerin Aldıkları Oylar
	AKP	CHP	MHP	DEHAP/DTP/BDP+HDP	SP	BBP
2002 Genel Seç.	10.808.229	6.113.352	2.635.787	1.960.660	785.489	322.093
2004 Yerel Seç.	13.447.287	5.882.810	3.372.249	1.662.280*	1.297.681	374.125
2007 Genel Seç.	16.327.291	7.317.808	5.001.869	1.334.518	820.289	-
2009 Yerel Seç.	15.353.553	9.229.936	6.386.279	2.277.777	2.079.701	943.765
2011 Genel Seç.	21.399.082	11.155.972	5.585.513	2.339.501	543.454	323.251
2014 Yerel Seç.**	19.390.387	11.474.343	7.909.517	2.960.704	1.236.995	703.200
* SHP adıyla. ** CHA verileri.

Partilerin Oy Oranları (%)
	AKP	CHP	MHP	DEHAP/DTP/BDP+HDP	SP	BBP
2002 Genel Seç.	34,3	19,4	8,4	6,2	2,5	1,0
2004 Yerel Seç.	41,7	18,2	10,5	5,2	4,0	1,2
2007 Genel Seç.	46,6	20,9	14,3	5,2	2,3	-
2009 Yerel Seç.	38,4	23,1	16,0	5,7	5,2	2,4
2011 Genel Seç.	49,8	26,0	13,0	5,4	1,3	0,8
2014 Yerel Seç.	43,3	25,6	17,7	6,7	2,8	1,1

	Seçmen Sayısı	Kullanılan Oy	Geçerli Oy	Katılım Oranı
2002 Genel Seç.	41.407.027	32.768.161	31.528.783	%79,1
2004 Yerel Seç.	43.552.931	33.211.457	32.268.496	%76,3
2007 Genel Seç.	42.799.303	36.056.293	35.049.691	%84,3
2009 Yerel Seç.	48.049.446	40.932.260	39.988.763	%85,2
2011 Genel Seç.	50.411.080	43.913.276	42.973.736	%87,1
2014 Yerel Seç.	52.710.730	46.592.092	44.795.827	%88,4

      Bu farklılık içinde 30 Mart yerel seçim sonuçlarının diğer seçim sonuçlarıyla karşılaştırılması çok sağlıklı olmamakla birlikte, genel bir "fikir" vermesi açısından yine de işe yarar görünmektedir.
      Bu genel tabloda ortaya çıkan durum, 2011 genel seçimlerine göre AKP'nin 2 milyon oy yitirdiğini göstermektedir. AKP'nin oy oranı %49,8'den %43,3'e düşmüştür. Recep Tayyip Erdoğan'ın "balkon konuşması"yla "zafer" ilan ettiği sonuçlar, ortada bir "zafer" olmadığını göstermektedir. Üstelik bu sonuç, seçmen sayısının yaklaşık 2,5 milyon arttığı, seçime katılım oranının yaklaşık 1,3 puan yükseldiği koşullarda ortaya çıkmıştır.
      Tablo böyle olmakla birlikte, "medya"ya bakıldığında AKP'nin "zaferi" neredeyse herkes tarafından kabul edilmiştir. Bu da, "medya" aracılığıyla yapılan propaganda, dezenformasyon ve manipülasyonun ne denli etkin olduğunu açıkça göstermektedir.
      30 Mart yerel seçimlerinin akşamı ve ertesi gün "medya"-nın AKP'nin "zaferi"ni ilan etmesinin ne kadar aldatıcı ve saptırıcı olduğu İstanbul oylarında da açıkça görülmektedir.
 

