Kredili Yaşam Mutluluğu:
     Müflis Tüccar
     ve Devlet

"Borç yiyen,
kendi kesesinden yer"....

"Kim öle, kim kala"...

Müflis Devlet

"Müflis devlet krizleri"

"Devletin malı deniz, yemeyen domuz"...

Ne olmuş yani!

Dipnotlar
[1] Bu para, toplumsal niteliktedir. "... banka sistemindeki gelişmeyle, ve özellikle bankalar mevduat üzerinden faiz ödemeye başlar başlamaz, her sınıfa ait tasarruf edilen paralar ile, geçici olarak atıl halde bulunan paralar, bankalara yatırılmaya başlanır. Her biri kendi başına para-sermaye olarak iş görecek halde bulunmayan küçük miktarlar, büyük kitleler halinde bir araya gelir ve böylece bir para gücü oluştururlar." Bu nedenle bankaların kredilerde kullandığı para toplumsal niteliktedir. Böylece "kredi, bireysel kapitaliste ya da kendisine kapitalist gözüyle bakılan kimseye, belli sınırlar içersinde başkalarının sermayesi ve malı, ve böylece de başkalarının emeği üzerinde mutlak bir denetim olanağı sağlar. Kendi bireysel sermayesi üzerinde değil de toplumsal sermaye üzerindeki bu denetim, ona, toplumsal emek üzerinde denetim olanağını verir. Bir kimsenin gerçekten sahip olduğu ya da kamuoyunca sahip bulunduğu kabul edilen sermayenin kendisi, artık yalnızca kredi üstyapısının oturduğu bir temel haline gelir. Bu, özellikle, toplumsal ürünün çok büyük bir kısmının kendisinden geçtiği toptan ticaret için doğrudur. Spekülasyon yapan toptancı tüccarın tehlikeye attığı mülkiyet, kendi mülkiyeti değil, toplumsal mülkiyettir." (Marks, Kapital, Cilt: III, s. 388.)
      Kredi sistemi, "bireysel kapitaliste ya da kendisine kapitalist gözüyle bakılan kimseye" herhangi bir öz varlığa sahip olmaksızın kapitalist olma işlevini yerine getirmesine olanak sağlar. Kredi sistemi ile, toplumsal sermaye ve toplumsal emek "kendisine kapitalist gözüyle bakılan kimseye" peşkeş çekilir. "Kendisine kapitalist gözüyle bakılan kimse"lerin bankalardaki "kredisi", onların her türlü spekülatif işe atılmalarını "risksiz" hale getirerek, toplumsal sermaye ve toplumsal emeğin daha fazla tüketilmesine neden olur.
[2] Bu olgu, kapitalizmin egemen üretim ilişkisi haline dönüştüğü tarihten itibaren görülen bir olgudur. Engels, 1845 yılında yayınladığı "İngiltere’de Emekçi Sınıfın Durumu"nda şöyle yazar:
      "Kadının çalışması kesinlikle ve zorunlu olarak aileyi çözüyor; aile temeline dayanan bugünkü toplumumuzda bu çözülme, en moral çökertici etkilerini ana-baba üzerinde olduğu kadar çocuklar üzerinde de gösteriyor. Çocuğuyla ilgilenecek, gerçekte pek az gördüğü çocuğuna hiç değilse ilk yıl alelade de olsa sevgi gösterecek vakit bulamayan anne, gerçek anne olamaz; çocuğuna karşı kaçınılmaz biçimde bir ilgilenmezlik içine girer, ona bir yabancı gibi sevgisizce davranır. Bu tür koşullar altında büyüyen çocuklar, aile yaşamının sonraki dönemlerinde bütün bütün çökerler; kendilerini hiçbir zaman evlerinde, aile ortamında hissetmezler; çünkü, ayrı kalmaya alışmışlardır, bu nedenle de işçi sınıfında ailenin genel çöküşüne onlar da böylece katkıda bulunurlar. Buna benzer biçimde, ailenin çöküşünü ortaya çıkaran bir başka neden çocukların çalışmasıdır. Ailelerine malolduklarından daha fazla haftalık kazanacak duruma geldikleri zaman, ana-babaya, evde kalmanın karşılığı bir miktar para ödemeye başlarlar, geri kalanını kendilerine saklarlar. Bu genelde ondört, onbeş yaşından itibaren başlar. Sözün kısası çocuklar kendilerini ailenin egemenliğinden kurtarırlar ve baba ocağına bir tür pansiyon gibi bakar olurlar; tabi işlerine geldiği zaman baba ocağı olur, işlerine gelmediği zaman pansiyon.
