[ARTI-DEĞER TEORİLERİ ELYAZMASININ İÇİNDEKİLER][1]

 

      || VI-219b| VI. not defterinin içindekiler:
5. Artı-Değer Teorileri[2]
(a) Sir James Steuart
(b) Fizyokratlar
(c) Adam Smith|VI-219b||
      ||VII-272bl [VII. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
(c) Adam Smith (devam)
(Yıllık kârın ve ücretlerin, kâr ve ücretlere ek olarak değişme­yen sermayeyi de içeren yıllık metaları satın almasının nasıl olanaklı olduğu konusunda inceleme)
      |VII-272||
      ||VIII-331b| [VIII. not defterinin içindekiler]
5. Artı Değer Teorileri
(e) Adam Smith (son) [3] |VIII-331b||
      || IX-376b| [IX. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
(c) Adam Smith. Son
(d) Necker I IX-376b||
      ||X-421c| [X. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
Ara-açıklama. Quesnay’nin Tableau économique’i
(e) Linguet
(f) Bray
(g) Bay Rodbertus. Ara-açıklama. Yeni toprak rantı teorisi: |X-421c||
      ||XI-490al [XI. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
(g) Rodbertus.
Ara-açıklama. Rikardo yasası denen yasanın keşfinin tarihi üze­rine not.
(h) Ricardo
Ricardo’nun ve Adam Smith’in maliyet fiyatı teorisi (çürütme)
Ricardo’nun rant teorisi
Farklılık rantının açıklamalı tabloları |XI-490||
      ||XII-580b| [XII. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
(h) Ricardo
Farklılık rantının açıklamalı tablosu (Geçim nesnelerinin ve hammaddelerin değerindeki –ve dolayısıyla makinelerin değe­rindeki– değişimin [değişimlerin], sermayenin organik bileşimi üzerindeki etkisi konusunda düşünceler)
Ricardo’nun rant teorisi
Adam Smith’in rant teorisi [sayfa 31]
Ricardo’nun artı-değer teorisi
Ricardo’nun kâr teorisi |XIII-580b||
      ||XIII-670al [XIII. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri, vb.
(h) Ricardo
Ricardo’nun kâr teorisi
Ricardo’nun birikim teorisi.
Bu teorinin eleştirisi (sermayenin temel biçiinden başlayarak bunalımların açıklanması)
Ricardo: çeşitlemeler. Ricardo: son (John Barton)
(i) Malthus |XIII-670a||
      || XIV-771a| [XIV. not defterinin içindekiler ve Artı-Değer Teorileri’nin ileriki bölümlerinin planı]
5. Artı-Değer Teorileri
(i) Malthus
(k) Rikardocu ekolün gerileyişi (Torrens, James Mili, Prevost, pole­mikler, McGulloch, Wakefıeld, Stirling, John Stuart Mili)
(l) Ekonomistlere muhalefet[4]
(Ekonomistlerin muhalifi olarak Bray) [5]
(m) Ranisay
(n) Cherbuliez
(o) Richard Jones[6] (bu beşinci bölümün sonu)
Episod: Gelir ve Kaynaklan[7] |XIV-771a||
      || XV-862al [XV. not defterinin içindekiler]
5. Artı-Değer Teorileri
1. Ricardo temelinde proletarya muhalefeti
2. Ravenstone. Son[8]
3. [ve] 4. Hodgskin[9]
(Üretim hareketiyle sağlanan zenginlik)
Basit bir dolaşım olayı olarak sözde para biriktirme (Stoklar, vb. – dolaşım rezervuarları)
(Bileşik faiz, buna bağlı olarak kâr oranında düşme)
Sıradan ekonomi politik[10]
(Faiz getiren sermaye. Üretimin hareketiyle bağlantılı olarak mevcut zenginlik)
(Sanayi sermayesiyle bağlantılı olarak faiz getiren sermaye ve ticaret sermayesi. Eski biçimler. Türev Biçimler.)
(Kapitalist üretim temelinde faiz getiren sermayenin açıklanması) (Tefecilik. Luther, vb.) [11]. |XV-862al||
      [Genel Gözlem]

||VI-220| İstisnasız bütün ekonomistler artı-değeri artı-değer olarak değil, ama kâr ve rantın özel biçimleri altında inceleme yalısına düşmüşlerdir. Bunun kaçınılmaz olarak neden olduğu teorik yanlışlar, bölüm III’te[12], artı-değerin kâr olarak aldığı büyük ölçüde değişmiş biçimin çözümlenme­sinde görülecektir. [sayfa 32]