İstanbul
	2009		2011		2014
	Toplam Oy	%	Toplam Oy	%	Toplam Oy	%
AKP	3.083.593	44,4	3.915.914	49,5	4.180.339	47,9
CHP	2.578.623	37,1	2.476.413	31,3	3.494.174	40,1
MHP	358.686	5,1	743.316	9,4	349.116	4,0
SP	342.319	4,9	126.548	1,6	125.343	1,4
DTP/HDP	323.778	4,6	422.702	5,3	420.518	4,8
DSP	96.986	1,4	19.268	0,2	7.525	0,1
BBP	76.867	1,1	49.612	0,6	48.960	0,6

İstanbul
	2009	2011	2014
Seçmen Sayısı	8.805.063	9.397.323	10.197.168
Kullanılan Oy	7.199.083	8.132.340	9.116.043
Geçerli Oy	6.941.614	7.936.607	8.720.960
Katılım Oranı	%81,8	%86,5	%89,4

 

İstanbul/AKP
	2011		2014
Adalar	2.959	32,6	4.381	42,1
Arnavutköy	62.914	61,9	60.256	51,7
Ataşehir	105.579	45,7	106.726	41,5
Avcılar	91.502	42,6	98.182	40,6
Bağcılar	248.597	60,4	242.245	57,2
Bahçelievler	183.504	51,8	177.228	48,1
Bakırköy	38.304	26,1	32.618	21,9
Başakşehir	70.820	51,6	92.559	50,1
Bayrampaşa	90.027	54,3	87.392	50,4
Beşiktaş	25.375	20,3	21.179	16,6
Beykoz	80.434	52,6	68.973	44,5
Beylikdüzü	53.168	43,8	59.309	39,6
Beyoğlu	74.723	50,7	69.549	47,8
Büyükçekmece	48.627	45,2	56.996	44,8
Çatalca	15.497	38,3	15.578	35,7
Çekmeköy	51.721	53,8	58.937	48,6
Esenler	168.622	64,7	162.970	62,2
Esenyurt	119.679	48,6	155.127	47,7
Eyüp	100.634	48,7	104.415	46,7
Fatih	134.649	51,7	122.519	48,7
Gaziosmanpaşa	157.216	57,1	150.559	51,3
Güngören	104.105	55,6	90.924	50,4
Kadıköy	90.832	24,5	73.563	20,4
Kağıthane	136.304	55,1	132.562	51,3
Kartal	123.088	45,5	122.585	42,9
Küçükçekmece	189.174	46,3	186.038	41,9
Maltepe	116.743	42,1	106.279	38,3
Pendik	193.866	56,4	200.885	52,9
Sancaktepe	75.924	52,1	86.730	50,0
Sarıyer	71.293	40,3	82.328	39,3
Silivri	35.803	41,4	39.182	42,2
Sultanbeyli	104.532	68,9	90.863	62,0
Sultangazi	154.204	59,8	164.404	58,6
Şile	9.958	52,2	9.453	41,3
Şişli	70.409	35,8	48.531	27,5
Tuzla	55.321	51,6	61.314	50,0
Ümraniye	207.312	58,0	195.963	49,8
Üsküdar	166.117	49,9	157.477	45,7
Zeytinburnu	86.378	51,6	80.936	49,0
Toplam	3.915.914	48,4	3.877.715	44,9

