21 Kasım 2006 tarihinde
Nepal Hükümeti ile Maoist Parti arasında imzalanan
"Kapsamlı Barış Anlaşması"nın tam metni
Başlangıç
Nepal halkının 1951'den sonra ve öncesindeki tarihi mücadeleler ve halk hareketleriyle, demokrasi, barış ve ilerlemeden yana ifade ettiği kararlılığa saygılı olarak,
Yedi siyasi parti arasında imzalanan 12 maddelik anlaşmaya, NKP(M) ile Sekiz maddelik mutabakata, Nepal Hükümeti ve NKP(M) arasında 25 maddelik uygulama kurallarına, yedi siyasi partinin şefleri ile NKP(M) arasında 8 Kasım 2006'daki toplantıda varılan karara ve Nepal Hükümeti ile NKP(M) arasında varılan tüm anlaşma, mutabakat ve düsturlar ile BM'ye gönderilen mutabakat mektuplarına eksiksiz bağlılığımızı tekrarlayarak,
Ülkede varolan sınıf, kast, bölge ve cinsiyete dayalı problemleri çözmek üzere, devletin ilerlemeci yeniden yapılandırılmasına kararlılığımızı ifade ederek,
Çok partili yönetim sistemine, yurttaş özgürlüğü, temel haklar, insan hakları, tam basın özgürlüğü, hukukun üstünlüğü kavramını da içine alan demokratik değer ve kabullere tam bağlılığımızı tekrarlayarak,
1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Beyannamesine, diğer uluslararası insani yasalara, insan hakları ilke ve değerlerine bağlı kalarak,
Demokrasiyi, barışı, refahı, ilerlemeci ekonomik ve sosyal dönüşüm, bağımsızlık, bölünmezlik, egemenlik ve ülkenin onurunu merkezde tutarak,
Kurucu Meclis seçiminin özgür ve adil biçimde, Haziran 2007 sonuna kadar gerçekleştirilmesi kararlılığımızı ifade ederek,
1996'dan beri süregelen silahlı mücadeleyi iki taraf arasındaki siyasi uzlaşmayla sona erdirerek, Nepal halkının egemenliğini kurucu meclis aracılığıyla kullanmasını sağlayarak, ilerlemeci siyasi kararla, devletin demokratik yeniden yapılanması ve Nepal halkının ekonomik, sosyal ve kültürel dönüşümünü, yeni bir barışçıl işbirliği döneminin başlangıcını ilan ederek,
Nepal Hükümeti ile NKP(M) arasındaki ateşkesin sürdürülebilir barışa dönüştürmesi kararlılığıyla Nepal Hükümeti ile NKP(M) arasında aşağıdaki barış anlaşması sağlanmıştır.
1. Giriş
1.1. Bu anlaşmanın adı "Kapsamlı Barış Anlaşması"dır. Anlaşma kısaca Barış Anlaşması olarak adlandırılacaktır.
1.2. Anlaşma, hükümet ve Maoist tarafça kamuya açıklandığında yürürlüğe girer.
1.3. Her iki taraf ta, denetimleri altındaki kurumlara bu anlaşmanın hemen uygulamaya konması, uyulması, ve uygulanmasının sağlanması konusunda gerekli talimatları vereceklerdir.
1.4. Ekler bölümünde bulunan, yedi siyasal parti, hükümet ve Maoistler arasında varılan tüm anlaşma, mutabakat ve kararlar, bu anlaşmaya dahil asli bölümler olacaktır.
1.5. Bu anlaşmanın uygulamasına yönelik olarak bundan sonra varılacak tüm uzlaşmalar ve anlaşmalar da bu anlaşmanın aslına dahil olacaktır.
