KARL MARKS
ARTI-DEĞER TEORİLERİ
İkinci Kitap



Karl Marx'ın Theorien über den Mehrwert (1862-63) (Vierter Band des "Kapitals") Zweiter Teil adlı yapıtını, İngilizcesinden (Theories of Surplus-Value (Volume IV of "Capital") part 2, Lawrence and Wishart, London 1975, Translated by Renate Simpson, Edited by S. Ryazanskaya) dilimize çevrildi ve kitap, Fransızcasıyla (Théories sur la plus-value (Livre IV du "Capital") tome 2, Editions Sociales, Paris 1974, Publiées sous la responsibilité de Gilbert Badia) karşılaştırıldıktan sonra Artı-Değer Teorileri, İkinci Kitap adı ile, Sol Yayınları tarafından, Kasım 1999 tarihinde, Ankara'da yayınlanmıştır.

Eriş Yayınları tarafından düzenlenmiştir.
e-posta:
Kurtuluş-Cephesi Dergisi




İ Ç İ N D E K İ L E R

[SEKİZİNCİ BÖLÜM]
BAY RODBERTUS. YENİ RANT TEORİSİ
(ARA AÇIKLAMA)
11-102


11 [1. Tarımda Artı-Değer Fazlası. Kapitalizm Koşulları Altında Tarımın Sanayiden Daha Yavaş Gelişmesi]
17 [2. Kâr Oranı ile Artı-Değer Oranı Arasındaki ilişki. Tarımsal Hammaddenin Tarımdaki Değişmeyen Sermaye Öğesi Olarak Değeri]
20 [3. Değer ve Tarımda Ortalama Fiyat Mutlak Rant]
20           [a) Sanayide Kâr Oranının Eşitlenmesi]
25           [b) Rant Sorununun Formülasyonu]
31           [c) Mutlak Rantın Varoluşunun Zorunlu Koşulu: Özel Toprak Mülkiyeti. Tarımdaki Artı-Değerin Kâra ve Ranta Ayrışması]
39 [4. Rodbertus’un, Tarımsal Hammaddeler Değer Taşımaz Tezinin Yanıltıcılığı]
49 [5. Rodbertus’un Rant Teorisindeki Yanlış Varsayımlar]
56 [6. Sanayi ve Tarımda Ortalama Fiyat ile Değer Arasındaki İlişkiyi Rodbertus’un Anlamayışı. Ortalama Fiyatlar Yasası]
63 [7. Kâr Oranını ve Rant Oranını Belirleyen Öğeler Konusunda Rodbertus’un Hatalı Görüşleri]
63           [a) Rodbertus’un Birinci Tezi]
66           [b) Rodbertus’un İkinci Tezi]
76           [c) Rodbertus’un Üçüncü Tezi]
82 [8. Rodbertus’un Çarpıttığı Yasanın Gerçek Özü]
85 [9. Farklılık Rantı ile Mutlak Rant Arasındaki Karşılıklılık İlişkisi. Tarihsel Bir Kategori Olarak Rant. Smith ile Ricardo’nun Araştırma Yöntemi]
96 [10. Rant Oranı ve Kâr Oranı. Tarihsel Gelişmenin Değişik Evrelerinde Tarım ve Sanayinin Üretkenliği Arasındaki ilişki]

[DOKUZUNCU BÖLÜM]
RIKARDOCU RANT YASASI DENEN YASANIN KEŞFİ
KONUSU ÜZERİNE NOTLAR.
[RODBERTUS KONUSUNDA TAMAMLAYICI NOTLAR]
(ARA AÇIKLAMA)
103-148


