"Türkiye'de
     Demokratik Devrim Diye,
     Toprak Devrimi Diye
     Bir Sorun Yoktur"!








      Bundan yıllar ve yıllar önce, ülkemizde ideolojik ve politik tartışmaların yapıldığı, yapılabildiği bir dönemde, tarım ve köylülük üzerine bir sav ortaya atılmıştı: Ülkemizde, köylülük, nüfusun %50'sini oluşturduğu için eski önemini yitirmiştir; kırsal alanlarda nüfus azaldığı için, kırların ve köylülüğün eski önemi kalmamıştır, dolayısıyla, demokratik halk devriminin özü toprak devrimi olamaz.
      Oligarşinin 12 Eylül 1980 askeri darbesinden sonra küçük-burjuva aydınlarının hızla sağa kaymaları ve oligarşi ile uzlaşmalarıyla birlikte, köylülük üzerine ortaya atılan bu tez geliştirilmiş ve ülkemizde kapitalizmin egemenliği ve bu egemenliğin "sorunları" temel sorun haline getirilmiştir.
      1990 sonrasında solda egemen olan ideolojisizlik ortamında, oligarşiye yedeklenen küçük-burjuva aydınlarının ideolojik etkisi, kaçınılmaz bir biçimde sol örgütlenmelerde pek çok ideolojik-politik sorun gibi, köylülük ve toprak sorununun da bir yana itilmesini getirmiştir. Böylece, ülkemiz solunda kentleri temel alan, daha tam bir deyişle, sadece kentleri faaliyet alanı olarak kabul eden bir çizgi egemen olmuş ve dolayısıyla "toprak devrimi" diye bir sorunun varlığından habersiz bir sol kitle ortaya çıkmıştır.
      İşte bu hava içinde IMF ile yapılan stand-by anlaşmasına gelinmiştir. IMF'ye verilen "niyet mektubu"nda kent küçük-burjuvazisi ile köylülüğün büyük ölçekte mülksüzleştirilmesine yönelik hükümlerin açık bir biçimde yer almasına karşın pek az tepki görmesi kaçınılmaz olmuştur.
      Hükümetin buğdayın taban fiyatını 102 bin lira olarak açıklamasıyla birlikte, tarımsal üretim ve köylülük kısa bir süre için gündeme gelmişse de, kısa sürede (ve belki de "ülkenin yüklü gündemi" safsatasıyla) ikinci plana itilmiştir. Haziran ortalarından Temmuz ayının ilk haftalarına kadar süren bu zaman diliminde Ziraat Odaları Birliği'nin göstermelik protesto mitingleri dışında ortaya çıkan tek gelişme ise Serdar Turgut'un "Öteki Türkiye" üzerine yazdıkları olmuştur. Hürriyet gazetesinin "ünlü" Genel Yayın Yönetmeni Ertuğrul Özkök'ün "neo popülizm" olarak tanımlayarak hemen karşı çıktığı ve birkaç gün içinde Serdar Turgut'un "hizaya" getirilmeye çalışıldığı bu olaydan sonra, yaz tatilinin "tatlı rehaveti" içinde köylülerin içinde bulundukları durum "gelecek taban fiyatlara" kadar bir yana konulmuş görünmektedir.
      Oysa ki, ülkemiz tarihinin en büyük mülksüzleştirme operasyonu IMF'yle yapılan son stand-by anlaşmasıyla başlatılmıştır.
      Bu mülksüzleştirme operasyonu, kentlerde faiz oranlarının yapay olarak aşağı çekilmesiyle, T.L.'nin aşırı değerlendirilmesiyle ve ücret ve maaşların enflasyonun yarısı kadar artırılmasıyla başlatılmıştır. Kırsal nüfusun mülksüzleştirilmesine yönelik uygulamalar ise, bu operasyonun en önemli adımını oluşturmaktadır.
      Emperyalizmin sürekli ve resmi örgütlenmeleri olarak Dünya Bankası ve IMF, uzun yıllar köylülüğü (küçük üreticiliği) destekleme yönünde ekonomi-politikalar oluştururken, temel amacı kır gerilla savaşlarını engellemek olmuştur. 1980 sonrasında dünya çapında ortaya çıkan gelişmeler ve özellikle 1991'de SSCB'nin dağıtılmışlığı koşullarında kendisi için uygun bir ortamın oluştuğunu düşünen emperyalizm, küçük üreticiliği destekleme politikasını terk ederek, köylülüğün mülksüzleştirilmesine ve bu yolla kırsal nüfusun azaltılmasına yönelik politikalara dönmüştür.
      Emperyalizmin köylülere yönelik politikasındaki bu dönüşüm, kesinkes amaçlarda bir değişim anlamına gelmemektedir.
      1980'lere kadar kır gerilla savaşlarına karşı küçük üreticiliği destekleme politikası izleyen emperyalizm, bu politikasıyla kırsal nüfusun gelir düzeyini belirli bir seviyede tutmayı esas almıştır. "Tarım sübvansiyonları"yla yürütülen bu politika, feodalizmin devrimci tarzda tasfiye edilmediği koşullarda, aynı zamanda feodal egemen sınıflarla sürdürülen bir işbirliğini ifade etmektedir. Yeni-sömürgecilik uygulamalarının ilk dönemlerinin en tipik özelliği olan bu işbirliği, 1980 dünya ekonomik buhranıyla birlikte, gerek politik açıdan, gerekse ekonomik açıdan emperyalizm için "taşınamaz bir yük" haline gelmiştir.
      Ülkemiz somutunda 1970'e kadar oligarşiyi tek başına oluşturamayan işbirlikçi-tekelci burjuvazi (sanayi ve ticaret burjuvazisi olarak), kaçınılmaz olarak egemenliği feodal kalıntılarla paylaşmak durumunda kalmıştır. 12 Mart 1971'de işbirlikçi-tekelci burjuvazi ve emperyalizm ikilisinin feodal sömürücü sınıflara karşı giriştiği ilk büyük hareketi, "reformcu, Atatürkçü, laik" I. Erim hükümetinin kısa sürede etkisizleşmesi ve yerine II. Erim hükümetinin kurulmasıyla noktalanırken; 1975 yılında Süleyman Demirel başbakanlığında AP-MSP-MHP-CGP'den oluşan I. MC hükümeti ve 1977 yılında kurulan II. MC, aynı sürecin devam ettiğinin açık göstergesi olmuştur.
      Ancak 1980 dünya ekonomik buhranının açık biçimde emperyalizmin yeni-sömürgecilik yöntemlerinin tıkanmasının bir sonucu olarak ortaya çıkması, emperyalizmin geri-bıraktırılmış ülkelere yönelik politikalarında değişikliği zorunlu kılmıştır. Bu değişikliğin en temel halkası, küçük üreticiliğin desteklenmesi politikasından vazgeçilmesi olmuştur. Bu politika değişikliği, kaçınılmaz olarak köylülüğün hızla mülksüzleştirilmesini gündeme getirmektedir. Böylece kırsal nüfusun kentlere göçü hızlanacaktır. Kır gerillasının "denizini kurutmak" stratejisiyle uyumlandırılan bu mülksüzleştirme politikası, diğer yandan geri-bıraktırılmış ülkelerde yukardan aşağıya kapitalizmin geliştirilmesinin zaman içinde ortaya çıkardığı yükselen işçi ücretlerinin düşürülmesini de beraberinde getirmektedir.
      Kapitalizmin yukardan aşağıya geliştirildiği, yani emperyalizmin istemlerine ve çıkarlarına uygun olarak kapitalist üretim ilişkilerinin geliştirildiği geri-bıraktırılmış ülkelerde tarımda mülksüzleştirme, aynı biçimde yukardan aşağıya gerçekleştirilmektedir. Uygulanan ekonomi-politikalar, hemen her zaman tarımdaki mülksüzleştirmenin zaman içinde gerçekleştirilmesine yönelik olmuştur. Bu politikanın izlenmesinde, emperyalizmin ve yerli işbirlikçilerinin feodal sömürücü sınıflarla kurduğu ittifak kadar devrimci mücadelenin gelişimi belirleyici bir yere sahiptir. Bugün ülkemizde IMF ile yapılan stand-by anlaşmasıyla başlatılan geniş kapsamlı mülksüzleştirme operasyonunun devrimci mücadelenin gerilediği bir döneme denk gelmesinin nedeni de budur. Bu aynı zamanda, emperyalizm ve yerli işbirlikçi burjuvazinin üst yapıda varlığını sürdüren feodal kalıntıları topyekün tasfiye etmeye karar vermesi anlamına gelmektedir. ("Laiklik" sloganıyla başlatılan "28 Şubat süreci", bu bağlamda feodal kalıntıların tasfiyesine yönelik siyasal girişimleri ifade etmektedir.)