2. Tanımlar:
Bu anlaşmada, konu ve bağlam farklı anlaşılmasını gerektirmedikçe,
a) "Ateşkes", her türlü saldırı, kaçırma, kaybetme, tutuklama, silahlı güçleri harekete geçirme ve güçlendirme, diğer tarafı hedef alan silahlı eylemler ve saldırılar, toplumda yıkıma yol açacak saldırılar, şiddet eylemleri ve provokasyonları reddetmek anlamına gelir.
b) "Geçici Anayasa", Kurucu Meclisin kaleme alıp yürürlüğe koyacağı yeni anayasaya kadar uygulanacak olan, Nepal'in 2006 tarihli geçici anayasasını ifade eder.
c) "Geçici Bakanlar Kurulu", geçici anayasaya göre oluşturulacak bakanlar kurulunu,
d) "Her iki parti", Nepal Hükümeti ve Nepal Komünist Partisi (Maoist)'dir.
e) "Geçerli yasa", geçici anayasa ve bu anayasayla çelişmeyen mevcut yasaları ifade eder.
f) "Tahkik", tahkikin konusu ve Birleşmiş milletlerin asker, savaşçı ve silahlar konularındaki gerçeğe uygun kayıtlarını ifade eder.
3. Siyasal-ekonomik-sosyal dönüşüm ve Çatışma Yönetimi
Her iki parti, ülkede mevcut çatışmayı pozitif anlamda yönetmek, siyasal, ekonomik sosyal dönüşümü sağlamak üzere, aşağıdaki programı benimseme konusunda mutabakata varmışlardır:
3. 1. 8 Kasım 2006'da yedi siyasal parti ve NKP(M) arasında gerçekleştirilen zirve kararları (Ek-6) doğrultusunda, ilerlemeci siyasal, ekonomik ve sosyal dönüşümü garantilerler.
3. 2. Nepal halkının tabiatında var olan egemenliğin kullanılmasını, Haziran 2007 tarihine kadar geçici hükümetçe kurucu meclis seçimlerinin özgür ve adil ortamda gerçekleştirilmesi yoluyla, geçici anayasaya uygun geçici yasama gücüne sahip parlamento oluşturulmasını teminat altına alırlar.
3. 3. Ülkenin yönetimine ilişkin hiçbir yetkinin kralda kalmamasını sağlamak. Son Kral Birendra ve son Kraliçe Aishworya ve ailelerine ait malların Nepal hükümeti denetimine alınması ve bir şirket oluşturarak bu malların toplumsal refah amacıyla (bir başka metinde: devlet yararına) kullanılmasının sağlanması. Krallık yetkilerine dayalı olarak, Kral Gyanendra'nın edindiği tüm malların (farklı yerlerdeki saraylar, ormanlar, parklar, tarihi ve arkeolojik değeri olan mirası) millileştirmek. Kurucu Meclisin ilk toplantısında, monarşinin kaldırılıp kaldırılmayacağına basit çoğunlukla karar vermek.
3. 4. Evrensel kabul görmüş temel insan hakları, çok partili yarışmacı demokratik sistem, egemenliğin halkta toplanması, halkın üstünlüğü, anayasal kontrol ve denge, hukukun üstünlüğü, sosyal adalet, eşitlik, bağımsız yargı, düzenli seçimler, sivil toplum denetimi, tam basın özgürlüğü, yurttaşların bilgi alma hakkı, siyasal partilerin yönetim ve hesaplarında şeffaflık, halkın katılımcılığı, tarafsız, yetkin, adil bir bürokrasi ile uyumlu bir siyasal sistemi kabul etmek.
3. 5. Kadın, Dalin, yerli halk, Janajatis, Madheshi, sindirilmiş ihmal edilmiş azınlıklar ve geri kalmışların sorunlarına, sınıf, kast, dil, cinsiyet, kültür, din, bölge ayrımcılığına son vererek eğilmek ve devletin merkeziyetçi ve üniter yapısına son vererek; kapsayıcı, ilerici demokratik sistem temelinde yeniden yapılanmasını sağlamak.
3. 6. Feodalizmin tüm biçimlerini sona vermek ve ekonomik ve sosyal dönüşüm ortak asgari programını hazırlamak ve uygulamak.
3. 7. Feodal toprak sahipliğini sona erdirmek ve bilimsel toprak reformu politikaları oluşturmak.
3. 8. Ulusal endüstrilerin ve kaynakların korunması ve geliştirilmesine yönelik bir politika benimsemek.
