Lenin: F e l s e f e D e f t e r l e r i

LENİN TARAFINDAN ANILAN YAPITLARIN ENDEKSİ

Aliotta, A. La reazione idealistica contro la scienza. Palermo, “Optima”, 1912, XVI, 526 p.– 344.

Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. VII. Leipzig, Duncker u. Humblot, 1878, S. 66–67. – 317.

“Allgemeine Literatür-Zeitung”. Charlottenburg, 1843–1844, Hft. I –VIII.– 13, 14, 16, 19, 26, 29, 34, 35.

Anekdota zur neuesten deutschen Philosophie und Publicistik von Bruno Bauer, Ludwig Feuerbach, Friedrich Köppen, Karl Nauwerck, Arnold Ruge und einigen Ungenannten. Hrsg. von A. Ruge, Bd, I – II. Zürich u. Winterthur, Literariches Comptoir, 1843.– 36.

“Archiv für die Geschichte des Sozialismus und der Arbeiterbewegung”. in Verbindung mit einer Reihe namhafter Fachmänner aller Länder hrsg. von C. Grünberg. Bd. 3, Hft. 3. Leipzig. Hirschfeld, 1913, 528-–530. S.–342.

Archiv für systematische Philosophie in Gemeinschaft mit Wilhelm Dilthey, Benno Erdmann und Paul Natorp mitbegründet von Eduard Zeller. Hrsg. von L. Stein. Neue Folge der Philosophischen Monatshefte. Bd. XTV. Abt. 2. Berlin, 1908;- 570 S.– 46, 47.

Aristoteles, De anima. – 204. 205, 235, 237, 238.

— De coelo.–’204.

— De mundo.–214.

— Metaphysik.–205, 232.

– Die Metaphysik des Aristoteles. Grundtext, Übers. und Komment. nebst erläut. Abhandlungen von A. Schwegler... Bd. 1–4. Tübingen, Fues, 1847–1848.–303, 305, 311–317.

Baillie, J. B. The origin and significance of Hegel’s Logic, a general introduction to Hegel’s system. London, Macmillian, 1901, XVIII, 375 p.– 194.

Bauch, B. (critiaue du livre) Haas, A. E. Der Geist des Hellenentums in der modemen Physik. Antrittsvorlesung, gehalten am 17. Januar 1914 in der Aula der Universität Leipzig. Verlag von Veit und Comp., Leipzig, 1914 (32 S.).– in: “Kant-Studien”. Bd. XIX, Hft. 3. Berlin, 1914, S. 391–392. – 323.

Bauer, D. Die Judenfrage. Braunscheweig, Otto, 1843. 115 S. – 24.

– Neueste Schriften über die Judenfrage. – in: “Allgemeine Literatur-Zeitung”. Charlottenburg, 1844, Hft. IV, März, S. 10–19.–25–28.

– Von den neuesten Schriften über die Judenfrage. – in: “Allgemeine Literatur-Zeitung” Charlottenburg, 1843, Hft. I, Dezember, S. 1–16.–24.,

Bauer, O. (critique du livre) Dr. Johann Plenge, Marx und Hegel. Tübingen, Laupp, 1911 8°. 184 S. (4 M).– in: “Archiv für die Geschichte des Sozialismus und der Arbeiterbewegung”. Bd. 3, Hft. 3. Leipzig, Hirschfeld, 1913, S. 528–530.– 342.

Bayle, P. Dictionnaire historioue et critique. – 5e ed., rev., corr. et aug. Avec la vie de l’auteur, par Mr. Des Maizeaux. T. 1–4. Amsterdam-Leiden, 1740.–210.

Beaussire, E. Antécédents de l’hégélianisme dans la philosophie française. Dom Deschamps, son système et son école. D’après un manuscrit et des correspondances inédites du XVIIIe siècle. Paris, Londres, ... Baillière, 1865. XVI, 233, 3 p. (Bibliothèque de philosophie contemporaine n° 3).– 271.

Boltzmann, L. Wissenschaftliche Abhandlungen. im Auftra-e und mit Unterstützung’ der Akademien der Wissenschaften zu Berlin, Göttingen, Leipzig, München, Wien. Hrsg. von Dr. F. Hasenöhrl. Bd. 1–3. Leipzig, Barth, 1909, –46.

Busse, L. Jahresbericht über die Erscheinungen der anglo-amerikanicshen Literatür der Jahre 1893/94. (Falckenberg-Armstrong, Fullerton, Wallace, Flint, Ladd, Ormond.)– in: “Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd. 111, Leipzig, 1898, S. 205–213.–195.

– Jahresbericht über die Erscheinungen der anglo-amerikanischen Literatür der Jahre 1896–1897. (Berenson - Gald-well-Mc Taggart-Carus-Fraser-Lindsay-Wenley-Seth.) – in: “Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd.119. Leipzig, 1902, S. 182–204.– 196.

Cabanis, P. I. G. Rapports du physique et du moral de l’homme.– T. 1–2. Paris, Crapart, 1802.–31.

Carnot, C. Réflexions sur la Métaphysique du calcul infinitésimal. Paris, Duprat, 1797 380 p.–98.

Clauberg, I. Defensio Cartesiana. Amsterdam, Elzevirium, 1652, (12) 631 p.–328.

Clemens, A, Clementis Alexandrini. Opera. Ex. rec. Gulielmi Dindorfii. Vol. 3. Oxonii, Clarendoniano, 1869, 694 p.–293, 295.

Dannemann, F. Die Naturwissenschaften in ihrer Entwicklung und in ihrem Zusammenhange. Dargest. von F. Dannemann. Bd. 1–4. Leipzig-Berlin, Engelmann, 1913.–279.

– Wie unser Weltbild enststand. Die Anschauungen vom Altertum bis zur Gegenwart über den Bau des Kosmos. Mit einem Titelbild nach der Rembrandtschen Radierung “Der Astrolog” und vielen Textbildern. Stuttgart, Francksche Verlagshandlung (1912). 98 S.– 279.

Darmstäedter, L. Handbuch zur Geschichte der Naturwissenschaften und der Technik. in chronologischer Darstellung. 2. umgearb. und verm. Aufl. Unter Mitwirk. von Dr. R. du Bois-Reymond und C. Schaefer. Hrsg. von Dr. L. Darm-staedter. Berlin, Springer, 1908. X, 1202 S.™281.

Darwin, Ch. On the origin of species by means of natural selection, or the preservation of favoured races in the struggle for life. London, Murray, 1859. IX, 502 p.–115.

“Deutsch-Französische Jahrbücher”. Hrsg. von A. Ruge u. K. Marx. 1. u. 2. Lfg. Paris, 1844, S. 86–144, 182–214.– 14, 24, 26, 27.

Dietzgen, J. Das Wesen der menschlichen Kopfarbeit. Eine abermalige Kritik der reinen und praktischen Vernunft von J. Dietzgen. Mit einer Einl. von A. Pannekoek, Stuttgart, Dietz, 1903. XXVII, 151 S.– 58. Diogenes Laertius. De vitis dogmatibus et apophthegmatibus clarorum philosophorum. Libri VIII, X.–209, 240, 244.

Ebbinghaus, H. Über das Gedächtnis. Untersuchungen zur experimentellen Psychologie. Leipzig, Duncker u. Humblot, 1885. IX, 169 S.–275.

Engel, B. C. (critique du livre) Hammacher, E. Die Bedeutung der Philosophie Hegels. VIII u. 92 S. Leipzig, 1911. Duncker und Humblot.– in: “Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd. 148. Leipzig, 1912, S. 95– 97, -196.

Engels, F. Die Lage der arbeitenden Klasse in England. Nach cigner Anschauung und authentischen Quellen. Leipzig, Wigand, 1845. 358 S.–63.

— Ludwig Feuerbach und der Ausgang der klassischen deutschen Philosophie. Revidierter sonder. Abdr. aus der “Neuen Zeit”. Mit Anhang: Karl Marx über Feuerbach vom Jahre 1845, Stuttgart, Deitz, 1888. VII, 72 S.–57, 86, 90, 137, 256.

— Umrisse zu einer Kritik der Nationalökonomie.– in : Aus dem literarischen Nachlass von Karl Marx, Friedrich Engels und Ferdinand Lassalle. Hrsg. von F. Mehring. Bd. 1. Gesammelte Schriften von Karl Marx und Friedrich Engels. Von März 1841 bis März 1844. Stuttgart, Dietz, 1902, S. 432–490.–349–350.

— Umrisse zu einer Kritik der Nationalökonomie.– in : “Deutsch-Französische Jahrbücher”. Hrsg. von. A. Ruge u. K. Marx. 1. u. 2. Lfg. Paris, 1844, S. 86–144.–14.

Engels, F. u. Marx, K.– Voir Marx, K. u. Engels, F.

Faucher, J. Englische Tagesfragen.– in: “Allgemeine Literatur-Zeitung”. Charlottenburg, 1844, Hft. VII, Juni, S. 1–8; Hft. VIII, Juli, S. 28–38.–21.

Fénélon, Questions de physique générale et d’astronomie. Toulouse, Privat, 1908.–45.

Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Bd. 1–10. Leipzig, Wigand, 1846–1883.

Bd. 4. Geschichte der Neueren Philosophie von Bacon von Verulam bis Benedikt Spinoza. 1847, 392 S.–51.

Bd. 5. Darstellung, Entwick-lung und Kritik der Leibnizschen Philosophie. 1848. X, 290 S.–öl.

Bd. 6. Pierre Bayle. Ein Beitrag zur Geschichte der Philosophie und Menschheit. 2. umgearb. und verin. Aufl. 1848. VIII, 308 S.–52.

Bd. 8. Vorlesungen über das Wesen der Religion. Nebst Zusätzen und Anmerkungen. 1851. VIII, 463 S.-–51–68.

Bd. 9. Theogonie nach den Quellen des klassischen, hebräischen und christllchen Altertums. 1857, 446. S.–68.

– Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. I–X. Stuttgart, Frommann, 1903–1911.

Bd. I. Gedanken über Tod und Unterbüchkeit. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. 1903. XV, 374 S.–275, 319.

Bd. II. Philosophische Kritiken und Grundsâtze. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. 1904. XI, 411 S.–274, 275, 319.

Bd. III. Geschichte der Neueren Philosophie von Bacon von Verulam bis Benedikt Spinoza. Durchges. und neu .hrsg von F. Jodl. 1906. XI, 388 S. –319.

Bd. IV. Darstellung, Entwicklung und Kritik der Leibnizschen Philosophie. Zur neueren Philosophie und ihrer Geschichte. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. 1910, XII, 448 S.–275, 319, 32£–331.

Bd. V. Pierre Bayle. Ein Beitrag zur Geschichte der Philosophie und Menschheit. Mit einer Biogr. Bayles vom Hrsg. Neu hrsg. und biogr. eingelei-tet von W. Bolin. 1905, X, 436 S.–319.

Bd. VI. Das Wesen des Christentums. Durchges. und neu hrsg. von W. Bolin. 1903. X, 411 S.–275, 319.

Bd. VII. Erlauterungen und Ergänzungen zum Wesen des Christentums. Durchges. und-neu hrsg. von W. Bolin. 1903, XII, 520 S.–274, 319.

Bd. VIII. Vorlesungen über das Wesen der Religion. Nebst Zusatzen und Anmerkungen. Durchges. und neu hrsg. von W. Bolin. 1908. VIII, 459 S.– 274, 275, 319.

Bd. IX. Theogonie nach den Quellen des klassischen, hebräischen und christlichen Altertums. Durchges. und neu hrsg. von W. Bolin. 1907. IX, 417 S.–319.

Bd. X. Schriften zur Etnik und nachgelassene Aphorismen. Durchges, und neu hrsg. von F. Jodl. 1911. X, 385 S.– 274, 319.

— Darsteliung, Entwicklung und Kritik der Leibnizschen Philosophie. Ansbach, 1837. 295 S.–323 –331.

— Grundsätze der Philosophie der Zukunft. Zürich u. Winterthur, Literarisches Comptoir, 1843. IV, 84 S.–34, 54.

— Grundsätze der Philosophie der Zukunft. 1843.. in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. II. Phüosophische Kritiken und Grundsätze. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1904, S. 245–320, 274, 275.

— Herr von Schelling. 1843. Brief an K. Marx. (Nach dem Brouillon.) – in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. IV. Darstellung, Entwicklung und Kritik der. Leibnizschen Philosophie. Zur neueren Philosophie und ihrer Geschichte. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1910, S. 434–440.–331.

— Kritik des “Antihegel”. 1835.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. II. Philosophische Kritiken und Grundsätze. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1904, S. 17–80.–275.

— Der Schriftsteller und der Mensch. Eine Reihe humoristisch-philosophischer Aphorismen. 1834.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. I. Gedanken tiber Tod und Unterblichkeit. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1903, S. 263–366.-275.

