(Os. Gâye, Gâyet, Nihâyet, Akibet, Muat, Ümmiye, Hedef, Matlup, Maksat; Yu. Telos, La. Finis, Fr. Fin, Al. Ende, Zweck, Endzweck; İng. End, Purpose; İt. Fine)
Sebebin içerdiği son...
Aristoteles terimidir. Başlangıç (Os. Bidâyet, Fr. Commencement) karşılığı olarak kullanılır. Mantık ve metafizikte bir şeyin yapılma nedeni ya da varlık nedeni anlamını verir ki bunun karşıyığı araç (Os. Vâsıta, Fr. Moyen)'tır. Bu anlamda bir şeyin yapılırken varılmak istenen son'dur. Örneğin, marongoz tahtaları alır, ölçer, biçer, birleştirir; ereği bir masa yapmaktır. Masa yapılınca erek gerçekleşmiş, yapılan iş son bulmuştur. Metafizik ve idealist dilde sebep (Fr. Raison) karşılığıdır ve sebep ereği içerir. Genellikle erek deyimi, erişilmek istenen anlamında kullanılır. Bu anlam Osmanlıcanın hedef (Fr. But) deyimini karşılar. Amaç deyimiyle anlamdaştır. Erek deyimi TDK'ca yayımlanan Ruhbilim Terimleri Sözlüğünde İng. goal deyimi karşılığı olarak "herhangi bir canlının erişmek ya da elde etmek için çaba gösterdiği bir nesne ya da nokta" olarak tanımlanmıştır, bu tanımdan sonra yapılan açıklamaya göre "hayvan deneylerinden dolambacın sonundaki yem kabı, insandaysa yıllarca süren öğrenim sonunda kazandığı diploma bir erektir". Adı anılan sözlükte ereğe yönelik devinimler ve davranışlar gösterme eğilimine İng. goal orientation deyimi karşılığında ereğe yönelim, görünüş ve nitelikleri ancak bir ereğe erişme ya da bunu elde etme için yapıldıkları izlenimini veren davranış türüne İng. goal-directed behavior deyimi karşılığında ereğe yönelmiş davranış güdünün dışta bulunan belirli bir nesneye yöneltilmesine; İng. goal-directed motivation deyimi karşılığında ereğe yönelmiş güdülenme, bir ereğe erişmek için yapılması gereken, ereğe yaklaştıkça davranış hızının artması ve yanılgıların azalması biçiminde bir gelişme gösteren davranış aşamalarına İng. goal gradient deyimi karşılığında erek aşamaları, aracıl koşullandırmada ödül niteliğindeki uyarana karşı gösterilen tepkiye İng. goal response deyimi karşılığında erek karşılığı, erişilmesi istenen ereğin etkilediği örgensel bir davranış belirleyicisine İng. goal set deyimi karşılığında erek kurgusu terimleri önerilmiştir.
Ana sayfaya dönüş