      İşte bu ilişkiler içinde 9 Haziran 2000 tarihinde 102 bin lira olarak açıklanan buğday taban fiyatı ülkemizin yakın tarihinin en önemli olaylarından birini oluşturmaktadır.
      Aylar önce IMF'ye verilen "Niyet Mektubu"nda şöyle deniliyordu:       "2000 yılı hububat destekleme fiyatları, destekleme fiyatları ve tahmin edilen dünya piyasa fiyatı arasındaki fark, tahmin edilen dünya c.i.f. piyasa fiyatının %35'inden fazla olmayacak şekilde belirlenecek ve 2001 yılında bu fark daha da azaltılacaktır. Destekleme fiyatları ton başına 150 USD'den aşağı olmayacaktır. İthal tarifeleri, tarife dahil ithal fiyatı, yukarıda açıklanan destekleme fiyatından daha yüksek olacak şekilde ayarlanacaktır. Tahmin edilen dünya fiyatı Şikago Borsası'nda (Chicago Board of Trade) kote edilen USA2HRW'nin fiyatına bağlı olarak belirlenecektir. TMO tarafından yapılan hububat alım miktarını düşürmek ve TMO'nun yüksek miktarlı stok tutmasından kaynaklanan zararlarını ortadan kaldırmak için Hükümet, TMO iç satış fiyatlarının (i) TMO'nun alış fiyatı artı satış zamanına kadar olan maliyetinden (stoklara zımni olarak uygulanacak faiz oranı dahil olmak üzere) veya (ii) aynı kalitedeki hububatın ithal tarifesi dahil parite fiyatından, hangisi daha az ise o fiyattan daha düşük olmayacağını açıklayacaktır."       9 Haziran 2000 tarihinde açıklanan buğday taban fiyatı (kilo başına 102 bin lira), IMF' yle yapılan anlaşmaya uygun olarak açıklanırken (ton başına 162 dolar), Ziraat Odaları Birliği'nin hesabına göre, buğdayın köylüye maliyeti ton başına 196 dolar görünmektedir. Buna köylünün toplumsal bakımdan gerekli ortalama emek-gücünün değeri eklendiğinde, buğdayın kilo başına fiyatı 158 bin liradan, yani tonu 254 dolardan satılması gerekmektedir.

Son 5 yıllık buğday destekleme alım fiyatları
ve enflasyon oranları
	Alım fiyatı	Artış Oranı	Enflasyon Oranı
	(TL)	(%)	TEFE	TUFE
1995	7.433	110	65.6	76.0
1996	22.093	197.2	84.9	79.8
1997	35.125	59.0	91.0	99.1
1998	53.000	50.9	54.3	69.7
1999	80.000	52.0	62.9	68.8
Kaynak: DİE ve TMO kayıtları


      Son beş yıllık buğday taban fiyatlarının dolar bazındaki gelişimi ise şöyledir:

1995	162 $
1996	272 $
1997	232 $
1998	203 $
1999	194 $
2000	162 $

      Görüldüğü gibi, son beş yıl içinde "stratejik ürün" olarak kabul edilen buğday fiyatları sistemli olarak düşürülmüştür. Buğday fiyatlarının sistemli olarak maliyet fiyatının altına çekilmesinin, kaçınılmaz biçimde köylülüğün yoksullaşması ve mülksüzleştirilmesi olduğu açıktır. Bu durum, aynı biçimde kaçınılmaz olarak buğday üretiminin giderek azalmasını getirmektedir. Ancak ABD'nin gen teknolojisiyle buğday üretiminde gerçekleştirdiği artışlar gözönüne alındığında, buğday fiyatlarının aşağı çekilmesinin görünür tek amacı ülke içindeki buğday üretimini tüketimi karşılayamayacak düzeye indirmek ve bu sayede ABD buğdayına ek bir talep yaratmak olarak ortaya çıkmaktadır. Bizim gibi geri-bıraktırılmış ülkelerde kapitalizmin yukardan aşağıya geliştirilmesi, yani emperyalizmin istem ve çıkarlarına uygun olarak geliştirilmesi esprisi budur.
      Tüm bu gerçekler ortada dururken, 1980 sonrasında başlatılan ideolojik propagandayla tarıma yönelik destekleme politikalarına karşı bir kamuoyu oluşturulmuştur. Özellikle kent küçük-burjuvazisini hedef alan bu propagandayla, "devlet her yıl 8 milyar dolar tarıma doğrudan ve dolaylı bir destek vermektedir ve bu paralar 'bizim vergilerimiz'le ödenmektedir" söylemi yaygınlaştırılmıştır. Aynı vergilerle hazine bonolarından yüksek faiz alan kent küçük-burjuvazisi, tarıma ayrılan bu paranın kendisine faiz olarak verileceği beklentisiyle köylülere karşı bir "baskı unsuru" haline getirilmiştir. Ve buna paralel olarak ekmek fiyatlarındaki sürekli artışların sorumlusu olarak tarıma yapılan sübvansiyonlar gösterilmiş ve kent küçük-burjuvazisi başta olmak üzere tüm kentte yaşayan nüfus (ki bunun içinde işçi sınıfı ve kırsal alanlardan kente yeni göç etmiş gecekonduda yaşayan işsiz nüfus önemli bir yere sahiptir) tarım ürünlerine, özellikle de buğday fiyatına düşük taban fiyatı verilmesiyle ekmek fiyatlarının ucuzlayacağı beklentisine sokulmuştur.
      2000 yılının başına kadar faiz gelirleriyle ülke standartlarının çok üstünde bir yaşam sürdüren küçük-burjuva kesimleri, IMF'yle yapılan stand-by anlaşmasıyla birlikte başlayan yeni süreçte hızla gelir kaybına uğramaya başlamışlardır. Faiz oranlarının düşürülmesiyle birlikte panik halinde bankalardan paralarını çeken faizle geçinen küçük-burjuva unsurlar, hızla kendilerini borsaya fırlatmışlar ve kısa sürede yükselen borsa endeksinin hızla düşüşe geçmesiyle büyük miktarlarda para kaybetmişlerdir. Faiz gelirlerinin düşmesi yanında, borsaya yatırılan ana paranın büyük oranda değer kaybetmesiyle paniğe kapılan küçük-burjuva kesimler, değişik biçimlerde seslerini yükseltmek istemişlerse de fazlaca başarılı olamamışlardır. İşte bu ortamda buğday taban fiyatlarının açıklanmasıyla birlikte, bu kent küçük-burjuvazisi, köylülükle açık bir ittifak yolu bulmaya çalışmaktadır. Son dönemde değişik köşe yazarlarının buğday fiyatlarına karşı gösterdikleri "duyarlılık", 2000 yılının başına kadar yüksek faiz oranlarıyla ülke standartlarının üstünde yaşam sürdüren kent küçük-burjuvazisinin eski konumuna gelmek amacıyla köylü kitlesini yedekleme girişiminden başka bir şey değildir.
      Aynı küçük-burjuva kesimlerinin altı ay öncesine kadar "köylüler bizim sırtımızdan kazanıyorlar" diyerek taban fiyatlarına karşı yıllar boyu sürdürdükleri karşıtlık, içinde bulundukları mülksüzleşme sürecinde kolayca bir yana bırakılmıştır.
      Kent küçük-burjuvazisinin karşı karşıya olduğu mülksüzleştirilme durumunu Kurtuluş Cephesi'nin Ocak-Şubat 2000 tarihli 53. sayısında "Menkul Kıymetler Borsası 'Kazandırıyooor'" yazısında şöyle ifade etmiştik:       "Bugün İstanbul Borsası, geniş halk kitlelerinin ellerindeki her türden birikimlerinin sermayeleştirilmesi işlevini yerine getirmektedir. 'Faize yatırılmış paraların', 'üretim ve yatırıma yöneltilmesi' demagojisiyle yürütülen bu sermayeleştirme eylemi, borsanın olağan işleyişi içinde geniş bir mülksüzleştirmenin bir yansısı durumundadır.