— Spinoza und Herbart. 1836.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von “W. Bolin u. F. Jodl. Bd. IV. Darstellung, Entwicklung und Kritik der Leibnizschen Philosophie. Zur neueren Philosophie und ihrer Geschichte. Durchges. u neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1910, S. 400–416.–330.

— Todesgedanken. 1830.– in : Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. I. Gedanken tiber Tod und Unsterblichkeit. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1903, S. 1–90.-275.

— Über die Vernunft; Ihre Einheit, Allgemeinheit, Unbegrenztheit. Dissertation zur Erlangung des philosophischen Doktorates.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodf. Bd. IV. Darstellung, Entwicklung und Kritik der Leibnizschen Philosophie. Zur neueren Philosophie und ihrer Geschichte. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1910, S. 299–356.-274.

— Über Spiritualismus und Ma-terîalismus, besonders in Beziehung auf die Willensfreiheit. 1863–1866.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F: Jodl. Bd. X. Schriften zur Ethik und nachgelassene Aphorismen. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1911, S. 91–229.– 274.

— Verhältnis zu Hegel. 1840, mit späteren Zusätzen.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd, IV. Darstellung, Entwicklung und Kritik der Leibnizschen Philosophie Zur neueren Philosophie und ihrer Geschichte. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1910, S. 417–424.–330.

— Vorlaufige Thesen zur Reform der Philosophie. 1842.– in: Feuerbach, L. Sämtliche “Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. II. Philosophische Kritiken und Grundsätze. Durchges. und neu hrsg-von F. Jodl. Stuttgart, From-manw, 1904, S. 222–244.–101, 274, 275.

— Das Wesen der Religion. Ergänzungen und Erläuterungen. 1845.–in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. VII. Erläuterungen und Ergänzungen zum Wesen des Christentums. Durchges. und neu hrsg. von W. Bolin. Stuttgart, Frommann, 1903, S. 390– 520.–274, 275.

— Das Wesen des Christentums... Leipzig, Wigand, 1841. XII, 450 S.–52, 53, 274, 275.

— Wider den Dualismus von Leifo und Seele, Fleisch und Geist.–in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. ı von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. II. Philosophische Kritiken und Grundsätze. Durchges. und neu hrsg. von F. Jodl, Stuttgart, Frommann, 1904, S. 326– 357.-234,274.

— Zur Beurteihıng der Schrift: “Das Wesen des Christentums”. 1842. – in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke. Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. VII. Erläuterungen und Ergänzungen zum Wesen des Christentums. Durchges. und neu hrsg. von W. Bolin. Stuttgart, Frommann, 1903, S. 265–275,-275.

– Zur Kritik der Hegelschen Philosophie. 1839.– in: Feuerbach, L. Sämtliche Werke, Neu hrsg. von W. Bolin u. F. Jodl. Bd. II. Philosophie sche Kritiken und Grundsätze. Durchges. und hrsg. von F. Jodl. Stuttgart, Frommann, 1904, S. 158–204.–275.

Fischer, F. Die Metaphysik, von empirischem Standpunkte aus dargestellt. Zur Verwirklichung der Aristotelischen Metaphysik. Basel, Schweighausersche Buchh., 1847. VIII, 152 S.–317.

Fischer, K. Hegels Leben, Werke und Lehre. T. I. Mit dem Bildnis des Verfassers in Heliogravüre. Heidelberg, Winter, 1901. XX, 576 S. (Ğeschichte der neueren Philosophie von K. Fischer. Jubiläumsausg . Bd. 8). 127, 142.

Forel, A. Gehirn und Seele. Vortrag gehalten bei der 66. Versammlung deutscher Na-turforscher und Artze in Wien am 26. September 1894. 10. Auflg. Stuttgart, Kröner, 1907. 45 S.–275.

Fourier, Ch. Le nouveau monde industriel et sociétaire, ou invention du procédé d’industrie attrayante et naturelle distribuée en séries passionnées.–36, 38.

— Théorie de l’unité universelle.–-36, 38.

— Théorie des quatre mouvements et des destinées générales. –36, 38.

“Frankfurter Zeitung und Handelsblatt”. 1904, Nr. 348. Erstes Morgenblatt, 13. Dezember, S. 1–3.–44.

Gauss, C. F. Disquistiones arithmeticae. Lipsiae, 1801. 478 S.–170.

Genoff, P. Feuerbachs Erkenntnistheorie und Metaphysik. In-augural-Dissertation zur Erlangung der Doktorwürde der hohen philosophischen Fakultät der Universität Bern, vorgelegt von P. Genoff aus Zar-sko-Selo (Bulgarien), Zürich Selnau, 1911. 89 S. –274, 275.

Gomperz, Th. Les penseurs de la Grèce. Histoire de la Philosophie antique.–211.

Grün, K. Ludwig Feuerbach in seinem Briefwechsel und Nachlass sowie in seiner Philosophischen Charakterentwicklung. Bd. 1–2. Leipzig u. Heidelberg, Winter, 1874.-275.

Guenther, K. Vom Urtier zum Menschen. Ein Bilderatlas zur Abstammung- und Entwicklungsgeschichte des Menschen. Zugest. und erläutert von Dr. K. Guenther. Bd. 1–2, Stuttgart, Deutsche Verlags-An-stalt, 1909.–46.

Haas, A, E. Der Geist des Hellenentums in der modernen Physik. Antrittsvorlesung, gehalten am 17. Januar 1914 in der Aula der Universität Leipzig. Leipzig, Veit, 1914, 32 S.–283.

Haeckel, E. Gott-Natur (Theophysis.) Studien über monistisctte Religion, Leipzig, Kröner, 1914, 72. S.–340.

— Die Lebenswunder. Gemeinverständliche Studien über Biologische Philosophie. Ergänzungsband zu dem Buche über die Welträtsel. Volks - Ausg. Stuttgart, Kröner, s. a. VIII. 200 S.–44.

— Die Welträtsel. Gemeinverständliche Studien über Monistische Philosophie. Volks-Ausg. ...Mit einem Nachworte: Das Glaubensbekenntnis der Reinen Vernunft. Stuttgart, Kröner, s. a, 176. S.–44.

Hammacher, E. Die Bedeutung der Philosophie Hegels, für die Gegenwart. Leipzig, Duncker u. Humblot, 1911. VIII, 92 S.– 196.

Handbuch der Klassischen Altertumswissenschaft in systematischer Darstellung mit besonderer Rücksicht auf Geschichte und Methodik der einzelnen Disziplinen. Hrsg. von I. Müller. Geschichte der antiken Naturwissenschaft und Philosophie. Bearb. von S. Günther und W. “Windelband. Bd. V. Abt. 1, Nördlingen, Beck’sche Buchh. 1888. VII, 337, S.–314.

Hegel, G. W. F. Werke. Vollst. Ausg. durch einen Verein von Freunden des Verewigten: Ph. Marheineke u. a. Bd. I–XIX. Berlin, Leipzig, Duncker u. Humblot, 1832–1845, 1887.

Bd. I. Philosophische Abhandlungen. Hrsg. von K. L. Michelet. 1832. XXXIV, 423 S. –70.

Bd. II. Phänomenologie des Geistes. Hrsg. von J. Schulze 1832. XII, 612 S.–70, 79, 123, 175.

Bd. III. Wissenschaft der Logik. Hrsg. von L. von Henning. T. 1. Die objektive Logik. Abt. 1. Die Lehre vom Sein. 1833. VIII, 468 S. 70, 71–81, 85–102, 146, 306, 319.

Bd. IV. Wissenschaft der Logik. Hrsg. von L. von Henning. T. 1. Die objektive Logik. Abt. 2. Die Lehre vom Wesen. 1834. VHI. 243 S.–70, 105–127, 128–131, 132, 146, 306, 319.

Bd. V. Wissenschaft der Logik. Hrsg. von. L. von Henning. T. 2. Die subjektive Logik, oder: die Lehre vom Begriff. 1834. VIII, 353 S.–70, 135–144, 150–160, 164–191, 193, 306, 319.

Bd. VI. Enzyklopädie der philosophischeri Wissenschaften im Grundrisse. T. 1. Die Logik. Hrsg. von L. von Henning. 1840. XL, 414, 2 S.–70 127–128, 131–132, 141, 142, 146–149, 159, 161–164, 169, 190–193, 264–266.

Bd. VII. Abt. I. Vorlesungen über die Naturphilosophie, als der Enzylklopädie der philosophischen Wissenschaften im Grundrisse. T. 2. Hrsg. von K. L. Michelet 1842, XXX, 2, 696 S.–70.

Bd. VIII. Grundlinien der Philosophie des Rechts öder Naturrecht und Staatswissenschaft im Grundrisse. Hrsg. von. E. Gans. 1833. XX, 440. S.–70.

Bd. IX. Vorlesungen über die Philosophie der Geschichte. Hrsg. von E. Gans. 1837. XXIV, 446, 1. S.–70, 255–263.

Bd. X. Vorlesungen über die Aesthetik. Hrsg. von H. G.

Hotho.

Abt. 1. Bd. 1. 1835. XX, 547 S.;

Abt. 2. Bd. 2. 1837. X, 465 S.;

Abt. 3. Bd, 3. 1838. VIII, 581 S.–70.

Bd. XI. Vorlesungen über die Philosophie der Religion. Nebst einer Schrift über die Beweise vom Dasein Gottes. Hrsg. Ph. Marheineke. Bd. 1, 1832. XVI. 76 S.–70. Bd. XII. idem. Bd. 2, 1832. VI, 483, S.–70.

Bd. XIII. Vorlesungen über die Geschichte der Philosophie. Hrsg. von K. L. Michelet. Bd. 1, 1833. XX, 418 S.–70, 201– 220, 287.

Bd. XIV. idem. Bd. 2, 1833. VI, 586 S. 70, 219, 221–249.

Bd. XV. idem. Bd. 3. 1836. VIII, 692 S.–70, 251–252.

Bd. XVI. Vermischte Schriften. Hrsg. von F. Förster u. L. Boumann. Bd. 1, 1834. VI, 506 S.–70.

Bd. XVII. idem. Bd. 2, 1835. VI, 634 S.–70.

Bd. XVIII. Philosophische Propädeutik. Hrsg. von K. Rosenkranz. 1840. XXII, 2, 205. S.–70.

Bd. XIX. Briefe von und an Hegel. Hrsg. von K. Hegel. T. 1. 1887. XII, 430 S.; T. 2. 1887, 399 S.–70, 319.

— Werke. Vollst. Ausg. durch einen Verein von Freunden des Verewigten : Ph, Marheineke u. a. 2. unverând. Aufl. Bd. II. Phânomenologie des Geistes. Hrsg. von J. Schulze. Berlin. Duncker u. Humblot, 1841 XII, 591 S. –.22, 34, 36–38.

— Cours d’esthétique. Analysé et trad. en partie, par Ch. Bénard. T. 1–3. Paris, 1840– 1848. –271.

— The logic of Hegel. Transl. irom the encylopaedia of the philosophical sciences by W. “Wallace. 2 d. ed., rev. and augm. Oxford, Clarendon Press, 1892. XXVI, 2, 439 p.–195.

— Logique de Hegel. Trad. pour la prèmiere fois et accompagnée d’une introd, et d’un comment. perpétuel par A. Véra. T. I. Paris, Ladrange, 1859. VII, 354 p.–271.

— Phänomenologie des Geistes. Mit einer Einleitımg und einigen erläuternden Anmerkungen am Fusse der Seiten für den akademischen Gebrauch. Hrsg. von G. Bolland. Leiden, Adriani, 1907. XXXVIII, 751 S.–338.

— Philosophie de la nature Trad. pour la prèmiere fois et accompagnée d’une introd. et d’un comment. perpétuel par A. Véra. T. 1. Paris, Ladrange, 1863, XII, 628 p.–271.

— Philosophie de l’esprit. Trad, pour la prèmiere fois et accompagnée de deux introd. et d’un comment. perpétuel par A. Véra... vols. 1–2. Paris, Bailliere, 1867–1869.–271.

— Philosophie de la religion. Trad. pour la prèmiere fois et accompagnée de plusieurs introd. et d’un comment. perpétuel par A. Véra. Vols. 1–2. Paris, Bailliere, 1876– 1878.–271.

— Wissenschaft der Logik. –194, 195, 196.

— Wissenschaft der Logik. Bd. 1–2. Nürnberg, Schrag, 1812– 1816.–115.

— Hibben, J. G. Hegel’s logic, an essay in interpretation. New York, Scribner’s Sons, 1902, 313 p.–195, 196.

— Hilferding, R. Das Finanzkapital. Eine Studie über die jüng-ste Entwicklung des Kapitalismus. Wien, ,Brand, 1910. XII 477 S. (Seperatabdruck aus den Marx-Studien. Bd. 3.) – 345.

— Janet, P. Etudes sur la dialectique dans Platon et dans Hegel. Paris, Ladrange, 1861. LVI, 396 p.–272.