3. 9. Eğitim, sağlık, barınma, iş ve yiyecek teminine ilişkin sivil hakları oluşturmak için politikalar benimsemek.
3. 10. Kamaiya, Halia, Harwa, Charwa'lara gibi sosyo-ekonomik olarak geri bölgelerdeki topraksızlara, borçlu emekçilere, çiftçilere toprak ve sosyo-ekonomik güvenlik sağlanması yolunda politikalar benimsemek.
3. 11. Resmi görevlerde bulundukları süre içinde rüşvet ve irtikap yoluyla mülk edinenleri şiddetle cezalandırma politikasını benimsemek.
3. 12. Ülkenin sosyo-ekonomik dönüşümüne yardımcı olacak genel bir gelişim konsepti hazırlamak ve kısa sürede ülkenin ekonomik gelişimini ve refahı sağlayacak genel bir gelişim konsepti hazırlamak.
3. 13. İşçilerin mesleki haklarını güvence altına alarak, imalat sanayi, ticaret ve ihracat sektörlerinde yatırımları artırmak, istihdam ve gelirleri artırıcı politikalar izlemek.
4. Ordunun ve Silahların Yönetimi
Kurucu Meclis seçimlerinin özgür ve adil bir ortamda yapılması amacıyla, ordunun oniki maddelik anlaşma, sekiz maddelik mutabakat, 25 maddelik düstur, BM'ye gönderilen beş maddelik mektup ve 8 kasım tarihli zirve toplantısında alınan kararlara uygun olarak aşağıdaki işleri gerçekleştirmesini sağlayacak şekilde yeniden yapılandırılması için
Maoist Orduyla ilgili olarak
4. 1. Nepal Hükümeti ve NKP(M) tarafından 9 Ağustos 2006'da BM'ye gönderilen mektupta ifade edilen kararlılığa uygun olarak, Maoist savaşçılar aşağıda belirtilen geçici kamplarda kalacaklardır. BM onları tahkik edecek ve izleyecektir.
Ana kamplar: 1. Kailali, 2. Surkhet, 3. Rolpa, 4. Nawalparasi, 5. Chitwan, 6. Sindhuli, 7. Ilam.
Üç alt-kamp, bu ana kampların sınırları içinde yer alacaktır.
4. 2. Maoist savaşçıların kamplara yerleştirilmesinden sonra, kampların güvenliği için gerekli olanlar dışındaki her türlü silah ve mühimmat, güvenli bir biçimde depolanıp, kilit altına alınacaktır. BM, silahların kilit altına alınmasını denetleyecek, kayıt tutacak ve sesli alarm sistemi oluşturacak. Silahların incelenmesinin gerektiği hallerde BM bunu, ilgili tarafın huzurunda ve aynı koşullarda yapacak. Teknolojik kameralar dahil her türlü izlemenin ayrıntıları BM, NKP(M) ve Nepal Hükümetinin anlaşması doğrultusunda hazırlanacaktır.
4. 3. Nepal Hükümeti, Maoist savaşçıların kamplara yerleştirilmesinden sonra kendilerine gerekli tayının temini için gerekli tüm düzenlemeleri yapacaktır.
4. 4. Geçici bakanlar kurulu, Maoist savaşçıların izlenmesi, entegrasyonu ve rehabilitasyonu için bir özel komite oluşturacaktır.
4. 5. Hükümet, maoist liderlerin güvenliğiyle ilgili tedbirleri alacaktır.
Nepal Ordusuyla ilgili olarak
4. 6. BM'ye gönderilen mektupta ifade edilen kararlılığa uygun olarak, Nepal Ordusu kışlalarında kalacaktır. Silahların hiç bir tarafın lehine ya da aleyhine kullanılmayacağı konusunda garanti verecektir. Nepal Ordusu Maoistlerinkine uygun olarak, onlarınkiyle aynı sayıda silahı depolayıp kilit altına alarak mühürleyecektir. Silahların incelenmesinin gerektiği hallerde BM bunu, ilgili tarafın huzurunda ve aynı koşullarda yapacak. Kamera gözetimi dahil tüm teknik ayrıntılar BM, NKP(M) ve Nepal Hükümetinin ortak anlaşması doğrultusunda hazırlanacaktır.