      IMF ile yapılan stand-by anlaşmasıyla birlikte resmiyet kazanan mülksüzleştirme süreci, öncelikle geniş halk kitlelerinin (kendi deyişleriyle 'küçük yatırımcıların') ellerindeki her türden tasarrufun para-sermaye haline getirilmesi sürecidir. Bugün İstanbul Borsası'nda meydana gelen 'rekorlar', bu sürecin etkin bir biçimde işlediğini göstermektedir.
      İlk yapılan, 'küçük yatırımcıların' ellerindeki paraların (ki bunlar sermaye değildir) bir biçimde para-sermaye haline getirilmesi için borsaya yönlendirilmesi olmuştur. Faiz oranlarının düşürülmesi, döviz kur artışının iki yıl süreyle sabitlenmesi ve kira artışının sınırlandırılması kararlarıyla, bu alanlarda toplanmış olan 'küçük yatırımcılar'ın tasarrufları hızla borsaya yöneltilmiştir. Böylece, borsaya yatırılan her tasarruf, para-sermaye haline dönüşerek, sermayenin yeniden üretimi sürecine dahil edilmiştir. Ancak dünya ekonomik buhranının niteliği ve ülkemizdeki biçimlenişinin para-sermayeye ilişkin oluşu, bu yönlendirme içinde 'küçük yatırımcılar'ın dikkatlerinden özenle gizlenmiştir.
      Bundan sonraki süreç, kapitalist sistemin kendi içindeki mülksüzleştirmenin gerçek niteliklerinin ortaya çıkması sürecidir.
      ... Ama kapitalizmin kendi yasaları işlemeye devam etmiştir. Kent küçük-burjuvazisinin gerçek gelirlerinin dışından elde ettikleri 'kazançlar'la sürdürdükleri yaşam koşulları, emperyalist ekonomilerin buhranıyla birlikte sona ermiştir. Ancak yıllardır sürdürdükleri yaşam alışkanlıkları, dünya kavrayışları, bireycilikleri, onların bu gerçeği görmesini ve bilincine varmasını engellemiştir. Şimdi o çok sevdikleri ve içinde 'mutlu' oldukları kapitalizmin yasaları, görmedikleri ve görmek istemedikleri gerçekleri, onları mülksüzleştirerek göstermek durumundadır. Sınıf olarak, her zaman mülksüzleşerek proleterleşmekten korkan küçük-burjuvazi, yeni 'milenyum'un 'gözkamaştırıcı havayi fişek gösterileri' altında son dansını yapmaya çalışmaktadır. Bu dansın salonu İstanbul Borsası ve sloganı "borsa kazandırıyoooor" olmaktadır. Böylece 1982 banker olaylarından sonra, ülkemiz tarihinin en kapsamlı mülksüzleşme dalgası, mülksüzleştirilecek olan küçük-burjuvazinin, emperyalizmin 'globalizm'inin ve oligarşik yönetimin tezahürat korosu olarak yer aldığı bir törenle başlamıştır."       Kent küçük-burjuvazisinin mülksüzleştirilmesine yönelik "tören", Ocak ayında borsa birleşik endeksinin 20.000'lere çıkmasıyla taçlandırılmıştır. Bu durumun sonuçları Kurtuluş Cephesi'nin aynı sayısında şöyle özetlenmiştir:       "Faiz ve repo gelirleriyle yaşamlarını sürdüren ya da belirli bir yaşam standardını sürdürmeye alışmış olan 'rantiye' kesimin büyük bir niceliğini oluşturan 'küçük tasarruf sahipleri', 2000 yılı sonu itibariyle %100 mülksüzleştirilmiş olacaklardır."       Son altı aylık borsa verileri "küçük tasarruf sahipleri"nin büyük oranda mülksüzleştirildiklerini, ellerindeki parasal birikimlerini büyük oranda yitirdiklerini açıkça göstermektedir.
      1 Aralık 1999 tarihinde 8.776 olan Ulusal-100 endeksi, IMF ile yapılan stand-by anlaşmasının açıklanması ve uygulamaya sokulmasıyla birlikte (anımsanacağı gibi, aynı anda beş bankaya el konulmuştur), 18 Ocak 2000 tarihinde "tavan" yapmış ve 19.577'ye yükselmiştir. 1999 sonuna kadar günlük ortalama işlem hacmi 200-300 milyon dolar olarak gerçekleşirken, Ocak 2000'de günlük ortalama işlem hacmi 1 milyar 391 milyon dolar olmuştur. 1999 yılında 12 ayda gerçekleşen işlem hacmi 84 milyar dolar iken, Ocak 2000'de (1 ay) toplam işlem hacmi 26 milyar dolar olmuştur.
      IMKB Birleşik Endeksinin ve doların son yedi aylık değişimi şöyledir:

		Endeks		Dolar		Aylık Enflasyon Oranı
18 Ocak 2000		19.577		549		5,8
18 Şubat 2000		15.364		567		4,1
20 Mart 2000		17.444		582		3,1
18 Nisan 2000		16.709		598		2,4
18 Mayıs 2000		16.440		623		1,7
18 Haziran 2000		14.351		616		0,3
18 Temmuz 2000		12.737		631

      Görüldüğü gibi, İMKB Birleşik Endeksi yılın en en yüksek seviyesine ulaştığı 18 Ocak' dan 18 Temmuz'a kadar 6.840 puan kaybetmiştir. Yani son altı ay içinde birleşik endeks %35 değer kaybetmiştir. Oysa, aynı dönemde doların değeri %15 artarken, aylık bazdaki enflasyon oranı %17,4 olmuştur. Birleşik Endeks'in en yüksek değere ulaştığı 18 Ocak'ı esas aldığımızda, borsadaki şirketlerin kendi bilançolarından doğan değer artışları gözönüne alınmaksızın, 18 Temmuz itibariyle birleşik endeksin seviyesi 23.000 olması gerekmektedir. Enflasyondaki artışın doğrudan endeks değerlerinde yapması gereken bu artışa karşın, endeks 18 Temmuz'da 12.737 seviyesine gerilemiştir. Böylece, Ocak ayında "küçük yatırımcılar"ın yönlendirildiği borsa, reel olarak %55 değer kaybetmiştir. Bu değer kaybına, ortalama repo oranları esas alınarak "olası getiri" miktarı eklendiğinde (ortalama repo oranlarının %35'ler seviyesinde olduğunu kabul edersek), "küçük yatırımcı"nın reel kaybı %90' a ulaşmaktadır.
      İşte ülkemizdeki "ekonomi kurmayları"nın "istikrar tedbirleri"nin "başarısına" ilişkin olarak yaptıkları açıklamalar, yıl sonu itibariyle ulaşılması gereken %100'lük mülksüzleştirme hedefine ilk altı ayda ulaşılmasının "sevinci"ni ifade etmektedir.
      Tüm bu süreçte, "kaybedenler"in yanında "kazananlar" da vardır. "Kazananlar", ilk başta emperyalist tekeller ve onların yerli işbirlikçileridir. Çok açık bir biçimde, borsaya yöneltilen "küçük yatırımcının" kaybettikleri, bu kesimler tarafından "kazanılmıştır". Borsada gerçekleşen işlem hacimlerine bakıldığında bu "kazanç"ın 43 milyar dolar olduğu görülmektedir.
      İşte kent küçük-burjuvazisinin bu yoksullaşma ve mülksüzleşme ortamında buğday fiyatlarının kilo başına 102 bin lira olarak açıklanması, nüfusun %48'ini^[*] oluşturan köylülüğün aynı oranda ve aynı biçimde yoksullaştırılması ve mülksüzleştirilmesinin başlangıcını oluşturmuştur.
      Şüphesiz süreçler yeni başlamıştır ve kesin sonuçlarına ulaşmaktan uzaktır. Öncelikle kent küçük-burjuvazisinin mülksüzleştirilmesi, henüz parasal birikimini yitirmesiyle sınırlıdır. Düzenli az ya da çok gelir sahibi olan bu kesimin bugünkü kaybı, yaşam düzeyinin düşmesi olarak yıl sonu itibariyle görünür hale gelecektir. Özellikle okulların açılmasıyla birlikte kent küçük-burjuvazisinin borsa vb. yollarla kaybettikleri, somutlaşacaktır. Özellikle faiz geliriyle ülke ortalamasının üstünde bir yaşam düzeyine sahip olan kesimler, bu kayıplardan sonra, pekçok harcamalarını yapamaz hale gelecekleri gibi, özel paralı okullarda çocuklarını okutanlar çok daha ağır sosyal sorunlarla yüzyüze gelecektir.