      Birçok durumda, kadının çalışması aileyi tümden dağıtmaz, ama tepetaklak eder. Ailenin geçimini kadın sağlar; baba evde oturur, çocuklara bakar, evi temizler, yemek pişirir. Bu çok sık olur; yalnızca Manchester’da, ev işlerine mahkum olmuş yüzlerce erkekten sözedilmiştir. Öteki toplumsal koşullar aynı kaldığı bir durumda, aile-içi ilişkilerdeki bu ters-yüz oluşun emekçi erkeklerde yarattığı öfkeyi tahmin etmek kolaydır." (Engels, İngiltere’de Emekçi Sınıfın Durumu, s. 207-208) (abç)
[3] "Ama yine de bu durum, erkeğe gerçek bir kadınlık, kadına da gerçek bir erkeklik armağan etmeden erkeği hadım eden, kadından da kadınlığını alan bu durum, en utanmaz biçimde her iki cinsi ve onlar aracılığıyla insanlığı aşağılayan bu durum, çok övündüğümüz uygarlığın ulaştığı son noktadır; yüzlerce ve yüzlerce kuşağın, kendi durumlarını ve gelecek kuşakların durumunu iyileştirme savaşımlarının son başarısıdır. Tüm çabalarımızın ve emeğimizin böyle bir budalalığa gelip dayanmasından sonra ya insanlıktan, onun amaçlarından ve gayretlerinden umudumuzu kesmeliyiz, ya da insan toplumunun şimdiye dek kurtuluşu yanlış yönde aradığını itiraf etmeliyiz; böylesine köklü bir ters-yüz oluşun, kadın ve erkek cinsi ta başından yanlış konuma sokulmuş olduğu için vuku bulabileceğini itiraf etmeliyiz.
      Fabrika sisteminin kaçınılmaz olarak getirdiği, kadının kocası üzerindeki egemenliği insani değilse, kocanın karısı üzerinde geçmişteki üstünlüğü de insani değildi. Eğer şimdi kadın üstünlüğünü ortak malların tümünü değilse, daha büyük bir kısmını sağladığı gerçeği üzerine oturtabilirse, bundan çıkarılabilecek zorunlu sonuç, aile üyelerinden biri, saldırgan bir biçimde daha büyük katkıda bulunmakla böbürlendiğine göre, bu mülkiyet toplumunun doğru ve ussal bir toplum olmadığı sonucudur. Bugünkü toplumumuzun ailesi böyle çözülüyorsa, bu çözülüş, ailenin temelindeki bağın, aile sevgisi değil, öyleymiş gibi görünen bir mülkiyet toplumunun eteği altında sırıtan özel çıkar olduğunu gösterir." (Engels, İngiltere’de Emekçi Sınıfın Durumu, s. 210-211) (abç)
[4] Burada tek koşul, kredi kartının borcunu bir ay içinde ödemesidir. Eğer borcunu 12 ay eşit ödemeli olarak taksitlendirirse toplam faiz ödemesi 396 YTL olacak, "mutluluk" da 396 YTL’ye mal olacaktır. Yine de "hamil"imiz sevinebilir. Çünkü 396 YTL toplam yıllık faizi, en azından 33 YTL olarak "taksit"lendirmiş olacaktır. Dolayısıyla da aylık ödemeye göre 23 YTL "kâr"lı çıktığını düşünecektir. Bu yüzden de borçlarını bir an önce kapatmaya çalışan "borçlu yaşamayı sevmeyen hamil" gibi davranmaya kalkışmayacaktır!