---

      [1] Marks bu içindekiler listesini Theorien über den Mehrwert [Artı-Değer Teorileri] VI.-XV. elyazması not defterlerinin kapaklarına yazdı. Bazı not defterlerinde, metinden önce içindekiler listesini yazdı; not defteri metinle doldurulduktan sonra, bazı not defterlerinin içindekiler listesinde yaptığı düzeltmelerden ve çıkarmalardan, bu kolaylıkla görülebilir. XIV. not defte­rinin kapağına koyduğu içindekiler listesi, not defterinin gerçek içeriğiyle uymuyor; bu liste, XIV, XV ve XVIII. not defterlerinde gerçekleştirdiği içe­riğin planım oluşturuyor. -31
      [2] Theorien über den Mehrwert [Artı-Değer Teorileri] başlığından önce Marks 5 rakamını koymuş. Bu, Marks’ın metayı ve parayı ele aldığı yapıtı Zur Kritik der politischen Ökonomie’nin [Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı] sermayenin çözümlenişiyle ilgili birinci bölümünün doğrudan deva­mı olarak ayrıca yayınlamayı düşündüğü bölümünü imliyor. Bu beşinci ke­simden önce, I’den ve V’e kadarki not defterlerinde yazımları büyük ölçüde tamamlanmış üç kesim yeralıyordu: (1) Paranın sermayeye dönüşümü; (2) Mutlak artı-değer; (3) Göreli artı-değer. V. not defterinde, elyazmasının 184. sayfasına Marks şu notu koymuştu: “Göreli artı-değerden sonra, mut­lak ve göreli artı-değer, kendi kombinasyonları içinde ele alınacak”. Bu çö­zümleme dördüncü kesimi oluşturacaktı, ancak o tarihlerde yazılmadı. Marks üçüncü kesimden, doğrudan beşinci kesime “Artı-Değer Teorileri”ne geçti. -31
      [3] Gerçekte bu, Smith’le ilgili bölümün “sonuç” değil, ama “devamı” oldu. Sonuç bölümü, izleyen IX. not defterinde yeraldı. -31
      [4] “Ekonomistlerin Hasımları” bölümü, XIV. not defterinde başlıyor; devamı XV. not defterinin ilk yarısında yeralıyor. -32
      [5] Bray’ın yapıtı Laboursls Wrongs and Labour’s Remedy; or the Age of Might and the Age of Right [Emeğin Yanlışları ve Emeğin Devası ya da Kudret Çağı ve Hak Çağı], Leeds-Manchester 1839’dan alıntılar X. not def­terinde Marks’ın bazı yorumlarıyla birlikte yeralıyor. -32
      [6] Ramsay, Cherbuliez ve Richard Jones ile ilgili bölümler, elyazmasının XVIII. not defterinde yeralıyor. -32
      [7] Marks, geliri ve kaynağını XV. not defterinin ikinci yansında ele alıyor ve bu bağlamda sıradan ekonomi politiğin sınıfsal ve gnostik köklerini gözler önüne seriyor. Marks bu “episod”u, (yani arasözü), 1863 Ocak ayında hazırladığı planda da görüleceği üzere Kapital’in üçüncü kısmı için düşün­müştü; bu plana göre dokuzuncu bölüm “Gelir ve Kaynakları” başlığını ta­şıyacaktı. -32
      [8] Ravenstone’la ilgili kesim, bir önceki not defterinin (XIV) 861. sayfasında başlıyor. XIV not defterinde bu kesimden önce, No. 1 diye işaretle­nen bir kesim var; The Source and Remedy of the National Difficulties deduced from Principles of Political Economy in a Letter to Lord John Russeli [Ulusal Güçlüklerin, Lord John Russel’a Yazılan bir Mektupta, Eko­nomi Politiğin İlkelerinden Çıkarılan Kaynağı ve Devası] Londra, 1821 başlıklı, yazan belli olmayan bir broşüre değiniliyor. -32