— Jodl, F. Lehrbuch der Psychologie. 2. Aufl. Bd. 1-2. Stuttgart u. Berlin, Gotta, 1903.–275.

Kant, I. Kritik der reiııen Vernunft. 2. hin und wieder verbesserte Aufl. Riga, 1787, XLIV, 884 S.–81, 140, 327.

— Kritik der Urteilskraft. 3. Aufl. Berlin, 1799.–108, 109.

“Kant-Studien”. Philosophische Zeitschrift. Unter Mitwirkung von E. Adickes, E. Boutroux u. a. und mit Untersttitzung der “Kantgesellschaft”. Hrsg. von H. Vaihinger und B. Bauch. Bd. XIX, Hft. 3. Berlin, 1914, S. 391–392.– ‘283.

Lange, F. A. Geschichte des Materialismus und Kritik seiner Bedeutung in der Gegenwart. Iserlohn, Baedeker, 1866. XVI, 564 S.–275, 338.

Lassalle, F. Die Philosophie Herakleitos des Dunklen von Ephesos. Nach einer neuen Sammlung seiner Bruchstücke und der Z eugnisse der Alten dargestellt. Bd. 1–2. Berlin, Duncker, 1858.–287, 297, 303.

Lieibniz, G. W. Essais de théodicée sur la bonté de Dieu, la liberté de l’homme et l’origine du mal. –326.

— Nouveaux essais sur l’entendement humain.–326, 327, 328.

Lipps, Th. Naturwissenschaft und Weltanschauung. Vortrag gehalten auf der 78. Versammlung
deutscher Naturforscher und Arzte in Stuttgart. Heidelberg, Winter’s Universitätsbuchhandlung, 1906, 40 S. –284.

Lucas, R. Bibliographie der radioaktiven Stoffe. Hamburg u. Leipzig, Voss, 1908. –45.

Mach, E. Grandriss der Physik für die hohen Schulen des Deiıtschen Reiches. Bearb. von Harbordt und Fischer. T. 2. Ausführlicher Lehrgang. 2. Aufl. Leipzig, Freytag, Wien, Tempsky.l 908.–45.

Mac Taggart, J. E. Studies in the Hegelian Dialektik. Cambridge, 1896. XVI, 1259 p.–196.

Mariano, R. La Philosophie contempo raine en Italie. Essai de philosophie hégélienne... Paris, Bailliere, 1868. VIII, 162, 12 p.–272.

Marx, K. u. Engels, F. Die heilige Familie, oder Kritik der kritischen Kritik. Gegen Bruno Bauer und C. Frankfurt a. M., Literarische Anstalt (J. Rütten), 1845. VIII, 336 S.–13, 39, 52.

— Manifest der Kommunistischen Partei. Veröffentlicht im Februar 1848. London, Druck von Hirschfeld, 1848, 24 S.– 63, 115.

Marx, K. Marx über Feuerbach. (Niedergeschrieben) in Brüssel im Frühjahr 1845). –in: Engels, F. Ludwig Feuerbach und der Ausgang der klassi-schen deutschen Philosophie. Revidierter sonder. Abdr. aus der “Neuzen Zeit”. Mit Anhang: Kari Marx über Feuerbach vom Jahre 1845. Stuttgart, Dietz, 1888, S. 69–72.–172, 295, 435.

– Zur Judenfrage. – in : “Deutsch-Französische Jahrbücher”, hrsg. von A. Ruge und K. Marx. 1. u. 2. Llfg. Paris, 1844, S. 182–214.–25, 26, 27–28.

Marx-Studien. Blätter für Theorie und Politik des wissenschaftlichen Sozialismus. Hrsg. von M. Adler u. R. Hilferding. Bd. 3. Wien, 1910, S. VII-XII, 1–477. –345.

Michelet, K. L. und Haring, G. H. Historischkritische Darstellung der dialektischen Methode Hegels. Nebst dem gutachtlichen Berichte über die der Philosophischen Gesellschaft zu Berlin eingereichten Bewerbungsschriften und einer Geschichte der Preisbewerbung. Leipzig, Duncker u. Humblot, 188. XVI, 174 S.–197.

“Mind”. A quarterly Review of psychology and philosophy. Edited by G. F. Stout. New series. Vol. XXII. London, 1913, N° 86, april, p. 280–’284. –343.

Napoléon. Pensées. Paris, 1913, 120 p. (Bibliothèque miniature. 14), –282.

“Neu Rheinische Zeitung”. Köln, 1848, Juni–1849, Mai.–63.

Noël, G. La Logique de Hegel.– in : “Revue de Metaphysique et de Morale”. Paris, t. II, 1894, pp. 36–57, 270–298, 644–675; t. III, 1895, p. 184–210, 503– 526; t. IV, 1896, p. 62–85, 583 –614.–267.

— La Logique de Hegel. Paris, Alcan, 1897. VIII, 1888 p.–267, 268–272.

— (Critique du livre) William Wallace. Hegel’s Philosophy of Mind. Translated from the encyclopaedia of the philosophical sciences with five in-troductory essays. Oxford, at the Clarendon Press, 1894; Henry Frowde, London.– in : “Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1894, n° 11, novembre, p. 540.–194.

— (Critique du livre) William Wallace, Prolegomena to the study of Hegel’s philosophy and especially of his logic. Oxford, at the Clarendon Press, 1894; London, Henry Frowde.– in: “Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1894, n° 11, novembre, p. 5S8–540.–194.

Norström, V. Naives und wis-senschaftliches Weltbild.– in: Archiv für systematische Philosophie. Bd. XIV, Hft. 4, Berlin, 1908, S. 447–496.-47.

Paulsen, F. Einleitung in die Philosophie. 6. Aufl. Berlin, Herz, 1899. XVI, 444 S.– 41–43.

Pearson, K. The Grammar of Science. London, Scott, 1892. XVI, 493 S.–124.

Pelazza, A. R. Avenarius e l’empiriocriticismo. Torino, Bocca, 1909, 129 p.–46.

Peres, J. Rivista di Fliosofia. 1911, Janvier-Juin.– in: “Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1911, n° 9, septembre, pp. 332–335. –195.

Perrin, J. Les atomes. Avec 13 figures. Paris, Alcan, 1913. XVI, 296 p.

— Traité de chimie physique. Les principes, Paris, Gauthier-Villars, 1903, XXVI, 300 p.–337.

Perry, R. B. Present philosophical tendencies: a critical survey of naturalism, idealisin, pragmatism and realism, together with a synopsis of the philosophy of Willlam James. London a. New York, Longmans, Green, 1912. XV, 383 p.–343.

Pflaum, Ch. D. Bericht über die italienische philosophische Literatür des Jahres 1905.– in: “Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd. 129. Leipzig, 1906, S. 94–105.–196.

Planck. M. Das Prinzip der Erhaltung der Energie. 2. Aufl. Leipzig u. Berlin, Teuhner, 1908. XVI, 280 S. (Wissenschaft und Hypothese. VI.)–45.

Plato

— Kratylos. –296, 297.

— Meno. –225

— Parmenides. –80, 88 , 252.

— Symposion. – 214. ,

— Sophista. – 230, 252.

— Theatetus. – 228, 293, 297.

— Timaeus. –252, 295.

— Phaedo. –228.

— Philebus. –252.

Plechanow, G. Bernstein und der Materialismus.–in: “Die Neue Zeit”, Stuttgart, XVI. Jg. 1897–1898. Bd. II. Nr. 44, S. 545–555.-226.

— Konrad Schmidt gegen Karl Marx und Friedrich Engels.– in: “Die Neue Zeit”, Stuttgart, XVH. Jg. 1898–1899. Bd. I. Nr. 5, S. 133–145.–226:

— Materialismus oder Kantianismus? – in: “Die Neue Zeit”, Stuttgart, XVII, Jg. 1898– 1899. Bd. I, Nr. 19, S. 589– 596.-226.

Plenge, J. Marx und Hegel, Tübingen, Laupp, 1911, 184. S.–196, 333–335, 342.

Prantl, K. Fischer Friedrich.– in: Allgemeine Deutsche Biographie. Bd. VII. Leipzig, Duncker u. Humblot, 1878, S. 66–67.–318.

“Preussische Jahrbücher”. Bd. 151. Januar bis März 1913. Berlin, 1913, S. 415–436.–196.

Proudhon, P. J. Qu’est-ce que la proprieté? ou Recherches sur le principe du droit et du gouveraement. 1er mémoire. Paris, Brocard, 1840, ‘244 p.– 16, 20–21.

Raab, F. Die Philosophie von Bichard Avenarius. Systematische Dastellung und immanente Kritik. Leipzig, Meiner, 1912, IV, 164 S.–337.

“Rheinische Zeitung für Politik, Handel und Gewerbe”. Köln, 1842–1843.–335.

Rau, A. Friedrich Paulsen über Krnst Haeckel. Eine kritische Untercushung über Naturforschung und moderne Katheder-philosophie. 2. Aufl. Berlin, Brâckwede, 1907, 48 S. (Flugschriften des Deutschen Moni-stenbundes. Hft. 3.) – 339.

Révolutions de Paris, dédiés à la Nation et au district des Petits-Augustins.– NN 1–160. Paris, 1789–1792.–22.

“Revue de Métaphysique et de Morale”. Paris, t. II, 1894, pp. 36–57, 270–298, 644– 675; t. III, 1895, pp. 184–210, 503–526; t. IV, 1896, pp. 62– 85, 583–614.–267.

“Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1894, n° 11, novembre, pp. 538–540.–194.

— 1902, n° 9, semtembre, pp. 312–314.–194.

— 1904, n° 4, avril, pp. 393– 409, 430–431.–195, 273.

— 1911, n° 9, septembre, pp. 332–335.–195.

— 1912, n° 12, decembre, pp. 644–646.-344.

Rey, A. La philosophie moderne. Paris, Flammarion, 1908. 372 p. (Bibliothéque de Philosophie scientifique.)– 353–397.

— Les principes philosophiques de la chimie physique.– in: “Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1904, n° 4, avril, pp. 393– 409.–273.

Richter, R. (Critique du livre) Stein, Ludwig. Philosophische Strömungen der Gegenwart. Stuttgart, 1908, Verlag von Enke. XVI und 452 S.-– in: “Vierteljahresschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie”. Hft. 1. Leipzig, 1909, S. 105–110.–45.

Riecke, E. Lehrbuch der Physik zu eigenem Studium und zum Gebrauche bei Vorlesungen. Bd. 1–2. 4. Aufl. Leipzig, Veit, 1908.–45.

“Rivista di Filosofia”. Organo della Societa Filosofica Ita-liana. Anno III. Genova, 1911, p. 387–401.–195.

Rotta, P. La rinascita dell Hegel e la filosofia perenne.– in: “Rivista di Filosofia”. Anno III. Genova, 1911, p. 387– 401.–195.

Ruttmann, W. I. Die Haupter-gebnisse der modernen Psychologie mit besonderer Berücksichtigung der Individual-forschung. Leipzig, Wunderlich, 1914, XVIII, 392. S.–341

Schiller. F. C. S. (Iritique du livre) Present Philosophi-cal Tendencies: a Critical Survey of Naturalism, idealisin, Pragmatism and Realism, together with a Synopsis of the Philosophy of William James. By Ralph Barton Perry, New York and London: Longmans, -Green and C°., 1912. Pp. XV, 383.– in: “Mind”. New series. Vol. XXII. London, 1913. N° 86, April, pp. 280–284.– 343.

Schinz, M, Die Wahrheit der Religion nach den neuesten Vertretern der Religionsphilosophie. Dargestellt und beurteilt von M. Schinz. Zürich, Leehmann, 1908, XI, 307 S.– 46.

Schmidt, F. J. Hegel und Marx. in: “Preussische Jahrbücher”. Bd. 151. Januar bis März 1913. Berlin, Stilke, 1913, S. 415– 436.–196.

Schmitt, E. H. Das Geheimnis der Hegelschen Dialektik, beleuchtet vom konkretsinnlichen Standpunkte. Halle a. S., Pfeffer, 1888. XIV,- 144 S.–197.

Segond, J. (Critique du livre) Antonio Aliotta. La reazione idealistica contro la scienza. 1 vol. grand in-8°, XVI-526 pp. Palermo, Casa editrice Optima, 1912.– in: “Revue philosophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1912, n°12, decembre, pp. 644–646.– 343.

— (Critique du livre) J. B. Baillie. The origin and significance of Hegel’s Logic, a general introduction to Hegel’s system. 1. vol. in - 8° de XVIII - 375 p., London, Macmillan and C°, 1901.– in: “Revue philosophique de la France et de l’Etranger;”. Paris, 1902, n° 9, septembre, pp. 312–314.-194.

Seth, A. The development from Kant to Hegel with chapters on the Philosophy of Religion. London, Williams a. Norgate, 1882, IV, 170 p.–197.

Sextus Empiricus. Adversus Mathematicos.–218, 224.

