İşbirlikçi tekelci burjuvazinin en irilerinden,
mülti milyoner Kadir Has, Mete Has ve
büyük toprak mütegallibesi Talip Aksoy’un
Günlük Hasılatlarının Kamulaştırılması Harekâtı [*]
İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı İddianamesinden:
"İstanbul'da şehir gerilla eylemlerini yürüten tim mensupları, banka soygunlarının çoğalması neticesi, bankaların veznelerinde tedbirler almaları ve fazla para bulundurmamaya başlamaları üzerine gerek örgütçe kiralanan ev kiralarının ödenmesi ve gerekse günlük ihtiyaçları ile silah ve mermi temini için fazlaca maddi imkanlara sahip olmaları gerektiğinden, bir yandan da sansasyon yaratarak Parti ve Cephe lehine ajitasyon ve propaganda yapabilmiş olmak için İstanbul'un tanınmış zenginlerini silah zoru ile kaçırarak karşılığında fidye almaya karar vermişlerdir. Bu maksatla Sosyete-13 dergisinde çıkan isimlerden Kadir Has'ın kaçırılması düşünülmüş, ancak bu şahsın yerini tesbitte güçlük çekildiğinden onun yerine yeğeni Mete Has'ın kaçırılması hususunda karara varılarak bu şahsın evi, geliş gidişleri, ailesinin durumu tesbit edilmiştir.
Karar verilen eylemin icra edileceği 4 Nisan 1971 günü Ulaş Bardakçı'nın Ankara'dan çaldığı Anadol araba ile saat 15.00 sıralarında Mete Has'ın oturduğu Bağdat Caddesi Suadiye 406 numaralı apartmanın önüne gelinmiştir.
Saat 17.00 sıralarında Mahir Çayan, Hüseyin Cevahir ve Ulaş Bardakçı Mete Has'ın dairesinin kapısını çalmışlar ve kapıyı açan müstahdem M. Sarıusta'ya çektikleri tabancalarını göstererek susmasını, sesini çıkarmamasını ihtar etmişlerdir... Üç silahlı sanık, müstahdemi önlerine katarak Mete Has'ın eşi Fezal Has'ın oturma odasına gelmişler ve kımıldamamasını, bağırıp çağırmamasını, bir kötülükte bulunmayacaklarını, siyasi sebeplerle geldiklerini söylemişlerdir.
Saat 19.00 sıralarında kapı çalınmış, bu hal karşısında sanıklar kapının açılıp açılmaması hususunda bir tereddüt doğmuş, kapının açılmaması üzerine Mete Has kendi anahtarı ile açarak içeri gireceği sırada sanıklar M. Sarıusta'ya kapıyı açtırmışlardır ve tabancalarını Mete Has ile birlikte gelen Kadir Has ve Mete Has'ın kızı Berna Has'a tevcih ederek içeriye girmelerini söylemişlerdir. Sanıklar gelenleri de oturma odasına Fezal Has ve M. Sarıusta'nın yanına almışlar, soru üzerine de Mahir Çayan alelade bir hırsız olmadıklarını, politik ve siyasi zaruretler sebebiyle orada bulunduklarını, heyecanlanmamalarını, kendilerini fena muameleye sevketmemelerini, aksi halde yanlarında ipleri ve bayıltıcı ilaçlarının bulunduğunu söylemiştir.
Mahir Çayan, arkadaşları silahlarıyla diğerlerinin başlarında beklerken Mete Has'ı yatak odasına çağırarak arabası olup olmadığını sormuş, anahtarını istemiş ve almıştır. Adı geçen sanık burada Mete Has'a kendilerinin banka soygunları ve diğer bazı eylemleri yapan gruptan olduklarını, kendisini götürüp karşılığında 400.000 lira fidye isteyeceklerini ifade etmiştir.
Bu arada rahatsızlanan Kadir Has yatak odasına alınarak yatırılmış ve başında Hüseyin Cevahir silahlı olarak nöbet beklemiştir.
Bundan sonra, Mahir Çayan, Mete Has'tan akşam kimsenin gelip gelmeyeceğini sormuş ve geleceği cevabını alınca kapıyı Mete Has'ın açacağını, kendisinin silahlı olarak arkasında bulunacağını, bir şey ima ettiği takdirde derhal vuracağını söylemiştir.