      Şüphesiz burada "borçlu yaşamayı sevmeyen hamil", belki iş arkadaşı olan "hamil"imizin karşısına geçip "akıl" vermeye kalkışacaktır. 12 ay eşit ödemeli taksitlendirme sonucunda ne kadar çok faiz ödemek zorunda kaldığını uzun uzun anlatacaktır. Ama "hamil"imiz ucuza tatil yapmanın sırrını keşfettiği için, "borçlu yaşamayı sevmeyen hamil"i gülümseyerek ve küçümseyerek dinleyecektir. Eline kalem kağıt alıp "borçlu yaşamayı sevmeyen hamil"e ekonomi dersi verecektir: "Evet, eğer 12 ay taksitle borcumu ödersem, toplam 396 YTL faiz ödeyeceğim. Tamam... senin gibi bir ayda borcu ödediğimde 56 YTL faiz ödemiş olacağım, ama 12 aylık faizi böldüğünde aylık faiz miktarı 33 YTL, faiz oranı da %3,3 olacak. Oysa sen %5,6 faiz oranıyla borcunu ödedin, bense %3,3 ile."
      Elbette böylesi "hamil" çokça ve sıkça görülse bile, ekonominin gerçekleriyle değil sosyo-psikolojik bir olgu olarak değerlendirilmelidir. Bu yüzden biz, "hamil"imizin ekonominin gerçeklerinin içinde yaşadığını varsaymaya devam edeceğiz.
[5] Şeker pancarı kotası 1998 yılında başlatılmış olmakla birlikte, bugünkü haliyle 2001 Şubat krizi sonrasında IMF ile yapılan stand-by anlaşması çerçevesinde konulmuştur. DSP-MHP-ANAP-Kemal Derviş koalisyonu döneminde şeker pancarı üretimine kota getirilmiştir. Değişik gerekçelerle ve demagojilerle "ülke yararına" olarak sunulan bu şeker pancarı kotası, dünyanın en büyük iki şeker pancarı üreticisi ABD ile Almanya’nın şeker stoklarının büyüdüğü bir dönemde gerçekleştirilmiştir. Şeker pancarı üretiminde aşırı-üretim bunalımının patlak verdiği bu dönemde IMF talimatıyla şeker pancarı kotası uygulanmıştır. "Alacaklı" ülkeler ABD ve Almanya, verdikleri borçlar karşılığında ne kadar faiz alıyor olurlarsa olsunlar, her durumda böylesi "angarya"ları borçlu ülkelere yüklerler. Bu dönemde IMF başkanı olan Köhler ise, bu "başarı"sından dolayı ödüllendirilmiş, Almanya’nın cumhurbaşkanı seçilmiştir.
[6] Elbette "vatan, millet, Sakarya..." ya da "ulusal onur" açısından kamu mülkiyetinin özel mülkiyete ya da holding mülkiyetine dönüştürülmesine karşı çıkılabilir. Ama "müflis tüccar" için "onur" ne anlama geliyorsa, iflas noktasına gelmiş devlet için de aynı anlama gelir. Ve "onur, haysiyet" vb. şeyler de alınıp-satılabilir.
      "Fiyat-biçimi, bununla birlikte, yalnızca, değer büyüklüğü ile fiyat, yani bu büyüklükle onun para olarak ifadesi arasında nicel bir uyuşmazlık olasılığı ile bağdaşmakla kalmaz, aynı zamanda, nitel bir tutarsızlığı da gizleyebilir, ve bu, o dereceye ulaşır ki, para, metaların değer-biçiminden başka bir şey olmadığı halde, fiyat, değeri ifade etmez olur. Kendileri meta olmayan vicdan, onur vb. gibi şeyler, sahipleri tarafından satışa çıkarılır hale gelirler ve böylece bir fiyatları olduğu için meta biçimini alırlar. Demek ki, bir şeyin değeri olmadığı halde, bir fiyatı olabilir. Bu durumda fiyat, matematikteki bazı nicelikler gibi sanaldır. Ayrıca, bu sanal fiyat-biçimi, bazan dolaysız ya da dolaylı bir gerçek değer-ilişkisini gizleyebilir." (Marks, Kapital, Cilt: I, s. 117.)
      Bu nedenle şimdilik kendimizi ekonomi alanıyla sınırlandırmak durumundayız.
[7] "Öyleyse, kapitalizm demokrasiyle nasıl uzlaşır? Sermayenin mutlak kudretini dolaylı yoldan yürüterek. Bunun iki ekonomik yolu vardır: (1) Doğrudan rüşvet; (2) hükümet ile hisse senetleri borsası arasında ittifak." (Lenin, Emperyalist Ekonomizm, s. 54)
[8] Marks, Kapital, Cilt: III, s: 268.