      Köylülük açısından ise, mülksüzleşme süreci, en açık biçimiyle yoksullaşma olarak belirginleşmekle birlikte, kısa vadede doğrudan kentlere göç şeklinde bir sonuç üretmeyecektir. Köylünün yoksullaşması, Lenin'in açık biçimde ifade ettiği gibi, "onun kente kaçışından önce yer alır". Öncelikle bulunduğu yerde (köyde) kendi ekonomik durumunu devam ettirebilmek için mücadele etmeyi yeğleyecek olan köylüler, bu süreçte "daha az tüketme ve daha çok üretme" yönünde eğilim göstereceklerdir. Ancak bunun, onların proleterleşmesi sürecini hiçbir biçimde kesintiye uğratmayacağı da açıktır.
      Kapitalizmin tarihsel eğilimi, köylülüğün sınıfsal farklılaşmasını gerçekleştirmek ve giderek bu sınıf farklılığını belirginleştirmektir. Bu gelişim, normal kapitalist gelişim içinde, küçük üreticilerin büyük bir bölümünün yoksullaşarak ve mülksüzleşerek sanayi ve tarım proletaryası haline dönüşmesini sağlarken, diğer yandan toprağın belli ellerde merkezileşmesini ve buralarda kapitalist çiftliklerin oluşmasını sağlar. Ancak ülkemizdeki kapitalizm iç dinamikle gelişmediğinden, emperyalizmin istek ve çıkarlarına uygun olarak yukardan aşağıya geliştirildiğinden, aynı gelişimin ülkemizde ortaya çıkması ya olanaksızdır, ya da çok uzun bir tarihsel dönemi kapsayacaktır. Daha hızlı bir proleterleşme ve toprakta merkezileşmenin ortaya çıkmasının tek koşulu ise, kırsal nüfusun hızla ve kısa sürede doğrudan mülksüzleştirilmesiyle sağlanabilir. Bu ise, 1930'larda ABD'de yaşanılan büyük mülksüzleştirmeye benzer bir sürecin yaşanması demektir. (ABD'de gerçekleştirilen bu mülksüzleşme sürecinin kırsal nüfus üzerindeki yıkıcı etkisi J. Steinbeck'in "Gazap Üzümleri" romanında çok çarpıcı bir biçimde ortaya konulmuştur.) Bunun ekonomik alandan çok, sosyal ve siyasal alanda doğuracağı sorunlar ve kitlesel tepkilerin "faturası" oldukça yüksek olduğundan, oligarşik yönetim tarafından gerçekleştirilmesi olanaksızdır.
      Gerek kent küçük-burjuvazisinin, gerekse küçük ve orta köylünün bugün karşı karşıya oldukları yoksullaşma ve mülksüzleşme durumu, ülkemiz tarihi açısından önemli bir dönüm noktasını oluşturmaktadır.
      Böyle bir tarihsel dönemde, ne kent küçük-burjuvazisinin, ne de köylülerin, koşulların değiştirilmesine yönelik doğru ve tutarlı bir program ve eylem ortaya koyamayacakları diğer bir tarihsel gerçektir. Yıllar boyu emperyalist propaganda ile şartlandırılmış küçük-burjuva kesimlerinin içinde sokuldukları süreci doğru ve bütünsel olarak kavrayabilmeleri de oldukça güçtür. Bazı küçük-burjuva aydınlarının buğday fiyatlarıyla birlikte başlattıkları "muhalefet"in de açık biçimde gösterdiği gibi, ne kendi durumlarını, ne de köylülerin içinde bulunduğu durumu kavramaktan uzaktırlar. Örneğin, 24 Temmuz 2000 tarihli Hürriyet gazetesinde Cüneyt Ülsever, son gelişmeler üzerine şunları yazmaktadır:       "'Peki ne yapmalı?' başlıklı yazıma çeşitli tepkiler geldi. Tepkilerden bir kısmı da 'Tarımda üretici desteği öneriyorsun, bundan kastın nedir?' şeklinde idi.
      Bugün neyi kastettiğimi açıklamaya çalışacağım:
      Türkiye de neredeyse dünyadaki her ülke gibi tarımı destekliyor.
      Tarım bir ülkede en temel ihtiyacı karşılar. Ancak köyler, yerleşiminin dağınık ve nüfus açısından küçük konumu nedeniyle kamusal ekonomilerden yeterince faydalanamaz. Köylü nüfusun bu dezavantajlı durumunu bir nebze dengelemek ve planlanması çok zor ve riskli olan tarımsal üretimi sürdürebilmek için tarıma destek vermekten kaçış yok.
      Tarımda çalışanların desteklenmesi gerekli bir edimdir."       Cüneyt Ülsever, yazısının devamında "ürün desetekleme" politikasının "Bağdat Caddesi köylüleri"ne yaradığını, dolayısıyla "fakir köylüye" ulaşmadığını söyledikten sonra şöyle sonlamaktadır:       "Ancak, bu destek ["tarımda çalışanların desteklenmesi"] de geçici bir süre içindir. Uzun vadede hedef toprağın işletme verimliliğine uygun şekilde yeniden dağılımı ve fakir köylünün tarım işçisi olmasıdır." (italikler bize ait -K.C)       Görüldüğü gibi, C. Ülsever, tarımda sübvansiyonların "zorunlu" olduğundan yola çıkarak ve bu "zorunluluğu" "fakir köylü"nün içinde yaşadığı duruma bağlayarak savunmaktadır.
      Bu yaklaşımın ekonomik içeriği yoktur. Tümüyle "hümanist" bir çerçevede konu ele alınmıştır. Ancak Cüneyt Ülsever'in "hümanist" bakış açısıyla "benim önerim" diye sunduğu "üretici desteği", aynı bakış açısıyla IMF' ye verilen "Niyet Mektubu"nda şöyle ifade edilmektedir:       "40. Halihazırda uygulanmakta olan tarımsal destekleme politikaları fakir çiftçilere destek sağlamanın en düşük maliyetli yöntemi değildir. Yapılan uygulama, piyasadaki fiyat sinyallerini bozarak kaynak dağılımını kötü etkilemekte, fakir çiftçilerden çok zengin çiftçilere fayda sağlamakta ve tarım alanındaki karar verme mekanizmasının bir çok Bakanlık ve kamu kurumu arasında dağılmasından ötürü husule gelen parçalı yapı nedeniyle tutarlı olamamaktadır. Bütün bunların ötesinde, bu politikalar, son yıllarda ortalama olarak GSMH'nın %3'ü gibi bir maliyet ile vergi mükellefleri üzerine ağır yük getirmektedir. Reform programımızın orta vadeli amacı var olan destekleme politikalarını safhalar halinde ortadan kaldırmak ve fakir çiftçileri hedef alan doğrudan gelir desteği sistemi ile değiştirmektir. Bu, ilk öncelikle 2000 hasat yılı için bir pilot program uygulamaya konarak yapılacaktır. Bu pilot çalışmanın sonuçlarına göre, doğrudan gelir desteği sistemini 2001 yılında ülke çapına yaygınlaştıracağız ve bu sistemi 2002 yılı sonuna kadar tamamlamayı bekliyoruz. Bu sistem, 2001 yılı Mart ayına kadar tamamlanacak olan çiftçi kayıt sistemi üzerine kurulu olacaktır." (abç)       Görüldüğü gibi, "Niyet Mektubu" da açık biçimde, Cüneyt Ülsever'in "ürün destekleme" olarak karşı çıktığı ve "Bağdat Caddesi köylüleri"ne yaradığını söylediği tarım destekleme politikasına karşı çıkarak, tıpkı Cüneyt Ülsever'in savunduğu gibi "tarımda çalışanları desteklemeyi" 2001 yılı hedefi olarak ortaya koymaktadır. Böylece Cüneyt Ülsever'in, "fakir köylü"yü düşünerek sunduğu "hümanist" "önerisi", IMF'nin dayattığı önlemlerden başka birşey değildir.
      Ama öte yandan, Cüneyt Ülsever'in "hümanist" önerisiyle vardığı sonuç ise, yani "toprağın işletme verimliliğine uygun şekilde yeniden dağıtımı" toprak devrimini zorunlu kılarken, "fakir köylünün tarım işçisi olması", köylülerin topyekün mülksüzleştirilmelerini zorunlu kılmaktadır.