103 [1. Anderson’un Farklılık Rantı Yasasını Bulması. Anderson’un Görüşlerinin, Ondan Hırsızlama Yapan Malthus Tarafından, Toprak Sahiplerinin Çıkarına Çarpıtılması]
106 [2. Ekonomik Fenomenleri Değerlendirmede Ricardo’nun Temel ilkesi: Üretici Güçlerin Gelişimi. Malthus’un Egemen Sınıfların En Gerici Öğelerini Savunması. Malthus’un Nüfus Teorisinin Darwin Tarafından Pratik Olarak Yadsınması]
110 [3. Toprak Rantı Konusundaki Görüşler Tarihini Roscher’in Saptırması, Ricardo’nun Bilimsel Yansızlığının Örnekleri. Toprakta Sermaye Yatırımından Sağlanan Rant ve Doğanın Öteki Öğelerinin Sömürülmesinden Sağlanan Rant. Rekabetin Çifte Etkisi]
116 [4. Üretim Maliyetlerinin Arttığı Durumda Değer ve Artı-Değer Arasındaki İlişki Konusunda Rodbertus’un Yaptığı Yanlışlık]
118 [5. Ricardo’nun Mutlak Rantı Yadsıması: Değer Teorisindeki Yanılgısının Bir Sonucu]
121 [6. Ricardo’nunt Tahıl Fiyatlarının Sürekli Artışına ilişkin Tezi. 1641 Yılından 1859’a Kadar Tahıl Fiyatlarının Yıllık Ortalama Artış Tablosu]
125 [7. Mutlak Rant ile Farklılık Rantı Arasındaki Fark Konusunda Hopkins’in Varsayımı. Rantın, Topraktaki Özel Mülkiyetle Açıklanması]
129 [8. Toprağı Tarıma Elverişli Hale Getirmenin Maliyeti. Tahıl Fiyatlarının Artış Dönemleriyle Düşüş Dönemleri (1641-1859)]
133 [9. Anderson ile Malthus Karşı Karşıya. Anderson’un Rant Tanımı: Tarımsal Üretkenlikteki Artış ve Bu Artışın Farklılık Rantı Üzerinde Yaptığı Etki Konusundaki Tezi]
138 [10. Ricardo’nun Rant Teorisine Rodbertus’un Yönelttiği Eleştirinin Savunulamazlığı. Rodbertus’ta, Kapitalist Tarıma İlişkin Özellikleri Kavrayış Eksikliği]

[ONUNCU BÖLÜM]
RICARDO’NUN VE ADAM SMITH’İN
MALİYET FİYATI TEORİSİ
(YADSIMA)
149-220

149 [A. Rıcardo’nun Maliyet Fiyatı Teorisi]
149 [1. Fizyokrat Teorinin Çöküşü ve Rant Teorisinde Gözlenen Sonraki Gelişmeler]
152 [2. Değerin Emek-Zamanıyla Belirlenmesi – Ricardo Teorisinin Temeli. Bazı Eksikliklerine Karşın Ekonomi Politiğin Gelişiminde Gerekli Bir Aşama Olan Rikardocu Araştırma Yöntemi]
157 [3. Ricardo’nun “Mutlak” ve “Göreli” Değer Sorunundaki Kafa Karışıklığı. Değer Biçimlerini Kavrama Eksikliği)
160 [4.] Ricardo’nun Kâr, Kâr Oranı, Ortalama Fiyatlar, vb. Tanımı.
160           [a) Ricardo’nun Değişmeyen Sermayeyi Sabit Sermaye ile ve Değişen Sermayeyi Döner Sermaye ile Karıştırması. “Göreli Değerlerdeki Değişkenlikler Sorununun Hatalı Tanımlanması ve Bu Değişkenliklerin Nedenleri]
176           [b) Ricardo’nun Maliyet Fiyatını Değerle Karıştırması ve Onun Değer Teorisinde, Bu Karıştırmadan Kaynaklanan Çelişkiler. Kâr Oranının Eşitlenme Sürecini ve Değerin Maliyet Fiyatına Dönüşümü Sürecini Kavrama Eksikliği]
189 [5. Ortalama Fiyatlar ya da Maliyet Fiyatları ve Pazar Fiyatları]
189           [a) Sunuş Niteliğinde Bazı Düşünceler: Bireysel Değer ve Pazar Değeri; Pazar Değeri ve Pazar Fiyatı]
192           [b) Ricardo’nun, Pazar Değerinin Oluşumu Süreciyle Maliyet Fiyatlarının Oluşumunu Birbirine Karıştırması]
196           [c) Ricardo’nun iki Farklı “Doğal Fiyat” Tanımı. Emek Üretkenliğindeki Değişikliklerin Maliyet Fiyatında Yol Açtığı Değişiklikler]
201 [B. Adam Smith’in Maliyet Fiyatı Teorisi]
201 [1. Smith’in Maliyet Fiyatları Teorisindeki Yanlış Varsayımları. Ricardo’nun, Değer ile Maliyet Fiyatını Smith’vari Özdeşlemeye Bağlı Kılmasından İleri Gelen Tutarsızlığı]
207 [2. Adam Smith’in, Ücretlerin, Kârın ve Rantın “Doğal Oranı” Teorisi]