İstanbul/CHP
	2011		2014
Adalar	4.358	47,9	5.207	50,1
Arnavutköy	14.519	14,3	9.791	8,4
Ataşehir	86.795	37,6	127.199	49,5
Avcılar	86.238	40,1	106.505	44,0
Bağcılar	73.735	17,9	83.387	19,7
Bahçelievler	101.780	28,7	130.947	35,6
Bakırköy	84.325	57,5	102.102	68,5
Başakşehir	36.897	26,9	62.463	33,8
Bayrampaşa	46.084	27,8	68.118	39,3
Beşiktaş	80.291	64,2	97.295	76,4
Beykoz	42.532	27,8	51.809	33,4
Beylikdüzü	47.054	38,8	76.034	50,8
Beyoğlu	40.359	27,4	51.184	35,2
Büyükçekmece	40.447	37,6	60.470	47,6
Çatalca	16.815	41,5	19.529	44,7
Çekmeköy	27.148	28,3	46.061	38,0
Esenler	40.201	15,4	39.303	15,0
Esenyurt	73.961	30,0	112.067	34,5
Eyüp	68.951	33,3	89.622	40,0
Fatih	71.333	27,4	79.555	31,6
Gaziosmanpaşa	62.362	22,6	73.593	25,1
Güngören	45.933	24,5	56.063	31,1
Kadıköy	215.434	58,2	260.580	72,4
Kağıthane	59.086	23,9	76.376	29,6
Kartal	97.664	36,1	128.531	45,0
Küçükçekmece	127.877	31,3	175.783	39,6
Maltepe	115.525	41,7	136.740	49,2
Pendik	83.533	24,3	111.861	29,5
Sancaktepe	41.951	28,8	59.191	34,1
Sarıyer	73.888	41,8	107.268	51,2
Silivri	34.674	40,1	44.616	48,0
Sultanbeyli	13.134	8,7	9.962	6,8
Sultangazi	57.085	22,1	64.972	23,2%
Şile	4.926	25,8	3.228	14,1%
Şişli	91.870	46,7	108.523	61,5%
Tuzla	30.683	28,6	45.937	37,5%
Ümraniye	88.908	24,9	117.554	29,9%
Üsküdar	108.885	32,7	149.187	43,3%
Zeytinburnu	39.172	23,4	47.688	28,9%
Toplam	2.476.413	32,2	3.196.301	38,4

      2011 genel seçimlerine göre 30 Mart yerel seçimlerinde seçmen sayısı 800 bin artış gösterirken, seçime katılım olanı 2,9 puan artarak %89,4 olmuştur. Buna karşılık AKP'nin büyükşehir belediye başkanlığı oylarındaki artış 264 bin düzeyinde kalmıştır. Buna karşılık CHP'nin İstanbul oyları 1 milyon 18 bin artmıştır. Bunun yaklaşık 400 bininin MHP'den geldiği varsayılsa bile, CHP'nin oylarındaki artış 600 bin düzeyindedir.
      Bu durum AKP'nin "zaferi"ni değil, AKP'-nin İstanbul'da hatırı sayılır ölçüde güç kaybettiğini göstermektedir. İstanbul'un ilçelerindeki oy dağılımı bunu daha açık biçimde ortaya koymaktadır.
      AKP, 30 Mart yerel seçimlerinde Adalar ve Silivri dışında her yerde oy oranları düşmüştür. Bu durum genel ortalamada yaklaşık 3,5 puan düşüşe denk gelmektedir. Seçmen sayısındaki ve katılım oranındaki artışa rağmen AKP'nin aldığı oy miktarı da düşmüştür.
      Buna karşılık CHP, Arnavutköy, Esenler, Sultanbeyli ve Şile dışında her ilçede oylarını belirgin biçimde artırmıştır. Bu da 5,8 puanlık bir artışa denk düşmektedir. 2011 genel seçimlerinde AKP ile CHP arasındaki 16,2 puanlık fark, 30 Mart seçimlerinde 6,5 puana inmiştir. (Büyükşehir belediye başkanlığı seçimi oylarına göre, 2011 genel seçimlerinde AKP'nin oyları ile CHP oyları arasında 18,2 puan olan fark, 2014'de 7,8 puana inmiştin.)
      Bu yazı yayınlandığında henüz kesinleşmemiş de olsa, benzer bir durum Ankara'da da ortaya çıkmıştır.
 

Ankara
	2009	2011	2014
Seçmen Sayısı	2.979.744	3.407.999	3.607.797
Kullanılan Oy	2.533.176	3.030.299	> 3.274.380
Geçerli Oy	2.440.455	2.980.122	3.164.555
Katılım Oranı	%85,0	%88,9	%90,7

Ankara
	2009		2011		2014
	Toplam Oy	%	Toplam Oy	%	Toplam Oy	%
AKP	940.230	38,5	1.466.284	49,2	1.415.973	44,9
CHP	763.879	31,2	934.999	31,4	1.383.786	43,8
MHP	667.871	27,3	434.666	14,6	245.624	7,8
BBP	-	-	32.868	1,1	42.146	1,3
BDP/HDP	11.353	0,5	29.351	1,0	28.232	0,9