      Bu şekilde, bir küçük-burjuva aydını olarak Cüneyt Ülsever, bir yandan IMF'nin dayattığı uygulamalara karşı çıkarken, diğer yandan bunu desteklemekte; bir yandan toprağın yeniden dağılımını savunarak toprak devrimini savunurken, diğer yandan köylülerin topyekün mülksüzleştirilmelerini önermektedir. İşte bu açık çelişkiler, küçük-burjuva aydınının bugün içinde bulunduğu çıkmazı göstermektedir.
      Cüneyt Ülsever'in IMF'yle olan paralelliği bir yana bırakılırsa, sonuç olarak önerdiği "toprağın yeniden dağılımı" ve "fakir köylünün tarım işçisi olması" istemi birbiriyle çelişir. Çünkü bugün ülkemizde tarımsal nüfusun %85'i, üretim yapılan toprağın %51,1'ine sahiptir. C. Ülsever'in "Bağdat Caddesi köylüleri" adını verdiği zengin köylü ve toprak sahipleri ise, nüfusun %5,3'ünü oluştururken, toprağın %36,9'una sahiptirler. 1991 Genel Tarım Sayımı sonuçlarına göre, bu kesimler sayısal olarak 210.612 işletmeden oluşmaktadır. "Fakir köylü" işletme sayısı ise, 3.372.887'dir. Bunların ortalama toprak miktarı ise 30 dönümdür. Ve bu kadar küçük bir toprak parçası üzerinde "verimli" bir üretimin yapılamayacağı açıktır. (Bir traktörün "verimli" kullanımı için ortalama 70 hektar, yani 700 dönüm gerekmektedir.) Bu öylesine net bir durumdur ki, ülkemizde hektar başına (100 dönüm) verimlilik oranı 1.900 kilogramken, Avrupa Birliği ülkelerinde bu oran 5.600 kilogramdır.
      Böyle bir tablo karşısında toprağın yeniden dağıtımı zorunlu olmakla birlikte, tek başına yeterli değildir. Toprak dağılımındaki dengesizliğin düzeltilmesi yanında, toprakların verimli bir üretim yapılabilinmesi için birleştirilmesi de gerekmektedir. Bu ise, üretim kooperatifleri ile kollektif çiftliklerin kurulmasını zorunlu kılar. Toprakta özel mülkiyeti kaldırmaksızın gerçekleştirilebilecek bu önlemler, tarımsal üretimde önemli artışlar sağlayacağı gibi, köylülerin yaşam düzeylerinin de yükselmesini getirecektir. Bunu gerçekleştirmenin tek yolu ise, ülkede demokratik devrimin tamamlanmasıdır.
      "Fakir köylülerin tarım işçisi olması" ise, hangi açıdan ele alınırsa alınsın, küçük-burjuva aydınının emek karşısındaki "küçümseyici" konumunu ortaya koymaktadır. Görünüşte "emekten", "işçiden" yana görünen küçük-burjuva aydını, aynı zamanda kendi konumundan yola çıkarak işçi sınıfına ve köylülere yukardan bakar. C. Ülsever, tüm "hümanist" yaklaşımına karşın (IMF ile paralelliğe düşecek kadar ileri düzeyde), "fakir köylülere" kolayca "tarım işçisi olun" diyebilmektedir. Bu "öneri", açık biçimde köylünün temel üretim aracından, yani topraktan kopartılması demektir. Bu ise, köylülerin mülksüzleştirilmesinden başka bir anlama gelmez. Tarihsel olarak bunun iki biçimi vardır: kapitalist mülksüzleştirme ve sosyalist kollektivizasyon. Birincisi, köylünün topraktan kendi iradesine bağlı olmaksızın koparılması ve elindeki toprağın, özel mülkünün alınmasıdır. İkincisi ise, köylülerin kendi istemleriyle, istemsel olarak topraktaki özel mülkiyetlerini kollektif üretim için birleştirmeleridir.
      İşte, özel mülkiyet karşıtı sosyalizm ile özel mülkiyetin baş tacı edildiği kapitalizmin tarımsal üretim ve köylülük karşısındaki konumu böylesine açık bır karşıtlık oluşturur. Bir küçük-burjuva aydını olarak "serbest piyasa" savunucusu Cüneyt Ülsever, çok kolaylıkla köylülerin elindeki özel mülklerinin alınmasını, mülksüzleştirilmelerini ve tarım işçisi haline getirilmelerini "hümanistçe" önerebilmektedir. Öte yandan da, toprağın "yeniden dağıtımı"nı önererek, köylülerin mülk sahibi konumlarının güçlendirilmesini de istemektedir.
      Bugün ülkemizde küçük-burjuva aydının karşı karşıya kaldığı ikilem, buğday fiyatlarıyla birlikte böylesine görünür hale gelmiştir. Ya kapitalizm ya da sosyalizm. Bunun dışında bir üçüncü yol yoktur. Marksist-Leninistlerin tarım ve köylülük üzerine ortaya koydukları program, tümüyle burjuva demokratik nitelikte olduğu halde, uygulanabilmesi için devrimci bir yönetim mutlak bir koşuldur.
      Tüm bunların yanında, ülkemizdeki tarımsal toprakların dağılımı ve ülkenin coğrafi yapısı toprağın merkezileşmesini ve tekelde toplanmasını büyük ölçüde engellemektedir. Bunun doğal sonucu ise, toprağın merkezileşmesinin olanaklı olduğu yöreler dışında köylülerin tarım işçisi olarak çalışabilmeleri için yerlerin mevcut olmayacağıdır. Demokratik devrimin gerçekleştirilemediği koşullarda tarımdaki mülksüzleştirme olanca hızıyla devam edecektir, ancak mülksüzleşen köylülerin tarım işçisi haline dönüşümü aynı biçimde gerçekleşmeyecektir. Böylece topraktan kopartılmış ve çalışma olanaklarına sahip olmayan, kaçınılmaz olarak açlık sınırında yaşam sürdürmeye zorlanan büyük bir nüfus ülkemizin geleceği durumundadır. Emperyalizme bağımlı bir sanayinin egemen olduğu ve emperyalist metaların iç pazara alabildiğine girdiği bir dönemde, topraktan kopartılan köylülerin sanayide istihdam edilemeyeceği de kesindir. Kırsal nüfusun büyük oranda mülksüzleştirilmesi, diğer yandan tarımsal üretimin büyük oranda azalmasını getirecektir. Bu da, tarım ürünlerinin artan oranda ithalini zorunlu kılacaktır. Gerek sanayi üretiminin emperyalist metaların ithaliyle gerilemesi, gerekse tarım ürünlerinin ihraç edilemez hale gelmesinin tek sonucu ise, döviz yokluğu, yani ödemeler dengesi açığıdır. Ödemeler dengesi açığı ise, dış borçların alabildiğine artması ve alınamaz ve de ödenemez hale gelmesi demektir. Bunun doğal ve kaçınılmaz sonucu ise Düyunu Umumiye'dir. ^[**]
      Bu açık ve kavranabilir duruma rağmen, ithalattaki olağanüstü artışlar ve emperyalist ülke mallarının ülke içine artan oranda girişi karşısında sessiz kalan kent küçük-burjuvazisi ve aydınları, gelir düzeylerinin sürekli olacağı sanısıyla, "Avrupa malı" tüketmenin, "Levi's" kot pantolon giymenin "ayrıcalığı"yla, ülkenin emperyalizme bağımlılığının bir "sorun" olmadığını ileri sürerek "globalleşen dünya" propagandasının öznesi ve nesnesi olmuşlardır.
      Bugün buğday fiyatlarının açıklanmasıyla birlikte küçük üreticinin yoksullaştırılması ve mülksüzleştirilmesi karşısında gösterilen tepkiler, kent küçük-burjuvazisinin mülksüzleştirilmesine karşı duyduğu korkunun dolaylı ifadesi durumundadır. Özellikle "globalleşen dünya" içinde şu ya da bu oranda yer almayı uman ve bu umutla "globalizm"in propagandasını (bilinçli ya da bilinçsiz olarak) yapan küçük-burjuva aydınları, bugün ayrışma sürecine girmişlerdir. Ertuğrul Özkök'ün "neo-popülist" olarak suçladığı bazı dürüst ve onurlu küçük-burjuva aydınlarının, geçmişteki tüm tutumlarına rağmen, mevcut gelişmelere karşı bir tavır gösterebiliyorlarsa da, bugüne kadar birlikte oldukları ve bugün açık bir biçimde emperyalist sömürüden ve mevcut düzenden yana olan diğer küçük-burjuva aydınlarıyla aralarındaki ilişkiyi kesemedikleri ve sınır çizgisini çekemedikleri sürece etkili olmaları olanaksızdır.