[ONBİRİNCİ BÖLÜM]
RICARDO’NUN RANT TEORİSİ
221-234


221 [1. Anderson’un ve Ricardo’nun Rant Teorisini Geliştirdikleri Tarihsel Koşullar]
225 [2. Ricardo’nun Rant Teorisi ile Maliyet Fiyatlarını Açıklayışı Arasındaki Bağlantı]
229 [3. Ricardo Tarzı Rant Tanımının Yetersizliği]

[ONİKİNCİBÖLÜM]
FARKLILIK RANTI TABLOLARI VE YORUMU
235-290


235 [1. Rant Miktarındaki ve Oranındaki Değişmeler]
237 [2. Farklılık Rantı ile Mutlak Rantın Çeşitli Kombinasyonları. A, B, C, D, E Tabloları]
255 [3. Tabloların Çözümlenmesi]
255           [a)] A Tablosu [Çeşitli Sınıflardaki Pazar-Değeri ile Bireysel Değer Arasındaki İlişki]
257           [b) Ricardo’nun Rant Teorisi ile Tarımda Azalan Üretkenlik Görüşü Arasındaki İlinti. Mutlak Rant Oranındaki Değişiklikler ve Bu Değişikliklerin Kâr Oranındaki Değişiklikle İlişkisi]
260           [c)] Tüketim Maddelerinin ve Hammaddelerin Değerinde (Dolayısıyla Makine Değerinde) Görülen Değişikliğin, Sermayenin Organik Bileşimine Etkisi Konusunda Gözlemler
273           [d) Pazar Değerindeki Değişikliklere Bağlı Olarak Toplam Rantta Değişiklikler]

[ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM]
RICARDO’NUN RANT TEORİSİ
(SONUÇ)
291-325


291 [1. Ricardo’nun Toprak Mülkiyetinin Bulunmadığı Varsayımı. Yeni Toprağa Yönelmenin Bu Toprağın Konumuna ve Verimine Bağlı Oluşu]
296 [2. Rantın Tahıl Fiyatını Asla Etkilemeyeceğini Öne Süren Rikardocu Tez, Mutlak Rantın, Tarımsal Ürün Fiyatlarının Yükselmesine Yol Açması]
300 [3. Smith’in ve Ricardo’nun Tarımsal Ürünlerin “Doğal Fiyatı” Konusundaki Yaklaşımı]
303 [4. Ricardo’nun Tarımsal İyileştirmeler Konusundaki Görüşleri. Tarımsal Sermayenin Organik Bileşimindeki Değişikliklerin Ekonomik Sonuçlarını Anlamakta Ricardo’nun Yetersiz Kalışı]
314 [5. Adam Smith ile Malthus’un Rant Konusundaki Görüşlerine Ricardo’nun Yönelttiği Eleştiri]

[ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM]
ADAM SMITH’İN RANT TEORİSİ
326-356


326 [1. Smith’in Rant Sorununu Formüle Edişindeki Çelişkiler]
338 [2. Tarımsal Ürüne Yönelik Talebin Özel Karakteriyle İlgili Olarak Adam Smith’in Ortaya Attığı Hipotez. Smith’in Rant Teorisinde Fizyokrat Öğeler]
342 [3. Toprağın Değişik Tür Ürünlerini, Arz ve Talep Arasındaki İlişkinin Nasıl Etkilediği Konusunda Adam Smith’in Açıklaması. Rant Teorisinde Adam Smith’in Vardığı Sonuçlar]
350 [4. Toprak Ürünlerinin Fiyatlarındaki Oynamalar Üzerine Adam Smith’in Çözümlemesi]
355 [5. Adam Smith’in Rant Hareketleri Konusundaki Görüşleri ve Çeşitli Toplumsal Sınıfların Elde Ettiği Faizlerle İlgili Tahmini]