      [9] Hodgskin’le ilgili kesimin sonu XVIII. not defterinde (elyazmasının 1084-1086. sayfalarında) yeralıyor. -32
      [10] Marks, sıradan ekonomi politiğe ilişkin çözümlemelerini XV. not def­terinde, gelir ve kaynaklan sorununa ilişkin değerlendirmeleriyle bağlan­tılı olarak veriyor. Bu not defterinin 935. sayfasında “sıradan ekonomistler kesimi”nden, yapıtının henüz yazmadığı bir bölümü diye sözediyor; o bö­lümde, söz gelimi değindiği Proudhon’la Bastiat arasındaki polemiğe “geri döneceği”ni belirtiyor. Bu gönderme, Marks’ın sıradan ekonomi politiğin eleştirisine özel bir bölüm ayırma niyetinde olduğunu göstermektedir; an­cak bu bölümü yazmamıştır. Hodgskin’in görüşlerini çözümlemeyi tamam­ladığı XVIII. not defterinde Marks Hodgskin’in “tasarruf teorisine ... yönelt­tiği polemiklerin, sıradan ekonomistler bölümünde ele alınacağını” belirti­yor (Elyazmasının 1086. sayfası). Bu da Marks’ın sıradan ekonomistler üze­rine ayrı bir bölüm yazma niyetinin bir başka kanıtı. Ocak 1863’te yaptığı Kapital’in Kapital’in üçüncü bölümünün planında, sondan bir önceki bölüm, XI. bö­lüm “Sıradan Ekonomi” başlığını taşıyor. Bkz: bu kitapta s. 388. -32
      [11] XV. not defterinin kapağında, bu defterin içindekileri sıralayan Marks, ya sayfanın kenarına ya da en üstüne bazı başlıklar daha yazmış. Bu baskıda o başlıklar, not defterinin içeriğiyle uygun düşen yerlerin başlıklarına eklenerek listedeki yerine yerleştirildi. -32
      [12] Bölüm III derken Marks “genel olarak sermaye” hakkındaki incelemesinin III. kısmını kastediyor. Bu bölümün başlığı “Sermayenin Üretim Süreci, Sermayenin Dolaşım Süreci, İkisinin ya da Sermaye ile Kârın Bir­liği” idi. Daha sonra Marks “Bölüm III” yerine “Kesim III”ü kullandı (Örne­ğin bkz: not defteri IX, s. 398 ve not defteri XI, s. 526). Ancak daha sonra yeniden Bölüm III “Üçüncü Kitap” demeye başladı (Örneğin Engels’e yaz­dığı 31 Temmuz 1865 tarihli mektup). XVI. not defterinde Marks “genel ola­rak sermaye”nin başlangıcını “Bölüm III”e koydu.
      Bu “Bölüm III” ya da “Kısım IIT’ün plan taslağından (Bkz: bu kitapta s. 387-388) görüleceği gibi, Marks o bölümde kâr teorileri hakkında ayrı bir tarihsel açıklama verme niyetindeydi. Ancak Artı-Değer Teorileri üzerindeki çalışması sırasında bu tarihsel-eleştirel incelemeye, birçok burjuva ekonomistin kâr üzerindeki görüşlerinin temelli bir eleştirel çözümlemesi­ni de kattı. Bu nedenledir ki, Artı-Değer Teorilerinde, artı-değerin kârla karıştırılmasından ileri gelen teorik yanlışların ortaya konmasına daha kapsamlı yer verdi. -32