      12 Mart 1971 askeri müdahalesinden itibaren küçük-burjuvazinin sağ kanadı, kesin olarak oligarşinin saflarına geçmiştir. Mahir Çayan yoldaşın sözleriyle ifade edersek, küçük-burjuvazinin orta kanadı, 12 Mart öncesinde radikal bir iktidar değişikliği beklediğinden, "kontrol kulesinden" inerek kendisini sola doğru fırlatmıştır. Bu kesim, gerek 12 Mart, gerekse 12 Eylül askeri darbeleriyle birlikte iyice sağa kaymış ve 1990 sonrasında küçük-burjuvazinin sağ kanadıyla aynı çizgide ("globalizm" vb. söylemlerle) bulunmaktadır.
      Küçük-burjuvazinin sol kanadı, 12 Mart döneminde oligarşinin "balyoz harekâtı" ile büyük bir darbe yedikten sonra içine girdiği demoralize hava içinde 12 Eylül'e gelmiş ve giderek küçük-burjuvazinin orta kanadının boşalttığı yere yerleşmiştir. 1980'lerin ortalarından itibaren küçük-burjuvazinin bu en radikal, en sol kesimleri anti-emperyalist tutumlarını terketmeye başlamışlar ve SSCB'nin dağıtılmışlığı ile birlikte başlatılan "globalizm" propagandasının etkisi altına girmişlerdir. TİP, TSİP ve TKP'nin tasfiye edilmesiyle birlikte, revizyonist ve pasifist ideolojik ve politik perspektiften de yoksun kalan bu sol kesim sınıf mücadelesinden iyice uzaklaşmıştır. Bugün Serdar Turgut'un ve birkaç aydının başlattıkları "öteki Türkiye" tartışmaları, aynı zamanda bu kesimin, gerek içinde bulundukları ideolojik ve politik perspektifsizliği, gerekse küçük-burjuva aydınlarının sağ ve orta kesimleriyle olan çatışkılarını açık biçimde ortaya koymaktadır.
      Dün olduğu kadar, bugün de, küçük-burjuvazinin sol kanadının, sağ kanadın oligarşinin kesin müttefiki olduğunu, her zaman devrimci saflara, tarihi bir hareket anında ihanet edebileceğini ve ettiğini nedenleriyle birlikte kavraması gerekmektedir. Bu sol kanat, sağ ve orta kanadı artık kendi dostu olarak görmediği zaman, proletarya hareketi ile birlikte olabilecektir. Bugün "neo-popülist"likle suçlanan bu sol kanat aydınlarının, her zaman tek güvenilir müttefikinin proletaryadan başkası olmadığını görmesi fazla uzun sürmeyecektir.
      Diğer yandan, bugün yoksullaştırılmanın ve mülksüzleştirilmenin hedef kitlesini oluşturan küçük köylü kitlesi ise, sınıfsal konumu gereği, içinde bulunduğu duruma karşı açık bir tepki gösterebilecek durumda değildir. Marks'ın yıllar önce yaptığı şu belirleme, bugün küçük köylülerin içinde bulunduğu durumu ve siyasal planda nasıl kullanıldığını net olarak ortaya koyacak niteliktedir:       "Küçük köylüler, üyelerinin hepsi aynı koşullar içinde yaşayan ama birbirleriyle gerçek ilişkilerle birleşmemiş bulunan muazzam bir kitle meydana getirir. Onların üretim tarzları, onları, karşılıklı ilişkiler kurmaya götüreceği yerde, birbirlerinden ayırır. Küçük köylülerin bu tecrit edilmiş durumu, Fransa'da ulaşım araçlarının kötü durumu ve köylülerin yoksulluğu yüzünden daha da ağırlaşır. Küçük bir tarlanın işletilmesi, hiç bir işbölümüne, hiç bir bilimsel yöntem kullanılmasına elvermez, bu bakımdan da, hiç bir gelişim çeşitliliğine, hiç bir yetenek değişikliğine, toplumsal ilişkilerde hiç bir zenginliğe elverişli değildir. Köylü ailelerinin herbiri, hemen hemen tamamıyla kendi kendisine yeter, tükettiğinin en büyük bölümünü doğrudan doğruya kendisi üretir, böylece geçim araçlarını, toplurnla bir değiş-tokuştan çok doğa ile yaptığı değişim yoluyla sağlar. Tarla, köylü, ailesi; onun yanında bir başka tarla, bir başka köylü ve bir başka aile. Bu ailelerden belli bir miktarı bir köy meydana getirir, belli bir miktar köy de bir idari birimi oluşturur. Böylece, Fransız ulusunun büyük kitlesi, aynı cinsten büyüklüklerin basit bir toplamı ile, hemen hemen patates dolu bir çuvalın bir çuval patates meydana getirmesi gibi, aynı biçimden oluşmuştur. Milyonlarca köylü ailesi, onları birbirlerinden ayıran ve onların yaşayış tarzlarını, onların çıkarlarını ve onların kültürlerini toplumun öteki sınıflarınınkilerle karşı karşıya getiren ekonomik koşullar içinde yaşadıkları ölçüde, bir sınıf meydana getirirler. Ama, küçük köylüler arasında ancak yerel, yani yaşadıkları yerden ileri gelen bir bağ olduğu ve onların çıkarlarının benzeşmesi onlar arasında hiç bir ortaklık, hiç bir ulusal bağ, hiç bir siyasal örgütlenme yaratmadığı ölçüde de bir sınıf meydana getirmezler. Bunun içindir ki, onlar, kendi sınıf çıkarlarını kendi adlarına, ister bir parlamentonun aracılığı ile, ister bir meclisin aracılığı ile savunacak durumda değildirler. Onlar, kendi kendilerini temsil edemezler, temsil edilmek zorundadırlar. Onların temsilcileri, onlara, aynı zamanda, kendilerini öteki sınıflara karşı koruyan ve onlara yukarıdan yağmuru ve güneş ışığını gönderen efendileri gibi, üstün bir yetkili gibi, mutlak bir hükümet gücü gibi görünmelidir. Şu halde, küçük toprak sahibi köylülerin politik etkisi, en yüce ifadesini, toplumun yürütme gücüne bağımlılığında bulur."^[***]       Küçük köylülerin "yürütme gücü" karşısındaki bu konumları, onların "iktidar partileri" yanında tavır alışlarında ifadesini bulur. Bu köylü kitlesi, kendilerinin yoksullaşması ve mülksüzleştirilmesine yönelik uygulamaların yapıldığı dönemlerde "iktidar partileri"nden uzaklaşarak "muhalefet" partilerine yönelirler. Ülkemizin son iki genel seçiminde görüldüğü gibi, küçük köylülerin bu yönelimi, ilkin RP' nin oylarının artışını sağlamış, ancak RP'nin "28 Şubat süreci" ile birlikte "iktidar" olamayacağını görmelerine paralel olarak MHP'ye yönelmiştir. (Benzer bir gelişim kent küçük-burjuvazisi içinde de ortaya çıkmıştır. Özellikle esnaf ve zanaatkarlar ile küçük sermaye sahipleri, aynı süreçte RP'ye yönelmişlerse de, aynı nedenlerde son genel seçimde MHP'ye yönelmişlerdir.)
      Küçük köylülüğün içinde bulunduğu durum, onun sınıfsal niteliğine uygun olarak sürekli bir "arayış" ve "yöneliş" içinde olmasının bir sonucudur. Bu aynı zamanda, bu kesimlerin devrimin ve toplumun lokomotif gücü, öncüsü olamamasının da nedenidir. Köylülüğün bu yapısı, onun her dönemde toplumsal denge içinde yedeklenen bir güç olmasını beraberinde getirir. "İster feodalizme karşı mücadele içinde olsun, köylülük bu mücadelesini başarıya ulaştırabilmek için, ya burjuvazinin ya da proletaryanın önderliğine ihtiyaç duyar."