[ONBEŞİNCİ BÖLÜM]
RICARDO’NUN ARTI-DEĞER TEORİSİ
357-406


357 [A. Kâr ve Rant Konusunda Ricardo]
357             [1. Ricardo’nun Artı-Değer Yasaları ile Kâr Yasalarını Karıştırması]
363             [2. Çeşitli Öğelerin Etkisiyle Kâr Oranında Görülen Değişmeleri]
366             [3. Değişen Sermayenin Değerinde Artış Olurken Değişmeyen Sermaye Değerinde Azalış Olması ve Tersi, ve Bu Değişmenin Kâr Oranına Etkisi]
368             [4. Rikardocu Kâr Teorisinde Maliyet Fiyatları ile Değerin Birbirine Karıştırılması]
370             [5. Birbirleriyle İlişkileri Çerçevesinde Genel Kâr Oranı ile Mutlak Rant Oranı. Ücretlerde Yapılan İndirimin Maliyet Fiyatına Etkisi]
378 [B. Artı-Değer Konusunda Ricardo]
378             1. Emek Miktarı ve Emek Değeri [Emeğin Sermaye Karşılığı Değişilmesi Sorunu: Ricardo’nun Ortaya Koyduğu Biçimiyle Çözümsüzlük]
382             2. Emek-Gücünün Değeri. Emeğin Değeri [Ricardo’nun Emeği Emek-Gücüyle Karıştırması. “Emeğin Doğal Fiyatı” Kavramı]
387             3. Artı-Değer. [Ricardo’nun Yapıtındaki Eksiklik: Artı-Değer Kaynağının Çözümlenmeyişi. Ricardo’da Sabit Bir Büyüklük Olarak İşgünü Kavramı]
399             4. Göreli Artı-Değer. [Göreli Ücretler Çözümlemesi: Ricardo’nun Bilimsel Başarılarından Biri]

[ONALTINCI BÖLÜM]
RICARDO’NUN KÂR TEORİSİ
407-452


407 [1. Ricardo’nun Artı-Değer ile Kârı Ayırdettiği Belli Başlı Durumlar]
413 [2.] Genel Kâr Oranının Oluşturulması. (Ortalama Kâr ya da “Olağan Kâr”)
413           [a) Ricardo da Kâr Teorisinin Hareket Noktası: Öngelen, Daha Önceden Belirlenmiş Ortalama Kâr Oranı]
416           [b) Ricardo’da, Kolonilerle Ticaretin ve Genel Olarak Dış Ticaretin Kâr Oranına Etkisi Konusundaki Yanılgılar]
418 [3.] Azalan Kâr Oranı Yasası
418           [a) Ricardo’nun Azalan Kâr Oranı Anlayışındaki Yanlış Önvarsayımlar]
420           [b) Ricardo’nun, Artan Rant, Kârı Adım Adım Emer Biçimindeki Tezinin Çözümlenmesi]
434           [c) Kârın Bir Bölümü ile Sermayenin Bir Bölümünün Ranta Dönüştürülmesi. Rant Büyüklüğünün Tarımda İstihdam Edilen Emek Miktarına Göre Değişmesi]
442           [d) Tarım Ürünleri Fiyatındaki Artışla Eşzamanlı Olarak Kâr Oranında Görülen Artışın Tarihsel Çerçevede Ortaya Konması. Tarımdaki Emek Üretkenliğinde Artış Olasılığı]
444           [e) Ricardo’nun, Kâr Oranındaki Düşüşü Açıklama Biçimi ve Bunun, Ricardo’nun Rant Teorisiyle İlintisi]