– Pyrronisehe Hypotyposen.– 210.

Simon, T. G. (Critimıe du livre) Stirling, J. H. The secret of Hegel: being the hegelian system in origin, principle, form and matte.

– “Zeitschrift für Philosophie und philosophisehe Kritik”. Bd. 53. Halle, 1868, S. 268– 270. in: Simon, T. G. Über den gegenwärtigen Zustand der metaphvsischen Forschung in Britannien.–197.

Spaventa, B. Da Socrate a Hegel. Bari, Laterza, 1905. XVI, 432 S. (Bîblioteca di cultura moderna. N° 17).–197.

– La filosofia italiana nelle sue relazioni con la fiiosofia europea. Nuova edizione con note e appendice di documenti a cura di G. Gentile. Bari, Laterza, 1908. XXII, 317 p.– 46.

Spicker, G, Über das Verhältnis der Naturwissenschaft zur Philosophie. Mit besonderer Berücksichtigung der Kantischen Kritik der reinen Vernunft und der Geschichte des Materialismus von Albert Lange. Berlin, Duncker, 1874. 94 S.– 338.

Stein, L. Philosophische Strömnngen der Gegenwart. Stuttgart, Enke, 1908. XVI, 452 S. –46.

Stirling, J. H. The secret of Hegel: being the Hegelian system in origin, principle, form and matter.–197.

Strache, H. Die Einheit der Materie. des Weltathers und der Naturkräfte. Wien, Deuticke, 1909.–47.

Sue, E. Les Mystères de Paris. 11e ed., Paris, 1842.– 21, 35, 36, 38–39.

Suter, J. Die Philosophie von Richard Avenarius. Darstellung und erkenntniskritische Würdigung. Inagural-Disser-tation zur Erlangung der Doktorwürde der ersten Sektion der hohen philosophischen Fakultät der Universität Zürich, vorgelegt von J. Suter aus Madretsch. Begutachtet Von G. W. Störring, Zürich, 1910, 167. S.–341.

Teichmann, E. Betrachtungen zu eînigen neuen biologischen Werken. in: “Frankfurter Zeitung und Handelsblatt”. 1904, Nr. 348. Erstes Morgenblatt, 13. Dezember, S. 1–3.–44.

Thomson, J. J. Die Korpuskulartheorie der Materie. Autoris. Übers. von G. Siebert. Braunschweig, Vieweg, 1908. VII, 166 S. (Die Wissen-schaft. Sammlung naturwis-senschaftlicher und mathema-tischer Monographien. Hft. 125.)–45.

Uebenveg, F. Grundriss der Geschichte der Philosophie. T. 1–3, 5., mit einem Philosophen-und Literatoren-Register ver-sehene Aufl., bearb. und hrsg. von M. Heinze. Berlin, Mitt-ler, 1876.–40.

— Grundriss der Geschichte der Philosophie, fortgeführt von M. Heinze. T. 1. Das Altertum. 10, mit Namen- und Sacheverzeichnis versehene Aufl., bearb. und hrsg. von K. Praechter. Berlin, Mittler, 1909. XV, 362, 178 S.–211. 228.

Uhde-Bernays, H. Feuerbach. Leipzig, Insel-Verlag, 1914, 77 S. mit III.–340.

Ulrici, H. (Criticpıe du livre) The Development from Kant to Hegel with Chapters on the Philosophy of Religion. By Andrew Seth. Published by the Hibbert Trustees. London, “Williams a. Nortgate, 1882.– in: “Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd. 83. Halle, 1883, S. 145–150.– 197.

Véra, A. Introduction à la philosophie de Hegel. Paris, Franck 1855, VII, 306 p.–272.

Verworn, M. Die Buogenhypothese. Eine kritisch-experimentelle Studie über die Vorgänge in der lebendigen Substanz. Jena, Fischer, 1903. IV, 114 S. –277–278.

“Vierteljahresschrift für wissenschaftliche Philosophie und Soziologie”. Gegründet von R. Avenarius, in Verbindung mit F. Jodl und A. Reihl, hrsg. von P. Barth. 33. Jg. Neue Folge VIII. Leipzig, 1909. Hft. I, S. 105–110.–45.

Volkmann, P. Erkenntnistheoretische Grundzüge der Naturwissenschaften und ihre Beziehungen zum Geistesleben der Gegenwart. Allgemein wissenschaftliche Vortrâge. 2. vollst. umgearb. und erw. Aufl. Leipzig u. Berlin, Teubner, 1910. XXIII, 454 S. (Wissenschaft und Hypothese. IX.)–276.

Wallace, W. Hegel’s philosophy of mind. Translated from the encyclopaedia of the philosophical sciences with five introductory essays. Oxford. Clarendon Press, 1894. “20 p.–194.

— Prolegomena to the study of Hegel’s philosophy and especially of his logic. 2 d. ed., rev. and augm. Oxford. Clarendon Press, 1894. XVI, 365 p.–194.

Weber L. (Critique du livre) J. Grier Hibben. Hegel’s logic, an essay in interpretation. 313 p., Scribner’s Sons, New York, 1902.– in: “Revue phi-losophique de la France et de l’Etranger”. Paris, 1904. n° 4, avril, p. 430–431.–195, 196.

Windelband, W. Geschichte der antiken Naturwissenschaft und Philosophie. Bearb. von S. Günter und W. Windelband. in: Handbuch der Klassischen Altertumwissenschaft in systematischer Darstellung mit besonderer Rticksicht auf Geschichte und Methodik der einzelnen Disziplinen, hrsg. von I. Müller. Bd. V. Abt. 1. Nördlingen, Beck’sche Buchhand-lung, 1888, VII, 337 S.–314.

Xenophon. Xenophontis memorabilla.–226.

Zart, A. Bausteine des Weltalis. Atome und Moleküle. Mit zahl-reichen Abbildungen nach Originalaufnahmen und Zeichnungen von C. Schmauck, R. Oeffinger u. a. und einenı Titel-bild von W. Planck. Stuttgart, Kosmos, Gesellschaft der Naturfreunde, 1913, 100 S.– 340.

“Zeitschrift für Philosophie und philosophische Kritik”. Bd. 5S, Halle, 1868, S. 348–272.–197.

— Bd. 83. Halle, 1883, S. 145–150.–197.

— Bd. 111. . Leipzig, 1898, S. 205–213.–195.

— Bd. 119. Leipzig, 1902, S. 182–204–196.

— Bd. 129, Leipzig, 1906, S. 94–105.–197.

— Bd. 148. Leipzig, 1912, S. 95_97._196.

ÖZEL ADLAR ENDEKSİ

Aleksandr I (1777-1825), 1801’den 1825’e kadar Rusya imparatoru.– s. 449.

Aliotto, Antonio (doğumu 1881), İtalyan filozof, deneysel psikoloji ve estetik alanında bir dizi kitabın yazarı, ampiriokritisizmi ve pragmatizmi eleştirmiştir. – s. 344.

Anaksagoras, Klazomenes’li (İ.Ö. yaklaşık 500-428), eski Yunan’lı filozof ve matematikçi, maddeci eğilime bağlıdır,– s. 218.

Anaksimandros, Milet’li (İ.Ö. yaklaşık 610-546), Milet okulundan eski Yunanlı filozof; terimin antik anlamında diyalektikçi ve maddeci, – s. 203.

Aristarkhos, Samos’lu (İ.Ö. yaklaşık 320-250), eski Yunan’lı astronom ve matematikçi; felsefede. Puthagoras’ın yandaşı,–s. 280.

Aristoteles (İ.Ö. 384-322), eski Yunan’lı filozof ve bilgin; bazı bakımlardan maddeci, bazı bakımlardan da idealist yapıtları, o çağın hemen hemen bütün bilimlerini kucaklar, – s. 74, 141, 147, 164, 204, 205, 210, 211, 212, 214, 219, 231 - 238, 243, 297, 303, 305, 309, 311-317, 375, 430.

Avenarius, Richard (1843-1896), Alman burjuva filozof, ampiriokritisizmin kurucularından biri, – s. 46, 337, 341, 344, 414, 416, 417, 418.

Babeuf, François Noel, (1760-1797), Fransız devrimci, eşitçi ütopik komünizmin temsilcisi, “Eşitler fesadı”nın şefi, –s. 29, 33.

Bacon, Francis (1561 - 1626), İngiliz filozof, natüralist, tarihçi ve devlet adamı, İngiliz maddeciliğinin kurucusu,– s. 32, 430.

Baillie, James Black (1872-1940), İngiliz yeni-Hegelci, Hegel’in mantığı üzerine bir kitabın yazarı ve Zihnin Fenomenolojisi’nin çevirmeni, – s. 194.

Balfour, Arthur James (1848 -1930), İngiliz devlet adamı, tory’lerin lideri; felsefe eserlerinde Hegel’i eleştirir, – s. 196.

Barthez, Paul-Joseph (1734 - 1806), Fransız hekim ve fizyolojist, vitalist, – s. 375.

Bauer, Bruno (1809-1882), Alman idealist filozof, genç - Hegelciler’in ve burjuva radikalizminin önderlerinden biri, 1866’dan sonra nasyonal-liberal, Hıristiyanlığın tarihi üzerine bir dizi kitabın yazarı, – s. 13, 18, ‘21, 22, 24, 26, 27, 29, 33, 34, 36, 37.

Bauer, Edgar (1820-1886), Alman gazeteci, genç-Hegelci; B. Bauer’in kardeşi, – s. 16, 18, 19, 20.

Bauer, Otto (1882-1938) Avusturya sosyal-demokrasisinin ve II. Enternasyonalin önderlerinden biri, reformizmin ve revizyonizmin ideologu; marksizmi ve Kantçılığı uzlaştırmaya çabalamıştır, – s. 342.

Bayle, Pierre (1647 - 1706), Fransız şüpheci filozof ve rasyonalist, dinsel dogmalara hücum etmiştir, –- s. 32, 52, 210, 211, 319.

Bazileus, Kör (1415-1462), 1425’ten itibaren Moskova büyük - prensi, – s. 426.

Beaussiere, Emile-Jacgues-Armand (1824-1889), Fransız filozof, ahlâk üzerine bir dizi kitabın yazarı, – s. 271.

Beltov, bak Plehanov, G.V.

Benard, Charles (1807-1898), Fransız filozof; Hegel’in bir dizi eserini fransızcaya çevirmiş ve yayımlamıştır, – s. 271.

Bentham, Jeremy (1748-1832), İngiliz hukukçusu ve burjuva sosyolog, yararcılığın (utilitarisme) temsilcisi, – s. 33.

Bergson, Henri (1859-1941), Fransız spiritüalist filozof, kendisine göre, sezgi, akla karşı, estetik ve felsefî bilginin en yüksek şeklidir, – s. 344, 353, 356, 379, 381, 419.

Berkeley, George (1685-1753), anglikan rahip, maddeciliğin hasmı, öznel idealizmin ve mistisizmin savunucusu,– s. 306, 384, 399, 412, 417, 418.

Berzelius, Jöns Jacob (1779-1848), İsveçli kimyacı ve maden bilgini, atomistiği geliştirilmiş ve bu bilimin kimyada uygulanmasına katkıda bulunmuştur, – s. 101.

Bielinski V.G. (1811-1848), Rus edebiyat eleştirmeni, gazeteci ve filozof, devrimci demokrat, Rus estetik ve sosyal düşünce tarihinde birinci planda rol oynamıştır,– s. 421, 422, 436.

Bognadov, A. (Malinovski, A.A.) (1873 -1928), Rus filozof, sosyolog ve ekonomist; 1907’e kadar bolşevik; bu tarihten sonra partiden atılmıştır; marksizmi revize etmek ve ampiri-okritisizmin bir çeşidi olan ampirio-monizmi yaratmak istemiştir, – s. 226, 406, 408.

Bolin, Wilhelm Andreas (1835-1924), L. Feuerbach yandaşı Alman materyalist tarihçi ve filozof; F. Jodl ile birlikte Feuerbach’ın yapıtlarının ikinci basımını yayınlamıştır, – s. 319.

Bolland, Gerardus (1854-1922), Hollanda’lı yeni-Hegelci filozof; Hegel’in birçok yapıtını Hollanda diline çevirmiştir, – s. 338.

Boltzmann, Ludwig (1844-1906), Avusturya’n fizikçi; mekanist maddeciliği desteklemiş, Mach’ın yandaşlarının öznel idealizmini ve Ostwald’ın enerjetik’ini eleştirmiştir, – s. 46.

Bonaparte, bak. Napoléon Bonapart I

Böhme, Jacob (1575 - 1624), Alman panteist filozof; mistik öğretisi derin diyalektik görüşler de ihtiva eder, – s. 59.

Bradley, Francis Herbert (1846-1924), İngiliz filozof, mutlak idealist, İngiliz yeni-Hegelciler’in önderi, – s. 194 - 195, 419.

