BURJUVA ulusal kurtuluş hareketleri döneminde iki ülkenin savaş halinde olduğunu düşünelim. Bugünkü demokrasi açısından hangi ülkenin başarı kazanmasını dilemeliyiz? Apaçık ortada olan bir gerçek ki, başarısı, burjuvazinin kurtuluş hareketine daha büyük bir hız verecek, o hareketin gelişmesini daha çabuklaştıracak, feodalizmi daha kesinlikle yıkacak olan ülkenin başarı kazanmasını dilemeliyiz. Varsayımımızı biraz daha ileri götürelim ve nesnel tarihsel durumun belirleyici özelliğinin değiştiğini, ulusal kurtuluş için çaba gösteren sermayenin yerini, enternasyonal, gerici ve emperyalist mali sermayenin aldığını düşünelim. Ülkelerden birincisi Afrika'nın dörtte-üçüne, buna karşılık ikincisi dörtte-birine sahiptir, diyelim. Bu iki ülke arasındaki (sayfa 189) savaşın nesnel nedeni, Afrika'nın yeniden bölüşülmesidir. Taraflardan hangisinin başarılı olmasını dilemeliyiz? Daha önceki değerlendirme ölçütüne artık sahip olmadığımıza göre, soruyu eskisi gibi koymak saçma olur. Ne onlarca yıla yayılmış bir burjuva kurtuluş hareketi vardır ortada, ne de feodalizmin uzunca bir çürüme süreci. Bu durumda, Afrika'nın dörtte-üçü üzerindeki "hakkını" yeniden vurgulasın diye birinci ülkeye yardım etmek, ya da bu dörtte-üçü ele geçirsin diye (birinci ülkeden daha hızlı bir iktisadi gelişme olsa bile) ikinci ülkenin yardımına koşmak, bugünkü demokrasiye düşen bir görev değildir.
      Bugünkü demokrasi, ancak, ne birinci ne ikinci emperyalist burjuvaziye katılmaz, her iki tarafın da aynı ölçüde kötü olduğunu belirtir ve emperyalist burjuvazinin bütün ülkelerde yenilmesini dilerse, kendine ihanet etmemiş olur. Bunun dışındaki herhangi bir karar, gerçekte ulusal-liberal nitelikte bir karar olacak, gerçek enternasyonalizmle hiçbir ortak yanı bulunmayacaktır. (sayfa 190)


      1915 Ocak ayından önce yazıldı.
      İlk kez 1917'de, Moskova'daki
      Priliv yayınevinin
      ilk Derleme'sinde
      yayınlandı.
     
      İmza: N. Konstantinov
     
      Collected Works,
      vol. 21, s. 143-144.

---