[ONYEDİNCİ BÖLÜM]
RICARDONUN BİRİKİM TEORİSİ VE ELEŞTİRİSİ.
(BUNALIMLARA YOL AÇAN NEDEN: SERMAYENİN DOĞASI)
453-523


453 [1. Adam Smith’in ve Ricardo’nun, Değişmeyen Sermayeyi Dikkate Almaktaki Başarısızlıkları. Değişmeyen Sermayenin Farklı Parçalarının Yeniden-Üretimi]
456 [2. Değişmeyen Sermayenin Değeri ve Ürünün Değeri]
459 [3. Sermaye Birikiminin Gerekli Koşulları. Sabit Sermayenin Amortismanı ve Bunun Birikim Sürecindeki Rolü]
463 [4. Birikim Sürecinde Üretimin Farklı Alanları Arasındaki Bağıntı. Artı-Değerin Bir Bölümünün Değişmeyen Sermayeye Doğrudan Aktarılması – Tarımdaki ve Makine Yapım Sanayisindeki Birikime Özgü Bir Özellik]
471 [5. Sermayeleştirilen Artı-Değerin, Değişmeyen ve Değişen Sermayeye Aktarılması]
473 [6. Bunalımlar (Sunuş Niteliğinde Bazı Düşünceler)]
477 [7. Aşırı Sermaye Fazlalığının Kabullenilmesine Karşın Aşırı Meta Üretimini Yadsımanın Saçmalığı]
480 [8. Ricardo’nun Genel Aşırı-Üretimi Yadsıması. Meta ile Para Arasındaki İçsel Çelişkilerin Doğasında Bulunan Bunalım Olasılığı]
486 [9. Ricardo’nun, Kapitalizm Koşullarında Üretim-Tüketim ilişkisi Konusundaki Yanlış Yaklaşımı]
.487 [10. Bunalımın Bir Olasılık Olmaktan Çıkıp Kesinlik Kazanması. Burjuva Ekonominin Tüm Çelişkilerinin İfadesi Olarak Bunalım]
493 [11. Bunalım Biçimleri Üzerine]
497 [12. Kapitalizm Koşullarında Üretimle Tüketim Arasındaki Çelişkiler. Belli-Başlı Tüketim Mallarındaki Aşırı-Üretimin Genel Aşırı-Üretim Halini Alması]
502 [13. Pazardaki Genişlemenin Üretimdeki Gelişmeye Ayak Uyduramaması. Tüketimin ve İç Pazarın Sınırsız Genişleyebilirliği Konusundaki Rikardocu Yaklaşım]
506 [14. Üretici Güçlerin Hızlı Gelişimiyle Tüketimin Sınırlılığı Arasındaki Çelişkinin Aşırı-Üretime Yol Açması. Genel Aşırı-Üretimin Olanaksızlığı Teorisinin Esas Olarak Mazeretçi Bir Eğilim Göstermesi]
513 [15. Sermayenin Farklı Birikim Türleri ve Birikimin Ekonomik Sonuçları Üzerine Ricardo’nun Görüşleri]

[ONSEKİZlNCl BÖLÜM]
RICARDO VE BAZI BAŞKA KONULAR.
JOHN BARTON.
524-560


524 [A] Brüt ve Net Gelir
528 [B.] Makineler [İşçi Sınıfının Durumu Üzerinde Makinelerin Etkisi Konusunda Rıcardo ve Barton]
528 [1. Ricardo’nun Görüşleri]
528           [a) Makinelerin, İşçi Gruplarını İşinden Etmesiyle İlgili Olarak Ricardo’nun İlk Kuşkuları]
529           [b) Üretimdeki Gelişmelerin, Metaların Değerine Etkisi ve Ricardo. İşinden Atılan işçiler için Başka Ücret Kaynakları Olduğu Biçimindeki Yanlış Teori]
532           [c) Ricardo’yu, Makineler Konusundaki Görüşlerini Gözden Geçirmeye Yönelten Bilimsel Dürüstlüğü. Ricardo’nun Konuyu Yeniden Formüle Ederken Bazı Yanlış Varsayımları Sürdürmesi]
541           [d) Makine Kullanımının İşçi Sınıfı Açısından Ortaya Çıkardığı Bazı Sonuçları Ricardo’nun Doğru Belirleyişi. Sorunun Rikardocu Gözle Açıklanmasında Bazı Mazur Gösterici Nosyonlar]
552 [2. Barton’un Görüşleri]
552           [a) Barton’un, Sermaye Birikimi Emeğe Yönelik Talepte Göreli Bir Azalmaya Yol Açar Tezi. Bu Olguyla Sermayenin Emek Üzerindeki Egemenliği Arasında Bulunan İç-Bağlantıyı Barton’un ve Ricardo’nun Anlayamayışı]
556           [b) Barton’un, Ücret Hareketi ve Nüfus Artışı Konusundaki Görüşleri]

EKLER
561-564


561 [1. Tarımsal Ürün Arzının Talebe Her Zaman Tekabül Ettiği Tezinin İlk Biçimi. Rodbertus ve 18. Yüzyıl Ekonomistleri Arasındaki Pratisyenler]
562 [2. Toprak Sahipleri ile Tüccar Arasındaki Husumet Konusunda Nathaniel Forster’ın Görüşleri]
562 [3. Rant ile Kâr Arasındaki İlişki Konusunda Hopkins’in Görüşleri]
563 [4. Tarımdaki ilerleme Konusunda Carey’in, Malthus’un ve James Deacon Hume’un Görüşleri]
564 [5. Tarım Emeğindeki Üretkenlik Artışı Konusunda Hodgskin’in ve Anderson’un Görüşleri]
564 [6. Kâr Oranında Düşüş]
567
Açıklayıcı Notlar
583 Kaynaklar Dizini
588 Adlar Dizini




Sayfa başına gidiş