Brunetière, Ferdinand (1849 -1906), Fransız edebiyat eleştirmeni; edebiyat tarihine doğa bilimleri metodlarını ve özellikle Darwin’in evrim teorisini uygulamaya kalkışmıştır, – s. 367.

Bruno, bak. Bauer Bruno

Büchner, Friedriclu Karl Chıistian Ludwig (1824-1899), Alman fizyolojist ve filozof, vulger maddeciliğin temsilcisi; bilimsel sosyalizmin öğretisine karşı olduğunu ilân etmiştir, s. 43, 145, 295.

Buckle, Henry-Thomas (1821 - 186’2), İngiliz liberal burjuva tarihçi ve pozitivist sosyolog, – s. 276.

Büyük İskender, Makedonya kıralı (l.ö. 356*323), büyük asker ve Antikçağ devlet adamı, – s. 231.

Cabanis, Pierre-Jean-Georges (1757-1808), Fransız hekim, filozof ve siyaset adamı; mekanist maddeci,-– s. 31.

Cabet, Etienne (1788-1856) Fransız utopyacı komünist, İkari’de Gezi’nin yazarı, – s. 33.

Caird, Edward (1835-1908), İngiliz yeni - Hegelci filozof, Hegel adlı kitabın yazarı, – s. 194, 195.

Carnot, Lazare-Nicolas (1753 - 1823), Fransız matematikçi, siyaset adamı ve, askerî şef, bir burjuva cumhuriyet yandaşı, – s. 98.

Carnot, Léonard Sadi (1796 -1832), Fransız fizikçi ve mühendis. Isı alanında bir dizi buluşu ona borçluyuz. Isının mekanik işe dönüşümünün ancak ve ancak iki değişik sıcaklıkta ısı kaynağı kullanılmasıyle sağlanabileceği şeklindeki ilkeyi ilk olarak formüle eden bilgindir, – s. 371.

Carstanjen, Friedrich, İsviçreli filozof, Mach doktrinin yandaşı, R. Avenarius’un çömezi; onun ölümünden sonra Vierteljahrsschrift für Wiessenschaftliche Philosophie dergisinin redaktörlüğünü yapmıştır,–s. 416.

Chamberlain, Houston Stewart (1855-1927), yeni-Kantçı filozof, ırkçı sosyolog, Alman emperyalistlerinin dünya egemenliği fikirlerinin yayıcısı; İngiliz asıllı olduğu halde, birinci dünya savaşında Almanya’dan yana olmuştur, – s. 46.

Chiapelli, Alessandro (1857 -1931), İtalyan yeni-Kantçı filozof; felsefe, edebiyat, sanat ve din tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazarı; bilimsel sosyalizmin muarızı, – s. 344.

Cicero, Marcus Tullius (İ.ö. 106-43), Roma’lı devlet adamı, üstün hatip, eklektik filozof, – s. 293, 297.

Clauberg, Johann (1622-1665), Dekartçı Alman filozof; vesilecilik akımına yaklaşır, – s. 328.

Clausius, Rudolf (1822-1888), Alman fizikçi; Carnot, Mayer ve Joule ile birlikte termodinamik’in kurucularından biri, – s. 377.

Clément, İskenderiyeli (yaklaşık 150 -215), Hıristiyan ilahiyatçısı, idealist filozof, – s. 293, 295.

Cohen, Bermann (184’2 -1918), Alman idealist filozof; Marburg okulu denen yeni-Kantçı okulu kurmuştur, – s. 344.

Collins, Anthony (1676-1729), İngiliz deist filozof, Locke’un tilmizi,– s. 32.

Comte, Auguste (1798-1857), Fransız filozof, pozitivizmin kurucusu, sosyolojinin babası, – s. 271, 355.

Condillac, Etienne Bonnot de (1715-1780), Fransız sansüalist ve deist filozof, – s. 32.

Copernic, Nicolas (1473-1543), Polonyalı astronom; güneşmerkezcilik’in kurucusu,– s. 222, 280,, 388.

Cornu, Marie-Alfred (1841-1902), Fransız fizikçi, optik alanındaki çalışmalarıyle ün kazanmıştır, ışığın hızı ile ilgili Fizeau deneylerini geliştirmiştir, – s. 281.

Coward, William (1656-1725), İngiliz hekim ve deist filozof, – s. 32.

Croce, Benedetto (1866-1952) İtalyan filozof, tarihçi, edebiyat eleştirmeni ve siyaset adamı; Hegel diyalektiğinin idealist bir yorumundan hareketle marksizmi eleştirmiştir, s. 344.

Çernov, V. M. (1876-1952), sosyalist-devrimciler partisinin teorisyen ve liderlerinden biri,– s. 163, 211.

Çernişevski, N. G. (1828-1889), Rus devrimci demokrat, utopyacı sosyalist, marksizme yaklaşan materyalist filozof, edebiyat eleştirmeni ve yazar, 1860’ta Rusya’da demokratik devrimci hareketin önderi, – s. 63, 67, 420. 421-422, 423-427, 428-436, 438-439, 440-441, 443-444, 445-452.

Dannemann, Friedrich (doğumu 1859), doğa bilimleri Alman tarihçisi, – s. 279.

Darmstaedter, Ludwig (1846-1927), Alman kimyacı, kimya tarihi üzerine yapıtlarıyle tanınmıştır, – s. 271.

Darwin, Charles Robert (1809-1882), İngiliz maddeci biloyojist, evrimcilik’in babası, – s. 115.

Deborin (Ioffé), A. M. (1881-1963), Sovyet filozofu, 1903’te bolşevik; 1907’den 1917’e kadar menşevik, 1928’de Sovyet Komünist Partisi üyesi; 30 yıllarında menşevik idealizme bağlı kalmıştır; felsefe tarihi ve diyalektik maddecilik üzerine bir dizi yapıtın yazarı,– s. 398, 404

Demokritos, Efes’li (İ.Ö. yaklaşık 460-370) eski Yunan’lı maddeci filozof, atomistik teorinin kurucularından biri,– s. 218, 231, 280, 291, 297, 306, 429.

Descartes, René (latincede Cartesius) (1596-1650), Fransız filozof ve bilgen, modern rasyonalizmin kurucusu, – s. 30, 31, 32, 269, 270, 306, 324, 363, 367, 405, 410, 411.

Destutt de Trancy, Antoine-Louis-Claude (1754 - 1836) Fransız burjuva siyaset adamı, eklektik filozof, s. 15.

Dewey, John (1859-1952), Amerikan filozof, sosyolog ve pedagog, pragmacılığın bellibaşlı temsilcisi, – s. 344, 379.

Dézamy, Théodore (1803-1850), Fransız gazete yazarı, ütopyacı komünizmde devrimci eğilimin temsilcisi, – s. 33.

Diderot, Denis (1713-1784), Fransız tanrıtanımaz ve maddeci filozof, Ansiklopedi’nin başyazarı, XVIII. yüzyıl devrimci burjuvazinin düşünürlerinin bellibaşlılarmdan biri, – s. 429.

Dietzgen, Joseph (1828-1888), diyalektik materyalizmin ilkelerini kendi kendine bulan sosyal-demokrat Alman işçi,– s. 58, 59, 306, 349.

Dilthey, Wilhelm (1883-1911), Alman idealist filozof, “hayat felsefesi”nin, irrasyonalist eğilimin kurucularından biri, – s. 46, 196.

Diogenes, Sinoplu (İ.Ö. yaklaşık 404 -323), eski Yunan’h filozof, kiynik okulun yaratıcılarından biri, – s. 182, 209,

Diogenes Laerce (III. yüzyılın ilk yarısı) eski Yunan tarihçisi, ünlü filozofların hayatları, öğretileri ve hikmetleri (10 cilt)’nin yazarı, s. 181, ‘210, 217, 244, 246.

Dobroliyubov, N.A. (1836-1861), Rus edebiyat eleştirmeni ve gazete yazarı, maddeci filozof, demokrat-devrimci,– s. 421.

Dodwell, Henry (yaklaşık 1700-1784), İngiliz deist filozof, – s. 32.

Drujinin, A.V. (1824 -1864), liberal eğilime bağlı Rus yazar ve eleştirmen, “sanat için sanat” teorisinin yayıcısı,– s. 426.

Doudişkin, S.S. (1820-1866), Liberal eğilime bağlı Rus gazeteci ve edebiyat eleştirmeni,– s. 430.

Duhem, Pierre-Maurlce-Marie (1861-1916), Fransız fizikçi, filozof ve bilimler tarihçisi,– s. 344, 364, 367.

Duns Scot, John (1265-1308), Orta-çağ’ın İskoçyalı skolastik filozofu, Ortaçağ’da maddeciliğin ilk belirtisi olan adcılığın (nominalizmin) temsilcisi, – s. 32

Durkheim, Emile (1858-1917), Fransız düşünür, sosyolojinin kurucusu,– s. 385.

Ebbingliaus, Hermann (1850-1909), Alman psikolog, deneysel psikolojinin kurucularından biri, – s. 275.

Edgar, bak. Bauer, Edgar.

Engels, Friedriche (1820-1895),– s. 13, 14, 25, 26, 52, 54, 57, 63, 86, 90, 97, 114, 127, 137, 190, 206, 211, 215, 234, 256, 261, 287, 303, 349, 350, 351, 352. 401, 402, 433.

Epikuros (İ.Ö. yaklaşık 341-270), eski Yunan’lı filozof, maddeci ve tanrıtanımaz, Demokritos’un devam ettiricisi, – s. 239-245, 291, 429.

Eratosthenes (İ.Ö. yaklaşık 276-194, eski Yunan’lı matematikçi, astronom ve coğrafyacı, yeryüzü meridyenini yaklaşık olarak Ölçmüştür, – s, 280.

Euler, Leonhard (1707-1783), İsviçreli matematikçi ve astronom, Petersburg ve Berlin Bilimler Akademilerinin üyesi, Rusya’da yaşamıştır,– s. 98.

Faucher, Jules (Julius) (1820-1878), Alman gazete yazarı, genç-hegelci,– s. 22.

Fedon, eski Yunan’lı filozof, Sokrates’in tilmizi, – s. 228.

Fénélon, François de Salignac de la Mothe (1651-1715), Fransız mistik filozof ve yüksek rütbeli papaz, – s. 45.

Feuerbach, Ludwig Andreas (1804 -1872), Alman maddeci ve tanrıtanımaz filozof; Feuerbach’ın maddeciliği marksist felsefenin teorik kaynaklarından biri olmuştur, – 19 - 20, 25, 26, 31, 33, 34, 51 - 54, 57 - 63, 64, 67, 68, 101, 125, 145, 172, 224, 234, 245, 259, 265, 275, 287, 288, 291, 295, 306, 319, 321, 323, 326 - 328, 330, 339, 340, 349, 350, 428, 431, 435, 436, 437.

Fichte, Johamı Gottlieb (1762-1814), Alman idealist filozof ve siyaset adamı,–s. 78, 94, 192, 270, 330, 399.

Filon, İskenderiyeli (İ.Ö. yaklaşık 25-50), Yahudi dinini, Platonculuk ve stoacılıkla birleştirmeğe çalışan antik filozof; Filon’un mistisizmi Hristiyan ilahiyat üzerinde büyük bir etki yapmıştır, – s. 250, 291, 294, 303.

Fischer, Friedrich (1801-1853), Bâle’de felsefe profesörü, – s. 317.

Fischer, Kuno (1824 -1907), Alman burjuva felsefe tarihçisi, Hegelci, bir modern felsefe tarihi yazarı, – s. 127, 142.

Fizeau, Hippolyte Louis (1819-1896), Fransız fizikçi, – s. 281.

Forel, Auguste Henri (1848-1934), İsviçreli nöropatölojist, psikiatr ve en-tomolojist, – s. 274.

Foucault, Jean-Bernard-Leon (1819 -1868), yeryüzünün sarkaç hareketini ortaya koyan Fransız fizikçi; döner ayna metoduyla ışığın havada ve sudaki hızını ölçmüştür, – s. 281.

Fourier, François Marie Charles (1772-1837), Fransız ütopyacı sosyalist, s. 22, 23, 33, 36, 38, 425, 426.

Förster, Friedrich Cristophe (1791 -1868), Alman tarihçi ve yazar, hegelci; Hegel’in Yapıtları’nın ölümün den sonra yapılan edisyonunun XVI. ve XVII. ciltlerinin Boumann’le birlikte redaktörlüğünü yapmıştır, – s. 71.

Galilei (1564-1642), İtalyan fizikçi ve astronom, klasik mekaniğin ve modern bilimsel metodun kurucularından biri, – s. 100, 280, 362, 388.

Gans, Eduard (1798-1839), Alman hukukçu ve filozof, hegelci; Hegel’in Yapıtları’nm ölümünden sonraki basımı için Hukuk Felsefesinin İlkeleri’nin ve Tarih Felsefesi Üzerine Dersler’in redaktörlüğünü yapmıştır, – s. 36, 71, 255, 263.