4. 7. Bakanlar Kurulu, yeni askerlik yasası ile Nepal ordusunu denetleyecek, silah altına alacak ve yönetecektir. Geçici Bakanlar Kurulu, Nepal Ordusunun demokratikleştirilmesi ile ilgili ayrıntılı eylem planını Geçici Parlamentonun ilgili komitesinin önerileri doğrultusunda hazırlayacaktır. Bu, Nepal Ordusunun doğru sayısını belirlemek, ulusal ve kapsayıcı karakterini yansıtacak demokratik yapısını hazırlamak, onları insan haklarının demokratik ilkeleri ve değerleri doğrultusunda eğitmek gibi görevleri içerecektir.
4. 8. Nepal Ordusuna, sınır güvenliği, doğal korunma alanlarının güvenliği, koruma altındaki bölgeler, bankalar, havaalanı, elektrik santralı, telefon kulesi ve VİP genel sekreterliği ve güvenliği gibi sürekli görevler de verilecektir.
5. Ateşkes
5. 1. Silahlı harekâtın ve seferberliğin sonlandırılması:
5. 1. 1. Her iki taraf da, aşağıdaki etkinlikleri yapmaktan sakınacakları konusundaki kararlılıklarını ifade edeceklerdir:
a. Birbirlerine karşı doğrudan ya da dolaylı silah kullanımı ve saldırı eylemleri.
b. Her iki tarafça üzerinde anlaşılan koşullar doğrultusunda, silahların depolandığı yerlerde, silahlı ya da silahsız olarak, birbirlerine ait silahların aranması ya da müsadere edilmesi.
c. Herhangi bir bireye zarar vermek ya da manevi baskı uygulamak.
d. Taraflardan birine yönelik pusu kurmak.
e. Cinayete ya da şiddet olaylarına karışmak.
f. Adam kaçırma, alıkoyma, hapsetme, kayıp.
g. Hava saldırısı ya da bombardıman.
h. Mayınlama ya da sabotaj
ı. Taraflardan birinin askeri faaliyetlerine yönelik casusluk.
5. 1. 2. Her iki taraf da silah altına yeni asker almayacak, ya da silah, mühimmat ya da patlayıcı nakli gibi askeri faaliyetler göstermeyecektir.
Bununla birlikte, geçici hükümet tarafından oluşturulan güvenlik kuvvetleri, günlük devriye düzenlemek, silahların. patlayıcıların, silah oluşturmaya yarayan hammaddelerin, uluslararası sınırlarda ya da gümrük bölgelerinde yasadışı dolaşımını engellemek üzere keşifler yapmak ve yakaladıklarına el koymak yetkisine sahip olacaktır.
5. 1. 3. Hiçbir şahıs ya da gurup seyahat sırasında, ruhsatsız silah, mühimmat ya da patlayıcı taşımayacaktır
5. 1. 4. Her iki taraf da, silahlı çatışma döneminde yerleştirilen kara mayınları ve bubi tuzakları ile ilgili gerekli bilgileri 30 gün içinde vererek, bunların 60 gün içinde imha edilmesi ve çıkarılması konusunda yardımcı olacaktır.
5. 1. 5. Her iki tarafın ordusu da, kamuya açık etkinliklerde, siyasal toplantılarda, sivil mecliste silah taşımayacak ve savaş üniforması giymeyeceklerdir.
5. 1. 6. Nepal polisi ve silahlı polis gücü, yasal düzeni, hukuku, kamu düzenini koruma ve cezai soruşturma görevlerini, gerek Jana Andolan'ın kuralları ve duygusal içeriği, gerekse yürürlükte olan yasalar çerçevesinde sürdürecektir.
5. 1. 7. Her iki taraf, kendilerine ait silahlı şahıslara ve personele, karşı tarafın hiçbir silahlı personeline "düşman" diye hitap etmemesi, düşmanca davranmaması konusunda yönergeler yayınlayacaklardır.