Saat 21.00 sıralarında beklenen misafirler Talip Aksoy, Fazilet Aksoy ve Yıldız Saygan gelmişler ve daha önce söylenildiği tarzda Mete Has hareket ederek kapıyı açmış ve misafirleri oturma odasına götürmüştür. Silahlı sanıklar yeni gelenlere de kıpırdamamalarını, mukavemette bulunmamalarını, ne söylerlerse onun yapılmasını ihtaren bildirmişlerdir. Bu aralarda dışardan diğer sanık Oktay Etiman ve Kamil Dede telefonla olayın cereyan ettiği evi aramışlar ve evden birisi telefona cevap verdiğinde, "Osman beyi istiyorum" diyerek bu işaret ile arkadaşlarıyla konuşmuşlardır.
Talip Aksoy ve ailesinin gelmesinden yarım saat sonra Fezal Has mutfakta, Mahir Çayan başında beklediği halde yemek hazırlamış ve birlikte yenilmiştir. Yemekten sonra Mete Has'tan aldıkları anahtarla yatak odasında bulunan kasayı açan sanıklar, içindeki Otomarsan fabrikasının açılış albümünü almışlar ve bunu evden ayrılırken yanlarında götürmüşlerdir.
Telefonla yaptıkları müteaddit konuşmalardan sonra sanık Mahir Çayan müstahdemi saat 23.00'e on kala apartmanın giriş kapısına inerek açacağını ve kapıda bulunan şahısları gayet iyi ve olağan bir tavırla karşılayarak daireye getireceğini tebliğ etmiş ve bu suretle 23.00 sıralarında Oktay Etiman ve Kamil Dede'de Mete Has'ın evine gelmişlerdir. Evde bulundukları sürece telefonla konuşmaları da dahil olmak üzere sanıklar birbirlerine sayı ile hitap etmişlerdir. Bilahare yapılan teşhisler sonucu bir numaranın Çayan, iki numaranın Cevahir, üç numaranın Bardakçı, dört numaranın Etiman ve beş numaranın Dede olduğu anlaşılmıştır.
Saat 24.00 sıralarında Hüseyin Cevahir, Mete Has'ı koridora çağırarak bir süre sonra gideceklerini, Talip Aksoy'u da birlikte götüreceklerini söylemiş, Mete Has'ın bu işin burada halledilmesi tarzındaki beyanına karşılık da, 400.000 lira burada var mı diye konuşmuş, olmadığı cevabını alınca da işin burada halledilemeyeceğini, götürmeleri gerektiğini, pazarlığa başlamaya lüzum olmadığını ifade etmiş, Fezal Has aracılığı ile Kadır Has ile de konuşularak istenen meblağ söylenmiş ve pazarlığa yanaşılmamıştır.
5 Nisan 1971 günü saat 00.30-01.00 arasında Ulaş Bardakçı, Hüseyin Cevahir ve Oktay Etiman, Mete Has ve Talip Aksoy'u alarak dışarıya çıkarmışlar ve Mete Has'a ait otomobile koyarak gözlerini bantla kapatmışlar, Ulaş Bardakçı'nın kullandığı bu araba ile iki şahsı Erenköy Taşmektep Sokak Tenis Apartmanındaki daireye götürmüşlerdir.
Sanıklar iki şahsı kaçırmadan önce evde kalanları Kadir Has'ın bulunduğu yatak odasında toplamışlar, başlarında silah ile Kamil Dede bırakılmıştır. Bilahare Kadir Has ve birlikte aynı odada yatan Berna Has dışında, diğerleri oturma odasına alınmışlardır.
Mahir Çayan, Fezal Has'ın salonda oturmasına müsaade etmiş ve aralarında geçen konuşmada, para ödenmezse kocasının mutlaka öldürüleceğini, dönüşün olmadığını, varlıklarını ispat etmek durumunda olup fiyaskoya tahammüllerinin bulunmadığını, ideolojilerinin tahakkuku için silah almakta paranın gerektiğini söylemiştir.
Gece aynı şekilde şifreli olarak dışardan telefon edilmiş ve kaçırılan iki şahsın eve kapatıldıkları, durumlarının iyi olduğu bildirilmiştir.
Bu arada, Kadir Has ile yapılan konuşmada istenilen paranın ancak şirket kanalı ile bankadan alınabileceği ve bunun için sabahleyin şirket müdürlüğüne gitmek gerektiği anlaşılmıştır.
