Friedrich Engels
Doğanın
Diyalektiği


1873-1883 yılları arasında yazıldı.
İlk kez Archiw K. Marksa i F. Engelsa. Kniga wtorajaj, Moskau - Leningrad 1925'de yayınlandı.

[Türkçe çevirisi, Friedrich Engels'in Dialektik der Natur (1876-1878) adlı yapıtını, Almanca aslından (Dietz Verlag, Berlin 1961) ve "Sunuş" ile "Açıklayıcı Notlar"ı İngilizce baskısından (Dialectics of Nature, Progress Publishers, Moscow 1964) Arif Gelen dilimize çevirmiş ve kitap, Doğanın Diyalektiği adı ile, Sol Yayınları tarafından Nisan 1979 (Birinci Baskı: Kasım 1970; İkinci Baskı: Mart 1975; Üçüncü Baskı: Ocak 1977) tarihinde Ankara'da bastırılmıştır.]

Eriş Yayınları tarafından düzenlenmiştir.
e-posta:
Kurtuluş-Cephesi Dergisi

Özgün biçimiyle Acrobat Reader formatında:
Doğanın Diyalektiği (1.693 KB)











BÖLÜMLERİN VE TAMAMLANMAMIŞ PARÇALARIN
KRONOLOJİK LİSTESİ
[1*]


1873

  1. Büchner (s. 257-261).
  2. Doğabilimin diyalektiği (s. 315-316).
  3. Bölünebilirlik (s. 311).
  4. Yapışma (s. 363).
  5. opaklanma durumları (s. 363).
  6. Secchi ve Papa (s. 352).
  7. Nevtoncu çekim ve merkezkaç kuvveti
  8. Laplace'ın teorisi (s. 348). [sayfa 399]
  9. Sürtünme ve çarpma ... içsel hareket, molekül hareketi meydana getirirler (s. 371).
  10. Causa finalis — madde ve özündeki hareket (s. 308).

1874

  1. Doğabilimin gelişme biçimi, onun düşündüğü kadarıyla varsayımdır (s. 305-306).
  2. Çekimin itmeye, itmenin çekime dönüşmesi (s. 310).
  3. Ussal düşünce belirlenimlerinin karşıt niteliği (s. 271).
  4. Nedenselliği yadsıyan herkes için her doğa yasası bir var sayımdır (s. 294-295).
  5. Kendinde-şey (s. 306-307).
  6. "Öz" belirlenimin gerçek doğası bizzat Hegel tarafından belirtilir (s. 271).
  7. Matematiğin aksiyomları denilen şeyler (s. 326-327).
  8. Parça ve bütün, örneğin... (s. 271).
  9. Soyut özdeşlik (s. 272-273).
  10. Pozitif ve negatif (s. 275).
  11. Yaşam ve ölüm (s. 376).
  12. Kötü sonsuzluk (s. 300-301).
  13. Basit ve bileşik (s. 272).
  14. En ilk madde (s. 309).
  15. Yanlış olan gözeneklilik teorisi ... Hegel tarafından salt anlığın uydurması olarak ortaya konur (s. 261).
  16. Kuvvet (s. 356-359).
  17. Hareketin yokedilmezliği Descartes'ın, ... (s. 312).
  18. "(Hareketin) özü, uzay ve zamanın dolaysız birliğidir..." (s. 311).
  19. Kuvvet (yukarıya bakınız) (s. 359-360).
  20. Hareket ve denge (s. 312-313).
  21. Nedensellik (s. 291-293).
  22. Nevtoncu gravitasyon (s. 347).
  23. Kuvvet (s. 360).
  24. Karşılıklı etki (s. 293).
  25. Hareketin yokedilemezliği (s. 312).
  26. Mekanik hareket (s. 314-315).
  27. Maddenin bölünebilirliği (s. 310-311).
  28. Doğa bilgini düşüncesi (s. 262).
  29. Tümevarım ve tümdengelim (s. 287).
  30. Oken'de ... saçmalık açıktır (s. 262).
  31. Causae finales ve efficientes (s. 264).
  32. Tanrıya karşı en kötü davrananlar, ona inanmış doğa bilginleridir (s. 254-256).
  33. Doğada ilk ürünler (s. 393-394).
  34. Doğanın ve aklın birliği (s. 282).
  35. Bilimlerin sınıflandırılması (s. 316-317).
  36. Tekhücreliler (s. 385-388).
  37. Birey (s. 388).
  38. Evrimin bütün gelişme aşamalarında morfolojik biçimlerin yinelenmesi (s. 389).
  39. Organizmaların bütün evriminde... (s. 389).
  40. Bütün organik doğa, biçim ile içeriğin özdeşliği ya da ayrılmazlığı konusunda sürekli bir kanıttır (s. 388).
  41. Gazların kinetik teorisi (s. 364).
  42. Özdeşlik yasası (s. 273-274).
  43. Doğa bilginleri, ... felsefenin egemenliği altındadırlar (s. 266).
  44. Tarihsel malzeme (s. 246-249).
  45. Teorik gelişmeye ait karşılıklı karşıtların niteliği (s. 364-365).
  46. Generatio aequivoca (s. 376-378).
  47. Kuvvet (s. 356-359).
  48. Haeckel, Antrop[ogenie~\, s. 707 (s. 264).
  49. Mayer, Mechanische Theorie der Warme (s. 355).
  50. Diyalektik düşüncenin ... zorunluluğu konusunda bir örnek (s. 346).
  51. Moriz Wagner, Naturtoissenschaftliche Streitfragen (s. 378).