5. 1. 8. Her iki taraf da, silahlı çatışma sırasında işgal edilen ya da gaspedilen, kilit altına konan ya da kullanılamayan hükümet, kamu, şahıs binaları ve mallarının kaydını çıkarıp derhal iade edeceklerdir.
6. Savaşın Sonu
6. 1. 8 Kasım 2006'da yedi siyasal parti ve NKP(M) arasında varılan tarihi anlaşma temelinde, ülkede 1995'ten beri süregelen silahlı çatışmayı, hükümet ile maoistler arasında sürmekte olan ateşkesi kalıcılaştırarak son verdiğimizi ilan ederiz.
6. 2. 8 Kasım 2006'da yedi parti ve NKP(M) liderler toplantısında alınan kararlar, temel politika zeminini oluşturacaktır.
6. 3. Nepal Ordusunun kışlalara, maoist savaşçılar geçici kamplara ulaşmasının ardından, silahların teşhiri, silahlanma, terör yaratmak amacıyla, anlaşmaya ya da hukuka aykırı eylemler ve silah kullanımı, yasal olarak cezalandırılabilir olacaktır.
6. 4. Her iki tarafın ordusunun da, taraflardan hiçbiri lehinde ya da aleyhinde kampanya yürütmesine izin verilmeyecektir. Ancak oy kullanma haklarından da mahrum edilmeyeceklerdir.
7. İnsan Hakları, Temel Haklar ve İnsani Hukuk'a bağlılık 1948 tarihli İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'ne, Uluslar arası savaş hukukuna ve insan haklarının temel ilke ve standartlarına bağlı kalarak her iki taraf ta aşağıdaki konularda anlaştıklarını bildirdiler:
7. 1. İnsan Hakları
7. 1. 1. Her iki taraf ta, insan haklarını korumaya ve onlara uymaya kararlılıklarını tekrarlarlar ve hiç kimsenin bunlara aykırı olarak renk, cinsiyet, dil, din, yaş, ırk, ulusal ve toplumsal köken, sakatlık, doğum ve diğer statüler, düşünce ya da inanç temelinde ayrımcılığa tabi tutulmayacağını kabul ederler.
7. 1. 2. Her iki taraf ta Nepal halkının medeni, siyasi, ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını kullanmasına uygun bir atmosfer yaratmayı kabul ederler ve bu hakların gelecekte hiçbir koşul altında ihlal edilmemesini sağlamakta kararlıdırlar.
7. 1. 3. Her iki taraf ta, anlaşma mektubunda öngörülen hakların kullanımının engellenmesinden sorumlu kişilere karşı, yasaya uygun olarak tarafsız soruşturma ve yargılama yürütüleceği konusundaki kararlılıklarını ifade ederler ve kişisel dokunulmazlığı cesaretlendirmemeyi taahhüt ederler. Bunun dışında, kargaşa ve işkence kurbanları ile kayıpların ailelerinin, yardım alma haklarını da garanti ederler.
7. 1. 4. Her iki taraf ta, işkence, kaçırma, sivilleri herhangi bir işi yapmaya zorlama eylemlerine karışmayacaklar ve gerekli caydırıcı önlemleri alacaklardır.
7. 1. 5. Laiklik kuralları ve değerleri temelinde, her iki taraf ta, bireyin sosyal, kültürel, dini hassasiyetine, dini konumuna ve inancına saygı gösterecektir.
7. 2. Yaşama Hakkı
7. 2. 1. Her iki taraf ta, bireyin yaşama temel hakkına saygı duyar ve bu hakkı korurlar. Hiç kimse bu haktan yoksun bırakılmayacaktır ve ölüm cezasını özendiren hiçbir yasa düzenlenmeyecektir.
7. 3. Bireysel Saygınlık, Özgürlük ve Dolaşım Hakkı
7. 3. 1. Her iki taraf ta, bireysel saygınlık hakkına saygı gösterir ve onu korurlar. Bu bağlamda yasa gereği özgürlüklerinden mahrum edilmiş kişiler de dahil hiç kimse, işkence yada herhangi bir zalim, insanlık dışı yada aşağılayıcı davranışa yada cezaya muhatap edilemez. Yurttaşın mahremiyet hakkına saygı gösterilecektir.