      2011 genel seçimlerinde Ankara'da 1 milyon 466 bin oy alan (%49,2) AKP, 2014 yerel seçimlerinde 50 bin oy kaybederek, toplam oyların %44,9'unu almış görünmektedir. Aynı seçimlerde CHP'nin oyları ise, yaklaşık 450 bin artmıştır. 2011 seçimlerindeki %31,4'lük oy oranını %43,8'e yükseltmiştir. AKP ile CHP arasındaki fark, 17,8'den 1,1'e inmiştir. CHP'nin 2014 yerel seçimlerinde Mansur Yavaş'la aldığı oyların yaklaşık 200 bini MHP'den gelmiş olsa da, CHP'deki oy artışı açıktır.
      Bütün bu verilerden ortaya çıkan sonuç, 30 Mart gecesi Recep Tayyip Erdoğan'ın "balkon konuşması"yla ilan ettiği "zafer", hiçbir biçimde seçimlerin sayısal verileriyle örtüşmemektedir. Bu açıdan, "balkon konuşması", tümüyle dezenformasyona dayalı bir manipülasyon olayıdır.
      Sağ partilerin, özellikle AKP'de "konsolide" edilmiş olan seçmen kitlesi, "sol parti" olarak gördüğü CHP karşısında anti-komünist ve din temelli bir "savaş" çizgisinde bulunmaktadır. Bu "savaş" içinde AKP'nin yolsuzluklarını bile görmezlikten gelmişlerdir.
      2014 yerel seçimlerinin sayısal sonuçlarının gösterdiği diğer bir olgu ise, CHP seçmen kitlesinin seçimlere yoğun bir katılım gösterdiğidir. Bu katılım yoğunluğu, CHP seçmen kitlesinin "sandıksal demokrasi" aracılığıyla bazı şeylerin değişebileceği umudunu koruduklarını göstermektedir. Özellikle 30 Mart akşamından itibaren "sandıklara sahip çıkma" çabaları, seçimlerdeki hilelere karşı gösterdikleri tepki bu umudun güçlü bir ifadesi olmuştur. Ancak bu umut, beklenilen sonuçların alınamaması nedeniyle ortaya çıkan umutsuzlukla yan yana durmaktadır. CHP seçmen kitlesinin (ki buna "sol kitle" demek fazlaca yanlış olmayacaktır), AKP'nin tüm devlet olanaklarını kullanarak yaptığı seçim hilelerinin etkisizleştirilemeyeceğini gördüğü oranda, umut, umutsuzluğa ve giderek seçimlere karşı kayıtsızlığa yol açabilecektir.
      Bu "sol kitle"nin görmek istemediği gerçek ise, "sandıksal demokrasi" içinde tüm devlet olanaklarının seferber edildiği, devlet gücüyle seçim hilelerinin kolayca yapılabildiği ve sağ seçmen kitlesinin bir partide bloklaştığı koşullarda "sol"un hiçbir seçimi kazanma olasılığının olmadığıdır.
      "Sol kitle", "sandıksal demokrasi"ye, düzen içi "sol" partilere bağladıkları umutlarını kesmedikleri sürece, toplumsal muhalefet (parlamento dışı muhalefet) belli olayları ve gelişmeleri protesto etmekten öteye geçemeyecektir.
      Sözün özü, "sol kitle", mevcut düzenden umudunu kesmemiştir. Seçimler yoluyla bir şeylerin değişebileceği beklentisini sürdürmektedir. Henüz "kaynama noktası"na gelinmemiştir.





Dipnotlar
^[1] 30 büyükşehir şunlardır: Adana, Ankara, Antalya, Aydın, Balıkesir, Bursa, Denizli, Diyarbakır, Eskişehir, Erzurum, Gaziantep, Hatay, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli, Konya, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Mersin, Muğla, Ordu, Sakarya, Samsun, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa, Van.