1875

  1. Tepki (s. 375).
  2. Özdeşlik ve fark (s. 337).
  3. Matematik (s. 327-328).
  4. Asimtotlar (s. 335).
  5. Sıfır üsler (s. 333-334).
  6. Diferansiyel hesaplarda doğru ile eğri (s. 335-336).
  7. Esir (s. 365).
  8. Omurgalılar (s. 393).
  9. Evrensel uzaya ısı dağılımı (s. 360-361).
  10. Güneş sisteminde, Newton'un kuvvetlerin paralelkenarı... (s. 347).
  11. Bathybius (s. 388).
  12. Anlık ve akıl (s. 282).
  13. Salt-tümevarımcüar (s. 289-290).
  14. Kinetik teori (s. 364).
  15. Clausius —onu iyi anlayabiliyorsan!— (s. 362).
  16. Kimyasal olarak gerçek bir türdeş madde kavramı (s. 372).
  17. Hard and fast lines [Katı ve değişmez çizgiler] (s. 270).
  18. Diyalektik, nesnel denilen diyalektik, tüm doğada egemendir (s. 268-270).
  19. Yaşam savaşımı (s. 391-393).
  20. Işık ve karanlık (s. 365-366).
  21. İş (s. 394-395).
  22. Tümevarım ve tahlil (s. 290-291).
  23. Doğabilimlerin farklı dallarının birbirini izleyen gelişmesini izlemek gerekir (s. 235-237).
  24. Clausius'un ikinci yasası vb. (s. 362).
  25. 300 yılı dolaylarında eski dünyanın sonundaki durumla... (s. 243-245).
  26. Tarihsel malzeme. — İcatlar (s. 245-246).

1876

  1. Doğanın diyalektiği — kaynaklar (s. 385).
  2. Mädler, Sabit Yıldızlar (s. 348-350).
  3. Bulutsu (s. 350-351).
  4. Secchi: Sirius (s. 351-352).
  5. Giriş (birinci kısmın 1875'te yazıldığı anlaşılıyor) (s. 35-58).
  6. Maymundan insana geçişte emeğin rolü (s. 216-232).
  7. Ölümsüz doğa yasaları (s. 302-303).

1878

  1. Ruhlar âleminde doğabilim (s. 71-84).
  2. [Anti]-Dühring'e eski önsöz. (s. 59-70).
  3. [Genel planın anaçizgileri] (s. 31-32).

1879

  1. Diyalektik (s. 85-93).

1880—1881

  1. [Kısım planının anaçizgileri] (s. 32).
  2. Thomson, Clausius, Loschmidt için sonuç (s. 362-363).
  3. Göksel cisimlerin hareketi. Hareket halinde çekim ve itimin yaklaşık dengesi (s. 313-314).
  4. Hareketin temel biçimleri (s. 94-114).
  5. Hareketin ölçüsü. — İş (s. 115-133).
  6. Gel-git sürtünmesi (s. 134-141).
  7. Kutuplaşma (s. 276).
  8. Kutupluluk (s. 275-276).
  9. Haeckel'de kutupluluğun başka bir örneği (s. 264-266).
  10. Kant'ın kendinde-şeyinin değerli bir Özeleştirisi (s. 307).
  11. Hegel, döllenme (üreme) yoluyla yaşamdan bilgiye geçiş yaparken... (s. 393).

1881—1882

  1. Isı (s. 142-147).

1882

  1. Bilgi (s. 304-305).
  2. [Yargıların sınıflandırılması üzerine] (s. 283-286).
  3. Bireysellik, özellik, genellik (s. 286).
  4. Ancak yukarda gene kanıtlandı ki... (s. 286).
  5. Hofmann ... doğa felsefesine değinir (s. 263).
  6. Elektrik (s. 148-216).

1885

  1. Gerçek dünyada matematik sonsuzluğun ilkörnekleri üzerine (s. 337-345).
  2. "Mekanik" doğa anlayışı üzerine (s. 319-325).

1886

  1. "Feuerbach"tan çıkardan kısım (s. 249-256).







Dipnotlar

[1*] Listede, tarihleri azçok kesinlikle saptanmış parçalar ve makaleler vardır. Geri kalan 62 yazının tarihleri, dokümanın ve bilginin yetersizliği dolayısıyla saptanamamıştır. Bunların çoğu Temmuz 1878 ile Mart 1883 arasında yazılmıştır. Parantez içindeki rakamlarla, bu baskının ilgili sayfaları gösterilmektedir.


Sayfa başına gidiş