7. 3. 2. Her iki taraf ta, bireyin özgürlük ve güvenlik hakkına tam saygı gösterecek, kimseyi keyfi ya da yasadışı olarak alıkoymaya, kaçırmaya, esir tutmaya yetkili olamayacaktır. Her iki taraf ta, kayıp olarak gösterilmiş, esir tutulmuş her bir bireyin durumunu kamuya açıklamayı ve durumdan ailelerini, yasal danışmanlarını ve diğer yetkilileri haberdar etmeyi kabul ederler.
7. 3. 3. Her iki taraf ta, yurttaşın özgür dolaşım hakkına, yasal kurallar çerçevesinde ikametgahının yerini seçme hakkına saygı gösterecek, koruyacaklar ve çatışma yüzünden göçe zorlanmış kişilerin ve ailelerinin evlerine geri dönmelerine ya da istedikleri başka bir yere yerleşmelerine saygı gösterme konusundaki kararlılıklarını ifade edeceklerdir.
7. 4. Medeni ve Siyasi Haklar
7. 4. 1. Her iki taraf ta, bireyin konuşma, ifade, örgütlenme ve barışçı birlikler kurma özgürlüğüne saygı göstermeye kararlıdırlar.
7. 4. 2. Her iki taraf ta, her yurttaşın kamuyu ilgilendiren konularda doğrudan ya da kendi seçtiği temsilci aracılığıyla yer alma, oy kullanma, seçilme ve kamu hizmetlerinden yararlanma haklarına saygı gösterirler.
7. 4. 3. Her iki taraf ta, bireyin haber alma hakkına saygı göstermekte kararlıdırlar.
7. 5. Ekonomik Sosyal Haklar
7. 5. 1. Her iki taraf ta, bireyin dilediği ya da kabul edeceği iş aracılığıyla geçimini sağlama hakkına saygı duymaya ve korumaya kararlıdırlar.
7. 5. 2. Her iki taraf ta, tüm halkın beslenme güvenliğine saygı göstermeye ve bunu garanti etmeye kararlıdırlar. Besin, besin malzemesi, ve besin tohumu nakline, kullanımına ve dağıtımına hiçbir şekilde müdahale edilmeyeceğini taahhüt ederler.
7. 5. 3. Her iki taraf ta, yurttaşların sağlık hakkına saygı gösterilmesi ve korunması gerektiği kabulünde birleşirler. Her iki taraf ta, ilaç temini, sağlık yardımı ve kampanyalarına engel yaratmayacaklar ve çatışma sırasında yaralananların tedavi ve rehabilitasyonu için kararlılık bildireceklerdir.
7. 5. 4. Eğitim hakkının teminat altına alınması ve bu hakka saygı gösterilmesi gerektiği bilinciyle, her iki taraf ta eğitim kurumlarında geliştirici bir eğitim ortamı oluşturmak konusunda kararlıdırlar. Her iki taraf ta eğitim hakkının engellenemeyeceğinin teminat altına alınmasını kabul ederler. Eğitim kurumlarının kontrol altına alınıp kullanılması, öğretmen ve öğrencilerin kaçırılması, onların kaybedilmesi gibi etkinliklere derhal son verilmesi ve onları engelleyecek şekilde kışlalar kurulmaması konusunda kararlıdırlar.
7. 5. 5. Her iki taraf ta, hiçbir bireyin özel mülküne yasanın izin verdiği haller dışında el konamayacağını, gasp edilemeyeceğini kabul ederler.
7. 5. 6. Her iki taraf ta, ülkenin sanayi ortamının huzursuz edilmemesi, üretimin sürekli kılınması, toplu pazarlık ve sosyal güvenlik hakkına saygı gösterilmesi gerektiğine inanırlar. Eğer işyerleri ve işçiler arasında bir anlaşmazlık çıkarsa, tarafların problemi barışçı yoldan çözmeye özendirilmeleri gerektiğine de inanırlar. Her iki taraf ta, Uluslar arası İş Örgütü'nün hükmü doğrultusunda çalışma hakkına saygı duyarlar.