      Burjuvazinin tarihsel olarak devrimci niteliğini yitirdiği bir dönemde, köylülüğün burjuvazinin önderliğinde demokratik devrimi gerçekleştirebilmesi olanaksızdır. Hele ki, bizim gibi emperyalizme bağımlı geri-bıraktırılmış ülkelerde, burjuvazinin işbirlikçi niteliği, bu durumu tümüyle gündemden kaldırmıştır. Bu koşullarda, oligarşinin köylülükle ilişkisi, doğrudan yukarıdan aşağıya geliştirilen kapitalist ilişkiler içine çekilmesi, pazar ilişkileri içine sokulması ve siyasal planda kendi politikalarına destek veren bir güç olarak el altında bulundurması şeklindedir. Oligarşinin köylülüğü yedeklemesinde temel unsur, feodal üretim ilişkilerinin çözülmesi ve gelişen kapitalist ilişkilerle üretici güçlerin nispi gelişmesidir. Ancak gelişen kapitalizmin dış dinamiğe bağımlılığı, kaçınılmaz olarak köylü kitlesinin emperyalist-kapitalist üretim ilişkilerine ve özellikle onun ortaya çıkarmış olduğu "güç"lere karşı tepkisini de gündeme getirir. Bugün buğday taban fiyatlarıyla birlikte ortaya çıkan durum, ülkemizin emperyalizme bağımlılığının ortaya çıkarmış olduğu bir sonuçtur. Dolayısıyla, köylü kitlelerinin tepkisi, şu ya da bu biçimde ortaya çıksa da ve yönlendirilse de, nesnel olarak emperyalist üretim ilişkilerine karşıdır. Bu durumda, anti-emperyalist ve anti-oligarşik hedefler içinde köylü kitlesinin proletarya ile aynı çizgide birleşebilmesinin koşulları somutlaşmaktadır. Bu birleşme, ittifak, doğrudan toprak devrimi programı ile tamamlanmak zorundadır.
      Ülkemiz somutunda, GAP'ın ortaya çıkardığı gelişmeler de gözönüne alındığında, toprak devrimi programının köylü kitlesine götürülmesinin ivedi bir sorun haline geldiğini ve uzun yıllar bir yana bıraktırılmışlığının yaratmış olduğu tüm zorluklara rağmen, geçmiş dönemlerden çok daha etkili olacağını söyleyebiliriz. (Bu, aynı zamanda küçük-burjuva aydınlarının içinde bulundukları ideolojik ve politik perspektifsizlik açısından da belli bir işleve sahiptir.)
      Proletaryanın toprak devrimi programının köylü kitlelerine götürülmesinde tutulması gereken temel halka, 1980 sonrasında, özellikle T. Özal'la birlikte başlatılan emperyalizm yanlısı propagandanın (son dönemde "globalizm" söylemiyle yürütülen propagandanın) gerçek niteliğinin teşhir edilmesidir. Bu teşhirin ana unsuru ise, ülkemizde tarım ürünlerinin maliyetinin "dünya fiyatlarının çok üstünde" olması demagojisini etkisizleştirmektir.
      Son ay içinde küçük-burjuva aydınları arasında başlayan tartışmalarda da açıkça görüldüğü gibi, hemen hemen tüm öneriler ve eleştiriler, "dünya fiyatları" öne sürülerek çürütülmeye çalışılmaktadır. Özellikle kent küçük-burjuvazisinin oligarşiye yedeklenmesinde kullanılan bu demagoji, "dünya fiyatları" ile ülkemizdeki tarım ürünlerinin fiyatları arasındaki farkın "bizim vergimizle" karşılandığı, dolayısıyla, "bizim" vergilerimizin "bize" (yani küçük-burjuvaziye) "yol, su, elektrik, baraj vb. olarak geri dönmeyip", köylülere gittiği şeklinde bir kavrayış oluşturmuştur. Böylece, tarım ürünlerinin fiyatlarının "dünya fiyatları seviyesine" ve giderek altına çekilmesi için "kamuoyu desteği" sağlanmakta ve zaten örgütsüz ve politik perspektiften uzak köylü kitlesi yalnızlaştırılarak tepki gösteremez hale getirilmektedir.
      Geçen on yıl içinde tütüne ilişkin olarak başlatılan bu yöndeki propagandalar, tütün üretiminin sınırlandırılmasını ve tütün üreticilerinin yoksullaştırılmasını getirmiştir. O zaman da ifade edildiği gibi, uygulamanın temelinde, emperyalist sigara tekelleri ile emperyalist ülkelerdeki (özellikle ABD'deki) tarım kapitalistlerinin çıkarları yatıyordu. Tekel' in özelleştirilmesine yönelik "kamuoyu baskısı", tütüne verilen taban fiyatlarının "dünya fiyatları seviyesine çekilmesi"ni sağladığı gibi, Tekel'in sigara üretiminin olabildiğince azaltılmasını da sağlamıştır. Bugün aynı oyun, buğday üretimi ve buğday üreticileri üzerinde oynanmaktadır.
      Ülkemizdeki tarım ürünlerinin maliyetlerinin "dünya fiyatlarının çok üstünde" olmasının tek nedeni, toprak devriminin gerçekleştirilmemiş olmasıdır. Feodalizmin devrimci tarzda tasfiye edilmemişliği ve kapitalizmin dış dinamikle geliştirilmesi, kaçınılmaz olarak, gerek sanayinin dışa bağımlılığını, gerekse tarımda gerekli dönüşümlerin gerçekleşmemesini getirmiştir. "Toprak reformu" adıyla belirli bir zaman köylü kitleleri oyalanmışsa da, bunun hiç bir değere sahip olmadığı zaman içinde görülmüştür.
      Sorun, somut olarak ifade edersek, buğday başta olmak üzere tarımda üretim maliyetlerinin nasıl düşürüleceğidir.
      Bunun mevcut emperyalist üretim ilişkileri içindeki yanıtı, köylülerin yoksullaştırılması ve mülksüzleştirilmesi yoluyla buğday üretiminin azaltılması ve dışa bağımlı hale getirilmesidir.
      Özellikle kent küçük-burjuvazisi tarafından hararetle desteklenen bu çözüm, "üretmeden tüketme"nin mutlak olduğunun bu kesimlerce önsel olarak kabul edilmesiyle geniş bir taraftar bulmaktadır. Ancak, köylülüğün yoksullaştırılması ve mülksüzleştirilmesinin, bir yandan kentlere hızlı bir göçe yol açacağı ve bunun da kentleri küçük-burjuvalar için "yaşanılmaz" hele getireceği korkusu, diğer yandan dış borçlanmaya dayanan kent küçük-burjuvazisinin tüketim olanaklarının gerektirdiği dövizin, herşeye rağmen yine de tarım ürünlerinden sağlandığının bilinmesi, kaçınılmaz olarak bu kesimlerin ayrışmasına neden olmaktadır. Ecevit'in eski ve eskimiş "köy-kent projesi"ni yeniden gündeme getirme çabaları, bu ayrışmanın ortaya çıkmasından kaynaklanmaktadır.
      Küçük-burjuva aydınları arasında yeniden canlanmaya başlayan sosyal-reformizm, emperyalizmin ülkemizdeki tarımsal üretimi tasfiye etmeyi ve bu yolla kendine bağımlı bir gıda sanayi yaratmayı amaçlayan politikaları karşısında (köylülerin yoksullaştırılması ve mülksüzleştirilmesine yönelik uygulamalarla) "ürün destekleme politikası" yerine "yoksul köylüyü destekleme politikası"nın ikame edilmesi şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bunun, tarım ürünlerinin maliyetinin aşağıya çekilmesiyle hiçbir ilişkisi olmadığı ortadadır. Bu sosyal-reformist yaklaşımın, hızla yoksullaştırılan ve mülksüzleştirilen köylülerin toplumsal ve siyasal tepkilerinin pasifize edilmesinden başka bir anlamı yoktur.
      Tarımsal üretimle az çok tanışıklığı olan herkesin bileceği gibi, ülkemizdeki tarımsal ürünlerin maliyetlerinin yüksekliğinin ana nedeni, uygulanan ekonomi-politikaların bir sonucu olarak sanayi ürünlerinin ülke içinde tekel fiyatlarıyla satılmasından kaynaklanmaktadır. Tarımsal üretim girdileri olarak, gübreden traktöre kadar tüm maliyet unsurları, bu ekonomi-politika sonucunda "dünya fiyatları üstünde" köylüye ulaşmaktadır. Burjuva ekonomistlerinin sözleriyle ifade edersek, sanayi ile tarım arasındaki "makas" olabildiğince açılmıştır. Bu da, emperyalizme bağımlı sanayinin kaçınılmaz ürünüdür.
      Tarımsal üretimdeki maliyetlerin yüksekliğinin diğer bir nedeni ise, üretim tekniklerinin geriliği ve geri bıraktırılmışlığıdır.