5 Nisan 1971 günü sabahı saat 07.30 sıralarında alışveriş bahanesi ile Çayan'ın isteği üzerine kapıcı apartmandan uzaklaştırılmış ve apartmanın önünde bekleyen Cevahir ve Bardakçı'ya işaret verilmiştir.Hüseyin Cevahir daireye çıktığı sırada Mahir Çayan, Kadir Has'ı alarak aşağıya indirmiş ve Ulaş Bardakçı'nın kullandığı Mete Has'a ait araba ile Üsküdar arabalı vapur iskelesine gelinmiştir. Sırada bekleyen çok araba olduğundan Bardakçı'nın otomobili bilahare getirmesi kaydı ile arabalı vapurla Çayan ve Kadir Has Kabataş'a geçerek buradan taksi ile Şişli Halaskargazi Caddesindeki yazıhaneye vasıl olmuşlardır.
Sabahleyin evden Fezal Has'ın telefon etmesi üzerine beklemekte olan şirket müdürü ve Kadir Has'ın kayınbiraderi Ali Germirli'ye Kadir Has tarafından durum anlatılmıştır. Ali Germirli muhasebeciye 400 bin lira lazım olduğunu ve bunu temin edilmesini bildirmiştir. 200 bin lira bankadan çekilerek Mahir Çayan'a yazıhanede verilmiş, ikinci parti 200 bin liranın ne şekilde teslim edileceği hususunda bilahare talimat verileceği sanık tarafından söylenilmiştir.
Bu para temin edildikten sonra, Fezal Has'a şirketten telefon edilerek paranın eve gönderileceği, bunun yanında bulunan sanıklara sorulması istenilmiş ve uygun cevap alınması üzerine muhasebeci 200 bin lirayı Suadiye'deki daireye götürerek talimat beklemiştir. Saat 17.00'da telefonla talimat verilmiştir. Ancak evde beklenilen süre içersinde ikinci parti teslim edilmesi gereken 500'lüklerden bir kısmının seri numaraları tesbit edilmiştir.
Talimat uyarınca muhasebeci Suadiye'deki evden ayrılarak Etiler Çarşısı durağına gelmiş ve burada bekleyen Mahir Çayan'a gazete kağıdına sarılı 200 bin lirayı vermiştir.
Mahir Çayan ve paranın alınması sırasında orada bulunan Hüseyin Cevahir Levent'teki daireye gelmişler ve kendilerini bekleyen Ziya Yılmaz'a, Erenköy'deki daireye giderek paranın tamamen alındığını ve alıkonulan şahısların gece bırakılması talimatını götürmesini söylemiştir. Bu talimatı Ziya Yılmaz Erenköy'deki evde bekleyen Oktay Etiman ve Ulaş Bardakçı'ya iletmiştir.
Mete Has ve Talip Aksoy'un kapatıldıkları evde başlarında Oktay Etiman ve yüzünü tülle örttüğü halde Ziya Yılmaz beklemişler ve paranın teslim edildiği haberinden sonra, Mete Has'ın para verilmemesi halinde kendilerine ne yapacakları sorusuna karşılık Oktay Etiman, ideallerini gerçekleştirmek için paraya ve silaha ihtiyaçlarının olduğunu, parayı almadan bıraktıkları takdirde bundan sonraki eylemlerde de fidye teminine imkan olmayacağını, bu sebeple kendilerini öldürmek zorunda kalacaklarını söylemiştir.
Mete Has'ın arabasının trafiğe bildirilmiş olduğu öğrenilince saat 23.30 sıralarında Bardakçı'nın civardan çaldığı Anadol marka arabaya gözleri flasterlenmek, elleri bağlanmak ve ağızlarına mendil sokulmak suretiyle Has ve Aksoy bindirilerek Fenerbahçe'de bırakılmışlardır. Hüseyin Cevahir ve Kamil Dede, aynı gün saat 14.30'da kadar Mete Has'ların evinde kalmışlardır. Telefonla Mahir Çayan tarafından verilen talimat üzerine evden ayrılmışlardı."
(İstanbul Sıkıyönetim Komutanlığı Askeri Savcılığı'nın 28 Şubat 1973 tarihli THKP-C İstanbul Davası İddianamesi.)
[*] THKC'nin I Nolu Bildirisi'nde harekât şöyle duyurulmuştur:
"Coca-Cola, Pe-Re-Ja, Elvan, Mersedes-Benz, Otomarsan fabrikası, Akbank ve daha pek çok şirket ve teşekkülün hissedar sahipleri olan Kadir Has, Mete Has, Adanalı büyük toprak ağası Talip Aksoy'un günlük hasılatları halkımızın devrimci kavgasında kullanılmak amacı ile kamulaştırılmıştır."