Gassendi, Pierre (1592-1655), Fransız maddeci filozof, Epikuros’un atomculuk ve etik üzerine öğretilerini geliştirmiştir, – s. 31, 67, 306, 430.

Gauss, Karl Friedrich (1777-1855), Alman matematikçi, teorik astronomi, fizik, yerölçümü ve yerçekimi’nde çığır açan çalışmaların müellifi, – s. 170.

Gay, Jules (1807 - 1876’dan sonra), Fransız ütopyacı komünist, – s. 33.

Goethe, Johann Wolfgang (1749-1832), Büyük Alman şair ve düşünürü, – s. 425.

Gompertz, Theodor (1832-1912), Alman pozitivist filozof, eskiçağ felsefesi tarihçisi, – s. 211.

Gorgias, Leontium’lu (İ.Ö. yaklaşık 483-375), eski Yunan’lı sofist filozof, köleci demokrasi yandaşı,–s. 222 – 224.

Grün, Karl (1817-1887), Alman küçük- burjuva gazete yazarı, “hakikî sosyalizm” akımının bellibaşlı temsilcilerinden biri, – s. 275.

Guenoff, Pierre, bulgar felsefe tarihçisi, – s. 274.

Guenther, Konrad (1874-1955), Alman zoolojici, – s. 40.

Guizot, Françoiz Pierre Gııillaume (1787-1874), Fransız burjuva devlet adamı ve tarihçi,– s. 432.

Haas, Artthur Erich (1884 -1941), Avusturya’lı fizikçi, atom fiziği uzmanı, – s. 283.

Haeckel, Ernst (1834-1919), Alman natüralist, Darvinizm’in ve maddeciliğin ateşli ve bazen de aşırı propagandacısı; mistisizme ve dinsel felsefeye karşı savaşmıştır, – s. 44, 276, 339, 340.

Hammacher, Emil (1885-1916), Alman idealist filozof, – s. 196.

Harbordt, F., Alman bilgin, – s. 45.

Haring, Georg Wilhelm Heinrich, Alman filozof, K. L. Michelet ile birlikte Hegel’in Diyalektik Metodunun Tarihsel-Eleştirisel Analizi adlı yapıtın yazarı, – s. 197.

Hartley, David (1705-1757), İngiliz hekim ve psikolog, maddeci filozof, – s. 32.

Hartmann, Eduard (1842-1906), Alman idealist filozof, irrasyonalist ve mistik, – s. 46.

Haym, Rudolf (1821-1901), Alman felsefe ve edebiyat tarihçisi, pozitivist, – s. 330.

Hegel, Georg Wilhelm Friedrich (1770-1831), Alman idealist filozof; Hegel’in tarihsel önemi, diyalektik maddeciliğin teorik kaynaklarından birini meydana getirmiş olan idealist diyalektiği derinleştirmesinden ileri gelir,–s. 20, 22, 24, 25, 28, 31, 33, 34, 35, 37, 57, 65, 70, 71, 73, 75, 76, 78, 79, 85-86, 87-88, 89, 90-91, 93, 94, 96, 97, 98, 99, 101, 105, 109, 112, 117, 118-119, 121-122, 123, 124, 125, 126-127, 129, 131, 135-137, 138-141, 143-146, 148, 149, 150-152, 153-155, 156-157, 159, 160, 163, 165-172, 176, 181, 182, 183, 185-187, 189, 193, 194, 195, 196, 197, 199, 201, 203-206, 209-215, 216-220, 221, 222, 224-225, 226-229, 230-245, 246-248, 253, 255, 257, 259-261, 202-263, 264-266, 267-272, 275, 287-288, 290-292, 293, 294, 295, 297, 303, 305-306, 313, 315, 319, 330, 331, 333-334,338, 342, 350, 352, 367.

Hégésias (İ.Ö. IV. yüzyılın sonu - III. yüzyılın başı), kirenaik ve henodistik okula bağlı eski Yunan’lı filozof, – s. 228.

Heinz, Max (1835-1909), Alman felsefe tarihçisi; F. Uebenveg’in Kısa Felsefe Tarihi’nin redaktörü – s. 40, 211, 228.

Helmholtz, Hermann (1821-1894), Alman natüralist; enerjinin sakmımı ve dönüşümü yasasının kurulmasına katkıda bulunmuştur. Felsefede Kant’a yaklaşır, – s. 363, 371.

Hélvétius, Claude-Adrien (1715-1771), Fransız tanrıtanımaz ve maddeci filozof, XVIII. yüzyılın devrimci burjuvazisinin düşünürlerinden biri, – a. 32, 33, 431.

Henning, Leopold (1791-1866), Hegelci Alman filozof, Hegel’in yapıtlarının ölümünden sonraki baskısı için Mantık Bilimi’nin ve Felsefî Bilgiler Ansiklopedisi (“mantık”) ‘nin birinci bölümünün redaktörü, – s. 71.

Herakleitos, (Efesoslu) (İ.Ö. yaklaşık 530-470), eski Yunan’lı maddeci filozof, diyalektiğin babalarından biri, – s. 87, 213 - 216, 219, 283, 288 -296, 297, 303, 306, 312.

Herbart, Johann Friedrich (1776-1841), Alman idealist filozof, psikolog ve pedagog, – s, 330.

Hertz, Heinrich Rudolf (1857-1894), Alman fizikçi, elektrodinamik uzmanı; bazı bakımlardan maddeci, – s. 344, 379.

Herzen, A. I. (1812-1870), Rus yazar ve gazeteci, demokrat - devrimci, felsefede maddeci, – s. 421, 422, 426, 433.

Hibben, John Grier (1861-1933), Amerikalı mantıkçı, –s. 195, 196.

Hilferding, Rudolf (1877-1941), Alman sosyal- demokrasisinin ve II. Enternasyonalin oportünist liderlerinden biri.. Malî Sermaye adlı yapıtında, emperyalizmi, temel çelişkileri yumuşatacak bir şey olarak değerlendirir, – s. 345.

Hippokrates (İ.Ö. yaklaşık 460-377), eski Yunan’lı hekim ve natüralist, eskiçağ hekimliğinin kurucularından biri, – s. 296.

Hobbes, Thomas (1588-1679), İngiliz filozof, mekanist maddeciliğin kurucularından biri, – s. 31, 32, 412.

Höffding, Harald (1843-1931), Danimarkalı filozof ve psikolog, pozitivist, – s. 416.

Holbach, Paul-Henri-Dietrich (1723 -1789), Fransız maddeci ve tanrıtanımaz filozof, XVIII. yüzyıl Fransız devrimci burjuvazisinin düşünürlerinden biri, – s. 33, 306, 400.

Homeros, eski Yunan’lı destan şairi, tlyada ve Odiseus’un yazarı, İ.Ö. XII. ve VIII. yüzyıllar arasında yaşamıştır,–s. 258, 279.

Hotho, Heinrich Gustav (1802-1837), Hegelci okula bağlı estetisyen ve sanat tarihçisi: Hegel’in Yapıtlarının ölümünden sonraki baskısı için “Estetik üzerine dersler”in redaktörlüğünü yapmıştır, – s. 71.

Hume, David (1711-1776), İngiliz filozof, tarihçi ve ekonomist, modern bilinemezciliğin (agnostisizmin) kurucusu, – s. 41, 109, 167, 306, 399, 401, 412.

Jacobi, Friehrich Heinrich (1743-1819) Alman idealist filozof; rasyonalizmin savunucusu, imanı ve sezgiyi en kesin bilgi yolları olarak kabul eder, – s. 171.

James, William (1842 -1910), Amerikalı idealist filozof ve psikolog, pragmacılığın yaratıcılarından biri, – s. 344, 379, 382, 385, 386, 388, 394.

Janet, Paul (1823-1899), Fransız eklektik filozof, “– s. 272.

Jodl, Friedrich (1849-1914), Prag ve Viyana’da felsefe profesörü, Feuerbach’ın tilmizi; Feuerbach’ın Yapıtlarının ikinci basımını W. Bolin ile birlikte yayınlamıştır, – s. 275.

Kalkhidius (IV. yüzyıl), yeni - Platoncu, Platon’un Timee adlı diyalogunun latince bir çevirisini ve yorumunu vermiştir, – s. 295.

Kant, Emmanuel (1724-1804), Alman klasik idealizminin babası; bilme gücü eleştirisi hem geleneksel metafiziği hem de XVIII. yüzyıl maddeciliğini hedef alır. s. 36, 41, 72, 79, 80, 81, 96-97, 99, 109, 135-140, 144-145, 151, 156-158, 166-168, 170, 171, 181, 183, 189, 192, 197, 213, 221-223, 225, 227, 232, 234, 267, 269-271, 306, 315, 326-327, 338, 355, 358, 399, 400, 401, 415.

Kautsky, Karl (1854 - 1938), Alman sosyal-demokrasisinin ve II. Enternasyonalin liderlerinden biri; ilkin marksist iken, birinci dünya savaşı sırasında marksizmin devrimci muhtevasını inkâr etti ve merkezciliğin (Kauskiciliğin) ideologu oldu, – s. 408.

Kavelin, K. D. (1818-1885), Rus liberal gazete yazarı, tarihçi ve pozitivist filozof,– s. 421.

Kepler, Johannes (1571-1630), Alman astronom; Kopernic doktrinine dayanarak, güneşmerkezci evren kavramını empoze eden, gezegenlerin hareket yasalarım bulmuştur, – s. 100, 280.

Kleinpeter, Hans (1869-1916), Avusturyalı filozof, öznel idealist; ampi-riokritisizmi popülerleştirmiştir, – s. 416.

Krathulos (İ.Ö. V. yüzyıl) eski Yunan’lı idealist filozof, Herakleitos’un tilmizi ve Platon’un hocası; Herakleitos’un diyalektiğinden sofistik’e varan sonuçlar çıkarmıştır,– s. 290, 296, 297.

Krylov, I, A. (1769-1844), Rus masal yazarı; toplumsal kötülükleri: yani, rüşvetçiliği, uşaklık ruhunu, yalancılığı, ikiyüzlülüğü, kibirliliği alaya alır, – s. 421.

Ksenofan, Kolofon’lu (İ.Ö. yaklaşık, 580 -470), eski Yunan’lı filozof ve şair, elea okulunun kurucusu,– s. 207.

Ksenofon (İ.Ö. yaklaşık 430-355/4), eski Yunanlı tarihçi ve siyaset adamı, Atina demokrasisi muazırı, Sparta yanlısı,– s. 226.

Lagrange, Joseph-Louis (1736 - 1813), Fransız matematikçi ve fizikçi, – s. 98.

La Mettrie, Julien Offroy de (1709-1751), Fransız hekim ve filozof, mekanist maddecilik yandaşı, – s. 31, 33, 429.

Lange, Friedrich Albert (1828-1875), Alman filozof, yeni-kantçılığın ilk temsilcilerinden biri, s. 275, 338.

Lassalle, Ferdinand (1828 -1875), Alman küçük - burjuva sosyalist; Alman işçi hareketi içinde oportünist bir akımın babası (lassalizm); felsefede eklektik, – s. 285, 287–298, 324, 433, 447.

Lasson, Adolf (1832-1917), Alman filozof, yeni-hegelciliğin tanınmış temsilcisi,– s. 196.

Law, John (1671-1729), İskoçya’lı ekonomist ve maliyeci, 1719-1720 Fransa’sının devlet hazinesi genel kontrolörü, sonra bakanı; bir çöküntüye varan spekülatif hisse senetleri emisyonuyla tanınmıştır, – s. 31.

Le Bon, Güstave (1841-1932), Fransız hekim, psikolog ve idealist sosyolog, – s’ 372.

Leibniz, Gottfried Wilhelm von (1646 -1716), Alman idealist filozof ve bilgin; birçok yanlarıyle diyalektik felsefesi, klasik Alman felsefesi üzerinde dikkate değer bir etki yapmıştır, – s. 30, 32, 51, 92, 94, 98, 107, 117, 125, 170, 275, 321, 323-330,411.

Lemke, M.K. (1872-1923), Rus tarihçi, işçi hareketi, edebiyat ve Rusya’da gazetecilik tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazan, – s. 422.

Léon, Kavier (1808-1935), Fransız felsefe derneği’nin başkanı, Revue de Métaphysique et Morale’ın (Metafizik ve Ahlâk Dergisi’nin) redaktörü; idealist filozof, Fichte üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 267.

Le Roy, Edouard (1870-1954), Fransız matematikçi ve filozof; katolik modernizmin temsilcilerinden biri, – s. 384.

Leroy, Hendrik (1598-1679), Hollanda’n hekim ve filozof, Dekartçı maddeci akımm kurucusu, – s. 31.

Leusippos (İ.Ö. yaklaşık 500-440), eski Yunan’lı maddeci filozof, atomculuğun babası, – s. 213, 216-217, 232, 315.