      Genellikle köylü kitlesinin "cahilliği" olarak sunulan üretim tekniklerindeki gerilik, ilkin, devletin kırsal alanlardaki "sosyal harcamaları"nın en alt düzeyde tutulmasını sağlamaktadır. İkinci olarak, geri üretim tekniği tarımsal üretimin daha sınırlı bir sermayeye ve daha çok emek-gücüne dayanmasını getirmektedir. Böylece emperyalizme bağımlılığın bir sonucu olarak ülke içi sermaye birikiminin sınırlılığı ile tarımın sermaye ihtiyacı arasında bir "denge" kurulmaktadır. Bunun somut ifadesi ise, tarım kredilerinin sanayi kredilerine oranla çok küçük seviyede tutulmasıdır. Ülke içi sermaye kaynaklarının tarım yerine sanayiye yönlendirilmesinin bir sonucu olan üretim tekniklerindeki gerilik, aynı şekilde emperyalizme bağımlılık ortadan kaldırılmadan ortadan kaldırılamaz.
      Üçüncü neden, tarımsal üretim alanlarının küçük toprak parçalarından oluşmasıdır. Kapitalizmin yukardan aşağıya da olsa gelişmesine paralel olarak, ülkenin belirli bölgelerinde toprağın merkezileşip yoğunlaşmasını önleyen coğrafi etmenler burada ikincil unsur durumundadır. Küçük toprak parçaları üzerindeki üretimin yaygınlığı, doğrudan devlet politikalarının bir sonucu olmaktadır. Yazımızın başında da belirttiğimiz gibi, burada belirleyici unsur, kırsal alanlarda gelişecek olan devrimci mücadelenin önlenmesi olmaktadır. Bu nedenle, küçük de olsa köylülerin özel mülk sahibi olarak tutulmaları devlet politikası durumundadır.
      Aynı şekilde, küçük toprak mülkiyetine sahip köylülerin, üretim kooperatifleri aracılığıyla birleşik ve kolektif üretime yönelmeleri, köylü kitlesini içinde tutulduğu yalıtılmışlıktan çıkartacağı için ("sosyal uyanışın ekonomik gelişmeyi aşması"), her türlü yol kullanılarak engellenmiştir. Burada kullanılan en temel yöntem, oluşturulan kooperatiflerin hızla yozlaştırılması olmaktadır. Özellikle kooperatif yöneticilerinin yaptığı yolsuzlukların propagandası ile köylü kitleleri kooperatifçilikten uzaklaştırılmıştır. (Burada 1980 öncesinde CHP'nin sosyal-reformizminin bir sonucu olarak uygulamaya sokulan ve büyük bir propaganda ile sunulan Bafa Gölü projesinin işlemez hale getirilmesinin özel bir yeri vardır.)
      Tarım ürünlerinin maliyetini etkileyen dördüncü unsur, tarım makinelerinin geri teknolojiyle üretilmesidir. Bu ise, emperyalizme bağımlı otomotiv sanayiyle ilgili bir sonuçtur. İç piyasada tekel durumunda bulunan otomotiv şirketleri, teknolojik olarak geri tarım makineleri üretimini yıllardır sürdürmektedir. Emperyalist ülkelerde üretimine son verilmiş her türden tarım makinesinin üretimine dayanan bu sektör, bu sayede tarımdan yüksek kârlar sağlamaktadır. (Bu, aynı zamanda, emperyalist otomotiv tekellerinin kendi donanımlarını yenilerken, eski donanımlarını "sanayinin kaydırılması" paravanası altında geri-bıraktırılmış ülkelere satmalarının bir sonucudur.)
      Beşinci maliyet unsuru ise, toprağın ıslah edilmemesidir. Toprağın verimliliğini artırmaya yönelik toprak ıslahı, drenaj kanallarının açılması, sulama sistemlerinin kurulması, tümüyle tarıma yeni sermaye yatırımı anlamına gelir. Küçük üreticiliğin yaygın olduğu ülkemizde tarıma yönelik ek sermaye yatırımları, kaçınılmaz olarak devlet kredileriyle sağlanmak durumundadır. Daha önce belirttiğimiz gibi, bu da, dışa bağımlı sanayiye yönlendirilen kredilerin azaltılması anlamına gelmektedir. Emperyalizme bağımlı bir ülkede bunun gerçekleştirilmesi ise olanaksızdır.
      Altıncı maliyet unsuru ise, ülkemizdeki toprak dağılımının dengesizliğidir. Köylülerin önemli bir kesimi "topraklı işçi" durumundadır. Yoksul köylünün üzerinde üretim yaptığı toprak parçası, çoğu zaman kendi ihtiyacını karşılayacak düzeyde ürün elde etmesini olanaksız kılmaktadır. Bunun ortadan kaldırılabilinmesi için, toprağın genel yeniden dağılımı zorunlu olmaktadır. Yoksul köylünün verimli bir üretim yapmaya elverişli büyüklükte toprağa sahip kılınması ise, büyük topraklar üzerindeki özel mülkiyetin kaldırılmasıyla, yani buraların kamulaştırılmasıyla olanaklıdır. Büyük toprak sahiplerinin ve tarım kapitalistlerinin oligarşinin bir parçası olduğu bir ülkede bunun gerçekleştirilmesi, oligarşik yönetimin devrilmesiyle olanaklıdır.
      Görüldüğü gibi, tarım ürünlerinin "dünya fiyatlarının çok üstünde" olan maliyetlerinin düşürülmesi olanaklıdır ve bu olanak sadece demokratik bir devrimle (demokratik halk devrimi ile) birlikte gerçekleştirilecek olan toprak devrimi ile olanaklıdır. Ülkemizde toprak devrimi diye bir sorunun mevcut olmadığına ilişkin her türden demagojiye rağmen, tarımsal üretim ve köylülüğe ilişkin sorunların toprak devrimini böylesine önemli kılması, şüphesiz pekçok kişiyi şaşırtmıştır. Oysa ki, emperyalizmin yeni-sömürgecilik yöntemlerinin geri-bıraktırılmış ülkeleri bu noktaya getirdiği çok uzun zamandır bilinen bir gerçektir. Bütün sorun, bunun bilincine varılması ve devrimin gerçekleştirilmesi için mücadelenin süreklileştirilmesidir.





---

Dipnot
^[*] Ülkemizde uzun yıllardır doğru ve düzenli bir istatistik yapılmamaktadır. T. Özal döneminde başlatılan ilçelerin il yapılması, bucakların ilçe haline dönüştürülmesi ve büyük köylerin belde olarak belediyelikler haline getirilmesiyle, kırsal nüfusa ilişkin istatistikler yanıltıcı hale gelmiştir. Ekonomik anlamda olduğu kadar, sosyolojik anlamda da bir yerin idari olarak "belediye" haline getirilmesi, oranın "şehir" olduğu an- lamına gelmemektedir. Ülkemizdeki kent ve kır nüfusuna ilişkin istatistiklerde, son yirmi yıl boyunca kırsal nüfusun sürekli %48 olarak görünmesi bu idari kararlardan kaynaklanmaktadır.
^[**] 1850 yılından sonra Osmanlı İmparatorluğunun dış borçları büyümüş ve 1875 yılına gelindiğinde 17 mil-yon lira olan devlet gelirlerinin 13 milyon lirası dış borç taksitleri ve faiz ödemelerine gider hale gelmiştir. Bu durumda hazinenin dış borçların faiz ödemelerinin %50'sini ödeyeceğini ilan etmesi üzerine, Avrupa ülkeleri Rusya'yı Osmanlı İmparatorluğuna saldırtmış ve Rus orduları Yeşilköy önlerine kadar gelmiştir. 1878 yılında Berlin'de toplanan barış görüşmelerinde, Osmanlı İmparatorluğu dış borçları ödemeyi taahhüt etmiş ve bu ödemenin denetlenmesi için yabancılardan oluşan bir kurumun oluşturulmasını kabul etmiştir. Düyunu Umumiye adı verilen bu kuruluş, Avrupa ülkelerinin dışişleri bakanlarının yarı-resmi onayı ile seçilmiş kişilerden oluşturulmuş ve tek amacı alacakların tahsili olarak belirlenmiştir. 1881 yılında faaliyete geçen Düyunu Umumiye, bu işlemlerini Osmanlı Bankası aracılığıyla yürütmüştür.
^[***] Karl Marks, Louis Bonaparte'ın 18 Brumaire'i, Seçme Yapıtlar, Cilt: I, s: 276, Sol Yay.

---