7. 6. Kadın ve Çocuk Hakları
7. 6. 1. Her iki taraf ta, kadınların ve çocukların haklarının özel olarak korunması, çocuk çalıştırma, cinsel istismar ve tecavüz de dahil olmak üzere, kadına ve çocuklara uygulanan her türlü şiddetin derhal durdurulması konularında tamamıyla mutabıktırlar. 18 yaş ve altındaki çocukların, silahlı güçlere katılıp orda kullanılmaması konusunda da tamamen mutabıktırlar. Bu yoldan zarar görmüş çocuklar, anında kurtarılmalı ve rehabilitasyonları için gerekli ve uygun yardım sağlanmalıdır.
7. 7. Kişisel Özgürlük Hakkı
7. 7. 1. Her iki taraf ta, düşünce ve ifade özgürlüğünü kabul ederler: Barışçı ve silahsız bir araya gelme özgürlüğü, hareket özgürlüğü, herhangi bir mesleği icra etme özgürlüğü, herhangi bir meşgaleyi, endüstri ve ticareti, basın ve yayın haklarını sürdürme özgürlüğü, barışçı siyasal etkinliklerde yer alma özgürlüğü, hukuk önünde eşitlik hakkı konularıyla, kabul edilebilir bir adalet sistemi ve sistem uygulaması konularında mutabıktırlar.
8. Tartışmaların Çözümü ve Uygulama Mekanizması
8. 1. Her iki taraf ta, kişisel ve kolektif olarak sorumlu olmak, gelecekte geçmişin hatalarını tekrarlamamak ve bunları kademeli olarak düzeltmek konularında mutabıktırlar.
8. 2. Ulusal Barış ve Rehabilitasyon Komisyonu, barış kampanyasının başarısı için gerekli mekanizmayı oluşturabilir. Komisyonun oluşumu ve çalışma yöntemleri, geçici bakanlar kurulunun belirlemesine uygun olmalıdır.
8. 3. Her iki taraf ta, aralarında mevcut ya da gelecekte muhtemel farklılıklar ve sorunları, karşılıklı müzakere, anlayış, mutabakat ve diyalog yoluyla çözmeye kararlıdırlar.
8. 4. Her iki taraf ta, Geçici Bakanlar Kurulu'nun Ulusal barış ve Rehabilitasyon Komisyonunu, Gerçekler ve Uzlaşma Komisyonunu, Devletin Yeniden Yapılandırılması Üst Düzey Tavsiye Komisyonunu ve diğer mekanizmaları bu anlaşmanın, Geçici Anayasanın ve tüm kararların, Yedi Parti Birliği, Nepal Hükümeti ve NKP(M) arasında varılan anlaşma ve uzlaşmaların gerekleri doğrultusunda kurabileceği ve çalışma yöntemini belirleyebileceği konusundaki kararlılıklarını bildirirler.
9. Uygulama ve İzleme
Her iki taraf ta, bu anlaşmada ifade edilen anlayışların uygulanması ve izlenmesi için, aşağıdaki düzenlemelerin yapılmasında mutabıktırlar:
9. 1. Her iki taraf ta, bu anlaşmada belirtilen insan hakları tedbirlerinin uygulanması ve izlenmesi görevlerinin yerine getirilmesinin Nepal'deki Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komisyonu Bürosu aracılığıyla sürdürülmesi konusunda mutabıktırlar.
9. 2. Her iki taraf ta silahların ve orduların yönetiminin izlenmesinin, daha önce Birleşmiş Milletlere gönderilen beş maddelik mektupta ve bu anlaşmada belirtildiği gibi Nepal'deki Birleşmiş Milletler misyonu tarafından gerçekleştirilmesi konusunda mutabıktırlar.
9. 3. Her iki taraf ta, Kurucu Meclis seçimine Birleşmiş Milletlerin nezaret etmesi konusunda mutabıktırlar.