Liebig, Justus von (1803-1873), Alman-bilgin, tarımsal-kimya’nın (agro-chimie) babalarından biri, – s. 58.

Lipps, Thréodor (1851-1914) Alman filozof ve psikolog, fenomenizm yanlısı, – s. 284.

Locke, John (1632-1704), İngiliz maddeci filozof, duyumcu bilgi teorisini işleyip oluşturmuştur, – s. 31, 32, 191, 242, 269, 326, 412, 430.

Loria, Achille (1857-1943) İtalyan ekonomist ve sosyolog, marksizmin tahrifçjsi, – s. 412.

Lotze, Rudolf Hermann (1817-1881) Alman idealist filozof ve flzyolo-jist, – s. 196.

Loustalot, Elisée (1762 - 1790), Devrim’in gözde siması Fransız gazete yazarı, – s. 22.

Lucas, Richard, bir Radyoaktif elementlerin bibliyografyasının yazarı, – s. 45.

Mach, Ernst (1838-1916), Avusturya’lı filozof ve fizikçi, ampiriokritisizmin kurucularından biri, – s. 45, 47, 58, 218, 222, 228, 276, 344, 345, 364, 379, 397, 405, 414, 417, 419.

Mac Taggart, John Ellis (1866-1925). İngiliz yeni-Hegelci filozof, – s. 195, 196.

Malebranche, Nicolas de (1638-1715), Fransız ve filozof ve oratoryen papaz, Descartes’ın devam ettiricisi, vesile-cilik’in temsilcilerinden biri, – s. 30, 32.

Marheineke, Philipp (1780-1846), Alman protestan ilahiyatçı, hristiyanlığın tarihçisi; Hegel’in Yapıtları’nın ölümünden sonraki basımmda “Din Felsefesi Üzerine Dersler”in redaktörlüğünü yapmıştır, s. 71.

Mariano, Raffaele (1840 -1912), İtalyan filozof ve gazete yazarı, Hegelci, – s. 197, 272.

Marx, Karl (1818-1883), – 20, 22-24, 26, 29, 33 - 35, 38- 39, 52, 63, 114, 118, 144, 146, 172, 191, 196, 232, 259, 261, 265, 266, 287-288, 295, 297, 304-306, 324, 331, 333-335, 342, 350, 351, 408, 433, 435.

Maxwell, James Clerk (1831-1879), İskoçya’yı fizikçi, elektromanyetik alan teorisi’ni ve ışığın elektromanyetik teorisi’ni ortaya koymuştur, – s. 344.

Michelet, Karl Ludwig (1801-1893), Hegelci Alman filozof; Hegel’in Yapıtları’nın ölümünden sonraki basımı için “felsefî yazılar”ını, Felsefî Bilimler Anslklopedisi’nin (“Doğa Felsefesi”nin ikinci bölümünün ve “Felsefe Tarihi Üzerine Dersler”in redaktörlüğünü yapmıştır, – s. 71, 197.

Mihaylovski, N. K. (1842-1904), Rus edebiyat eleştirmeni, gazete yazan ve sosyolog, liberal popülizmin ideologu, – s. 62, 439.

Montesquieu, Charles Lıouis de Secondat, baron de la Brède et de (1689 -1755), Fransız tarihçi ve filozof, anayasal monarşi’nin teorisyeni, “Kanunların Ruhu”nun yazarı, – s. 432.

Müller, Iwan (1830-1917), Alman filolog, Erlangen Üniversitesi klasik felsefe profesörü, – s. 314.

Münsterberg, Hugo (1863 - 1916), Alman psikolog, Harvard Üniversitesi profesörü; iradecilik (volontarizm) yandaşı, s. 344.

Napoléon Bonaparte (1769-1821) Fransa imparatoru (1804-1814 ve 1815), s. 30, 260, 282.

Nauwerk, Karl (1810-1891), Alman gazete yazarı, genç-Hegelci,– s. 14.

Némesius (yaklaşık IV. yüzyıl), Fenike’de Emes rahibi; De natura hominis (İnsan Doğası) adlı kitabında Hristiyanlıktaki ruhun ölümsüzlüğü cüzî irade, ilahî inayet, vs. öğretisi ile yeni-Platonculuğu birleştirmeye çalışmıştır, – s. 291, 297.

Nernst, Walter Hermann (1864-1941), Alman fizikçi ve kimyacı, – s. 373.

Newton, Isaac (1642-1727), İngiliz fizikçi, astronom ve matematikçi, klasik mekaniğin babası, – s. 98, 280, 325, 367.

Nietzsche, Friedrich (1844-1900), Alman filozof, rasyonalizm ve geleneksel moralizm eleştiricisi, – s. 46, 384:

Nikolay Gavriloviç, bkz. Çernişevski, Nikolay Gavriloviç.

Noël, Georges, Fransız idealist filozof, –s. 195, 267-271.

Norström, Vitalis (1856-1916), İsveç’li idealist filozof, – s. 47.

Ostwald, Wilhelm (1853-1932), Alman idealist filozof ve bilgin, “ enerjetizm”in kurucularmdan biri, – s. 46, 344, 364, 368, 419.

Ouspenski, N.V. (1837-1889), Rus yazar, demokrat-devrimci, – s. 439.

Owen, Robert (1771-1858), İngiliz büyük ütopyacı sosyalist, – 23, 33* 426.

Parmenides, Elealı (İ.Ö. VI. yüzyılın sonu - V. yüzyılın başlangıcı), Elalılar okuluna bağlı eski Yunan’lı filozof, Ksenofan’ın tilmizi, – s. 80, 87, 88, 251, 400.

Pastore, Valentino Annibale (1868-1956), İtalyan filozof, matematiksel mantık’la uğraşmıştır, s. 344.

Paulsen, Friedrich (1846-1908), yeni-Kantçı Alman filozof ve pedagog; etik, pedagoji ve Almanya’da halk eğitimi üzerine yapıtlar yazarı, – s. 41-43, 339.

Pearson, Karl (1857-1936), İngiliz idealist filozof, matematikçi ve biyolojist, – s. 124.

Peirce, Charles Sanders (1839-1914), Amerika’h idealist filozof, mantıkçı ve psikolog; 1878’de pragmacılığın ilkelerini ilân etmiştir, – s. 379, 386.

Pelazza, Aurelio (1878-1915), İtalyan filozof, – s. 46.

Perrin, Jean-Baptiste (1870 - 1942) Fransız fizikçi ve kimyacı; brown hareketi üzerine çalışmalarından dolayı 1926 Nobel ödülü kazanmıştır, – s. 337, 373.

Perrotin, Henri-Anastase (1845-1904), Fransız astronom, Mars gezegeninin “kanallar”ını ve Satürn gezegeninin halkalarını incelemiştir, – s. 281.

Perry, Ralph Barton (1876 -1957), Amerika’lı yeni-gerçekçi filozof, –s. 343,

Petzoldt, Joseph (1862-1929), Alman idealist filozof, E. Mach ve R. Avenarius’un tilmizi; bilimsel sosyalizmin muarızı, – s. 416.

Pirron (İ.Ö. yaklaşık 365-275), eski Yunan’lı filozof, antik şüpheciliğin babası, – s. 246.

Pissarev, D.I. (1840-1868), Rus devrimci demokrat, edebiyat eleştirmeni, ve maddeci filozof, – s. 316, 427, 436, 439.

Planck, Max Karl Ernst Ludwig (1858 -1947), Alman fizikçi, kuanta teorisinin babası, maddeci eğilimlidir, – s. 45.

Platon (Hakiki adı Aristokles) (İ.Ö. yaklaşık 427-347), eski Yunan’lı filozof, idealizmin babası, – s. 36, 73, 88, 118, 179, 181-182, 214, 225-226, 228-231, 232-234, 271, 296, 306, 312, 315, 362, 383, 410.

Plehanov, G. V. (1856-1918), Enternasyonal işçi hareketi ile Rus işçi hareketinin ünlü siması, Rusya’da marksizmin ilk yayıcısı ve teorisyeni; 1903’ten sonra menşevik ve oportünist tavır almış, ama 1917’den sonra Sovyet iktidarına karşı bir tutumu reddetmiştir, s. 129, 145, ‘226, 258, 303, 305, 349, 401, 402, 403, 404, 420, 435, 444.

Plenge, Johann (doğumu 1874), Alman idealist filozof, sosyolog ve ekonomist, – s. 146, 332, 334, 342.

Plinius, Kadim (Caius Plinius Secundus) (23-79), latin yazar ve natüralist,–. s. 432.

Plutharkos (yaklaşık 46 -126) eski Yunan’lı tarihçi ve filozof, – s. 288 -289,

Poincaré, Jules Henri (1854 -1912) Fransız matematikçi ve fizikçi, felsefede Mach’a yaklaşır, konvansiyonalizmi destekler, – s. 357, 358, 365, 379, 397.

Prantl, Karl von (1820-1888), Alman idealist filozof, felsefe tarihi ve mantık üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 317

Priestley, Joseph (1733-1804), İngiliz maddeci filozof ve kimyacı, – s. 3’2.

Protagoras, Abdere’li (İ.Ö. 481-411), sofist filozof, – s. 221 - 222, 226, 297.

Proudhon, Pierre-Joseph (1809-1865), Fransız ekonomist, sosyolog ve siyaset adamı, sosyalizm ve anarşizmin kurucularından biri, – s. 14, 15, 16, 18, 19.

Ptolemaios Claud (II. yüzyıl), eski Yunan’lı matematikçi, astronom ve coğrafyacı, yermerkezcilik’in babası, – s. 280, 388.

Puthagoras (İ.Ö. yaklaşık 580-500) eski Yunan’lı matematikçi ve idealist filozof, – s. 96, 203 - 205, 280, 315.

Raab, Friedrich (doğumu 1890), Alman ekonomist ve filozof; 1926’dan itibaren Frankfurt’ta ekonomi politik profesörü, – s. 337.

Rankine, William John Macquorn (1820-1872), İskoçya’lı fizikçi ve mühendis, termodinamik’in teorisyeni, – s. 364.

Rau, Albrecht (1843-1920), Alman filozof ve natüralist, Feuerbach yandaşı, s. 339.

Renan, Joseph Ernest (1823 - 1892), Fransız filozof ve filolog, tarihçi, dini eleştirmiştir, – s. 395.

Renouvier, Chahrhles - Bernard (1815-1903), Fransız filozof, yeni-eleştiricilik felsefe okulu’nun şefi, personalizmin babalarından biri,–s. 271, 344, 419.

Rey, Abel (1873-1940), Fransız pozi-tivist filozof, tabiat bilimleri bakımından maddeci eğilimli, s. 273, 353, 369, 383, 388, 397.

Ribot, Théodule Armand (1839-1916), Fransız filozof ve psikolog, Revue Philosophique (Felsefe Dergisi)’nin kurucusu ve redaktörü, – s. 343

Ricardo, David (1772-1823), İngiliz ekonomist, burjuva klasik ekonomi politiğinin en büyük temsilcilerinden biri, – s. 15.

Richter, Raol Hermann Michael (1871 -1912), Alman idealist filozof, W. Wundt’un tilmizi, – s. 45.

Rickert, Heinrich (1863 -1936), Alman burjuva filozof ve sosyolog, Bade (Fribourg) yeni-Kantçı okulu’nun bellibaşiı temsilcilerinden biri, – s. 344.

Riecke, Eduard (1845-1915), Alman fizikçi, – s. 45.

Riehl, Alois (1844-1924), Alman yeni-Kant’çı filozof, – s. 197, 344.

Ritter, Heinrich (1791-1869), Alman teist filozof, felsefe tarihhçisi, – s. 292.–

Robespierre, Maximilien François-Marie-İsidore de (1758-1794), Devrimcin büyük siması, Jakobinler’in şefi, 17931794 devrimci hükümetinin gerçekte başı idi, – s. !29.

Robinet, Jean-Baptiste-René (1735 -1820), Fransız maddeci filozof, – s. 33.

Römer, Olaüs Christensen (1644-1710), Danimarka’lı astronom; ışığm yayılım hızını ölçmüştür; çeşitli astronomik aletler inşa etmiştir, – s. 281.

Roscher, Wilhelm George Friedrich (1817-1894), Alman ekonomist, ekonomi politikte “tarihsel okul”un babası,– s. 433.

Rössler, Constantin (1820-1896), Hegel’ci Alman filozof ve gazete yazarı, – s. 196.

Rotta, Paolo (doğumu 1873), Hegelci İtalyan filozof,, yeni-skolastik’e yakındır, – s. 195.

Royce, Josiah (1855-1916), Amerika’n idealist filozof, yeni-Hegelcilik’in temsilcisi, – s. 344, 379.

Ruttmann, Wilhelm Julius (doğumu 1884), Alman psikolog, Modern Psikolojinin Blanço İlkeleri adlı kitabın yazarı, – s. 341.