9. 4. Ulusal İnsan Hakları Komisyonu da, bu anlaşmada belirtildiği ve yasaların kendisine verdiği sorumluluk doğrultusunda, insan haklarının izlenmesi görevlerini üstlenecektir. Komisyon, görevlerinin yerine getirilmesiyle bağlantılı olarak, ulusal ve uluslar arası insan hakları örgütleriyle gerekli işbirliğini sağladıktan sonra, onlardan destek alabilir.
9. 5. Her iki taraf ta, diyalog ve mutabakat temelinde, yukarıda belirtilen kurumlarca verilen raporları kabul etmek, onların talep ettikleri bilgileri temin etmek, onların önerilerini ve tavsiyelerini uygulamak konusunda mutabıktırlar.
10. Diğer Hükümler
10. 1. Her iki taraf ta, 8 Kasım kararları ve barış anlaşmasının ruhu gereği ülkenin hiçbir bölgesinde, hükümet yapılanmasında ne paralel nede başka biçimde bir yapı oluşturmamak konusunda mutabıktırlar.
10. 2. Her iki taraf ta, mevcut anlaşmanın uygulanmasının gerektirdiği ek anlaşmaları imzalamayı kabul ederler.
10. 3. Bu anlaşma her iki tarafın da rızası halinde her zaman gözden geçirilebilir. Her iki taraf ta değişiklik istemeleri halinde, birbirlerine yazılı ön bilgi vermeyi kabul ederler. Bilginin alınmasından sonra, her iki tarafın rızasıyla anlaşmada değişiklikler yapılabilir.
10. 4. Bu anlaşmanın yorumlanmasında herhangi bir tartışma doğarsa, her iki tarafı da içeren bir birleşik mekanizma, yorumunu başlangıç bölümü ve bu anlaşma listesinde mevcut belgeler doğrultusunda yapacaktır. Bu yorum nihai olacaktır.
10. 5. Bu anlaşmada belirtildiği şekliyle "iki taraf" kavramı, geçici yasama-parlamentonun kurulmasının ardından, kendiliğinden son bulacaktır. O andan itibaren, bu anlaşmada kabul edilen zorunlulukları yerine getirmenin tüm sorumluluğu Geçici Bakanlar Kurulu'nun yaptığı düzenlemeler doğrultusunda olacaktır. Anlaşmanın uygulanması ve yerine getirilmesi amacıyla işbirliğinin genişletilmesi tüm siyasi partilerin görevi ve sorumluluğu olacaktır.
10. 6. Herkesi içtenlikler, sorunlarının ve taleplerinin çözümünü, konuşma ve diyalog üzerinden gerçekleştirme konusunda işbirliği yapmaya, tüm ülkenin Kurucu Meclis seçimleri ana kampanyasına odaklandığı günlerde, Kurucu meclis seçimini yapmaya ve kanunu ve düzeni korumaya çağırıyoruz.
10. 7. Sivil toplumu, meslek guruplarını, sınıf örgütlerini, medyayı, aydınları ve tüm Nepal halkını silahlı çatışmaya son vererek Kurucu Meclis seçimlerine etkin bir biçimde katılmaya, bu yoldan yeni bir Nepal inşa etmeye ve nihai barışı kurmaya içtenlikle çağırıyoruz.
10. 8. Tüm dost ülkeleri, Birleşmiş Milletleri ve onlarla birlikte uluslar arası toplumu tam demokrasiyi ve nihai barışı kurma kampanyası sırasında Nepal'e desteklerini arttırmaya çağırıyoruz.
Halkın ve ülkenin geleceğinin sorumluluğu bilinciyle, bu kapsamlı barış anlaşmasına tamamıyla bağlı olarak, bizler Nepal Hükümeti, ve Nepal Komünist Partisi adına bu kapsamlı barış anlaşmasını imzaladıktan sonra kamuya açıklıyoruz.
Girija Prasad Koirala Prachanda
Nepal Hükümeti Başbakanı Nepal Komünist Partisi (Maoist) Başkanı