Saint-just, Louis-Antoine (1767-1794), Fransız Devrimi’nin büyük siması, jakobinlerin şeflerinden biri, – s. 29.

Sand, George (1804-1876), Fransız kadın edebiyatçı, – s. 424-425.

Schaden, Emil August von (1814-1852), Erlangen Üniversitesi felsefe profesörü; mistik, Hegel ve Feuerbach’a karşı olduğunu belirtmiştir, – s. 67.

Schaller, Julius (1807 -1868), Halle Üniversitesi felsefe profesörü, He-gel’ci, Feuerbach’ın maddeciliğini eleştirmiştir,– s. 67.

Schelling, Friedrich Wilhalm Joseph von (1775-1854), Alman idealist filozof; Fichte’ninkine yakın bir tutumdan hareket ederek, hayatının sonlarında, dinsel bir felsefeye ve vahiy mistiğine ulaşmış ve Kırallık Prusya’sının resmî ideologu olmuştur,–s. 192, 251, 331, 412.

Schiller, Ferdinand Canning Scott (1864-1937), İngiliz filozof, pragmacılığın kurucularından biri, – s. 343, 344, 379.

Schinz, Max (doğumu 1864), Zürih Üniversitesinde felsefe privat-doçentti, daha sonra da profesörü (1926’ya kadar), – s. 46.

Schleiermacher, Friedrich Daniel Ernst (1768-1834), Alman idealist filozof ve ilahiyatçı, romantik, – s. 292.

Schmidt, Ferdinand Jacob (1860 -1939), Alman filozof ve pedagog, fideist eğilimli; bilgi teorisiyle Marburg okulunun yeni-Kantçılığına yakındır, –s. 196.

Schmitt, Eugen Heinrich (1854-1816), Hegelci diyalektik üzerine maddeci ve duyumcu eğilimde bir yapıtın yazarı; sonuç olarak, mistisizme ve bilinemezciliğe kaymıştır, – s. 197, 344.

Schopenhauer, Arthur (1788 -1860), Alman idealist filozof; Schopenhauer’ın reaksiyoner iradeciliği (volontarizmi), XIX. yüzyılm ikinci yarısında burjuva felsefesinin gelişmesi üzerinde dikkate değer bir etki yapmıştır, – s. 415.

Schulze, Gottlob Erast (1761-1833), Hume’un tilmizi, Alman idealist filozof; antik şüpheciliği canlandırmak ve modernleştirmek denemesine girişmiştir; felsefe tarihinde Schulze-Aenesidemus adiyle bilinir, – s. 245.

Schulze, Johannes (1786-1869), Hegel’ci Alman pedagog; Hegel’in Yapıtlarının ölümünden sonraki ikinci basımı için Zihnin Fenomenoloji’sinin redaktörü,– s. 71.

Schuppe, Wilhelm (1836-1913), Alman idealist filozof, “immanans” okulunun önderi, – s. 344.

Schwegler, Albert (1819-1857), Alman ilahiyatçı, filozof, filogog ve tarihçi, – s. 305, 311, 315, 316.

Segond, Joseph-Louis-Paul (1872 -1954), Fransız idealist filozof, psikolog, estetik üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 343.

Senéque, Lucius Annaeus (İ.Ö. yaklaşık 4 - İ.Ö. s. 65), Romalı stoacı filozof, siyaset adamı ve yazar. Neron’un eğiticisi, –s. 64.

Seth, Andrew (1856-1931), İngiliz filozof, felsefe tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 195, 196, 197.

Sextus Empirikus (II. yüzyıl), yalnız iki yapıtı, Hyportyposes pyrroninnes ve Bilginlere Karşı adlı yapıtları bize ulaşmış olan eski Yunan’lı hekim ve şüpheci filozof; tarihsel ve felsefî bir malzeme zenginliği, sunar– s. 205” 207, 210, 214, 218, 224, 246, 247-249.

Sezar, Kaius Julius (l.Ö. yaklaşık 100 -44), Romalı general ve devlet adamı, Antik-çağın en büyük kumandanlarından biri, – s. 259.

Shakespeare, William (1826-1863), Ünlü İngiliz dramaturg, – s. 21.

Sierakowski, Zigmund (1826 -1863), Polonya, Rusya ve Lituanya devrimci hareketlerinde yer almıştır. N. G. Çernişevski’nin görüşlerini paylaşmış, Sovremennik dergisiyle işbirliği yapmıştır; 1863’te Lituanya’da köylü eğitimini yönetmiştir, – s. 424.

Sismondi, Jean-Charles-Léonard-Sismonde de (1773-1842), İsviçre’li ekonomist, kapitalizmin burjuva bakış açısından küçük-burjuva eleştirmeni, – s. 15.

Smith, Adam (1723-1790), İngiliz ekonomist, burjuva klasik ekonomi politiğinin büyük bir temsilcisi, – s. 15.

Sokrates (İ.Ö. yaklaşık 469-399), İdealizmin babası Platon’un yapıtlarıyle ölümsüzleşen eski Yunan’lı filozof, – s. 118, 181, 224-227, 383, 431.

Spaventa, Bertrando (1817 -1883), İtalyan idealist filozof, İtalya’da yeni-Hegelcilik görüşünün temsilcisi,– 46, 197.

Spencer, Herbert (1820-1903), İngiliz filozof ve sosyolog, evrimci pozitivizmin babası, – s. 46, 369.

Speranski, M. M. (1772 - 1839), Rus devlet adamı. Köleliği ve otokrasiyi tümüyle muhafaza eden anayasal monarşinin Rusya’ya girmesi yanlısı. Speranski’nin tasarısı redde uğramış ve kendisi sürülmüştür.– s. 448, 449.

Spicker, Gideon (1840-1912), Alman idealist filozof, felsefe tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 338.

Spinoza, Baruch (Benedict) (1632 -1677), Hollandalı filozof, siyasi düşünür, tanrıtanımaz eğilimli rasyonalist, – s. 32, 51, 54, 79, 88, 89, 126, 135-136, 142, 269, 323, 411

Stakeviç, S. G. (1843-1918), Rusya’da 1860 yılları devrimcisi; 1863’te tutuklanmış, mecburi çalışmaya mahkûm edilerek Sibirya’ya sürülmüş, Sibirya’da birkaç yılını Çernişevski ile birlikte geçirmiştir. – s. 422.

Stein, Ludwig (1859-1930), Alman filozof ve sosyolog, Archiv für Gescheichte der Philosophie dergisinin redaktörü, felsefe tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 46.

Stirling, James Hutchison (1820-1909) ingiliz filozof ve hekim, ingiliz yeni-Hegel’ciliğinin babası, – s. 197.

Stirner, Max (1806-1856), Alman idealist filozof, genç-Hegelci, anarşizmin teorisyeni, Bir ve Özelliği adlı kitabın yazarı, – s. 384.

Stobens, Jean (yaklaşık VI. yüzyıl), eski Yunan’lı bilgin ve derlemeci, eski Yunan’lı yazarlardan en güzel parçaları topladığı bir antoloji’nin yazarı, – s. 291.

Strache, Hugo (1865-1925), Avusturyalı kimyacı ve mühendis, – s. 47.

Strauss, David Friedrich (1808-1874), Alman idealist filozof ve ilâhiyatçı, genç-Hegel’ci, Hıristiyan doğmalarını eleştirdiği İsa’nın Hayatı adlı kitabın yazarı, – s. 33.

Sue, Eugène (1804-1857), Fransız romancı, sosyal konuları ele alan duygusal ve küçük-burjuva kitaplar yazarı, – s. 21, 35-36, 38.

Suter, Heinrich (1848-1922), İsviçreli matematik profesörü, – s. 341.

Szeliga (Franz von Zychlinsky’nin takma adı) (1816-1900), Prusyalı devlet görevlisi, yeni - Hegelci, zaman zaman B. Bauer’le işbirliği yapmıştır, – s. 21.

Şultayikov, V.M. (1872-1918), Rus edebiyat eleştirmeni, bolşevik; marksizmin doğasını değiştiren vulger sosyalizmin pozisyonlarından yola çıkarak idealizmle mücadele etmiştir, – s. 405, 412, 418, 419.

Tagart, bkz. Mac Taggart,

Taine, Hippolyte Adolphe (1828-1893), pozitivist eğilimli Fransız filozof, tarihçi ve edebiyat eleştirmeni, – s. 362.

Tarde, Gabriel (1843-1904), Fransız idealist sosyolog, – s. 382.

Tales, Milet’li (İ.Ö. yaklaşık 624-547), materyalist filozof, İyonya okulunun (Milet’in) kurucusu, eski Yunan’lı bilge, – s. 181, 202.

Thomson, Joseph John (1856-1940), İngiliz fizikçi, 1906 Nobel ödülünü almıştır, manyetizm ve elektrik üzerine çalışmalarıyle tanınmıştır; elektronu bulmuş ve atomun ilk modellerinden birini ortaya koymuştur; maddeci eğilimlidir, – s. 45, 283.

Tiedemann, Dietrich (1748-1803), Alman felsefe tarihçisi, 6 cilt halindeki Spekülatif Felsefenin Anlayışı adlı yapıtı Hegel’in Felsefe tarihi öğretimi için kaynaklardan biri olmuştur, – s. 222.

Timeios (İ.Ö. IV - III. yüzyıl), eski Yunan’lı filozof. Elimizde bazı parçaları bulunan bir Sicilya ve İtalya tarihinin yazarı – s. 252, 293, 295.

Trendelenburg, Friedrich Adolf (1802-1872), Alman idealist filozof ve mantıkçı; Hegel felsefesine, özellikle de Hegel diyalektiğine kargı olduğunu belirtmiştir,– s. 196.

Turgeniyev. I.S. (1818-1883), Siyasi görüşleri bakımından liberal Rus yazarı,– s. 421, 4’22.

Ueberweg, Friedrich (1826-1871), Alman burjuva filozof, felsefe tarihçisi, – s. 40, 211, 228.

Unde - Bernays, Hermann Hans (doğumu 1875), Alman filozof, sanat ve edebiyat tarihi üzerine bir dizi yapıtın yazarı, – s. 340. ‘

Van der Waals, İohannes Diderik (1837-1923), gazların kinetik teorisi üzerine yapıtlanyle tamnmış Hollandalı fizikçi,– s. 373.

Van’t Hoff, Jacobus Hendricus (1852-1911), Hollanda’n kimyacı, modern fiziko-kimya’nm ve stereo-kimya’nın kurucularından biri,– s. 373.

Véra - Augusto (1813 - 1885), İtalyan filozof, İtalya’da Hegel felsefesinin ilk tilmizlerinden biri, Hegel’in yapıtlarından İtalyanca ve Fransızcaya yaptığı çevirilerle tanınmıştır, – s. 194, 271.

Verworn, Max (1863-1921), Alman bi-yolojist ve fizyolojist; felsefede inancılığa yakındır, – s. 276.

Vissarion, bkz. Bielinski, V. G.

Volkmann, Paul (1856-yaklaşık 1938), Königsberg’de teorik fizik profesörü; felsefede idealist ve eklektik, –s. 267, 282, 306.

Voltaire, François Marie Arouet (1964 -1778), Fransız filozof ve yazar, ışıklar yüzyılının önde gelen temsilcisi, dinsel obskürantizme ve mutlakiyetçiliğe karşı amansızca savaşmıştır, – s. 31.

Vries, Hugo de (1848-1935), Hollandalı botanik bilgini, mutasyon yoluyle evrim teorisinin kurucularmdan biri,–s. 376.

Wallace, William (1844-1897), yeni-Hegel’ci İngiliz filozof,– s. 194, 195.

WilIy, Rudolf (1855-1920), Mach ve Avenarius’un tilmizi Alman filozof, – s. 416.

Windelband, Wilhelm (1848-1915), Alman idealist filozof, felsefe tarihçisi; Bade (Fribourg) yeni-Kantçı okulu’nun kurucusu,– s. 196, 314.

Wlassak, Rudolf, (1865 -1930), Avusturya’lı fizyolojist, – s. 417.

Wolf, Christian (1679-1754), Leibniz felsefesini vulgarize eden ve sistemleştiren Alman idealist filozof, – s. 79, 171.

Wundt, Wilhelm Max (1832-1920), Alman idealist psikolog ve fizyolojist, – s. 269, 414, 415, 417, 418, 419.

Yurkeviç, P. D. (1827-1874), felsefe profesörü, idealist mistik. Felsefe sorunları üzerine N.G. Çernişevski ile polemiğe girişmiştir,– s. 428, 430.

Zart, A., Alman fizikçi, Evren’in Atomlar, Moleküller... Sisteminin İlkeleri adlı kitabın yazan,– s. 340.

Zenon, Elea’lı (İ.Ö. yaklaşık 490-430), elea okulunun filozofu, Parmenides’in tilmizi,– s. 207, 209-213.